Είναι αρκετά σύνηθες κατά τους χειμερινούς μήνες να παρατηρείται ένα έντονο συναίσθημα μελαγχολίας, θλίψης, γνωστή και ως εποχική κατάθλιψη ή μελαγχολία των εορτών. Με τον όρο αυτό δεν αναφερόμαστε σε κάποια άλλου είδους ψυχική ασθένεια, αλλά στα ίδια συμπτώματα με τη γνωστή σε όλους μας κατάθλιψη.
Ας μιλήσουμε για τα αίτια της εποχικής κατάθλιψης:
Όλοι έχουμε στο μυαλό μας εικόνες και συμβολισμούς των Χριστουγέννων, γεμάτα καρότσια στο super market, στολισμένα σπίτια και δώρα κάτω από το δέντρο. Φυσικά αυτές οι εικόνες είναι μόνο στο μυαλό των διαφημιστών και δεν ανταποκρίνονται στην πραγματικότητα. Αυτές οι σκέψεις όμως μας αγχώνουν και μας γεμίζουν ανασφάλειες.
Οι περισσότεροι από μας βιώνουμε οικονομική κρίση και μπορεί ακόμη να ζούμε και στα όρια της φτώχειας. Πολλές οικογένειες δεν έχουν τα προς το ζην, κάποιες είναι σε τόσο άσχημη θέση, ζουν σε χώρες που έχουν πόλεμο ή είναι πρόσφυγες. Όλες αυτές οι καταστάσεις είναι απολύτως λογικό να μας επηρεάζουν, να μην μπορούμε να χαρούμε τις γιορτινές μέρες, γιατί νιώθουμε έντονα την κοινωνική αδικία που υπάρχει.
Φυσικά και είναι φυσιολογικό οι άνθρωποι να μεγαλώνουν, αλλά μας είναι δύσκολο να σκεφτόμαστε πως ίσως του χρόνου δεν κάνουν μαζί μας γιορτές. Δεν μπορούμε να συμβιβαστούμε με το γεγονός ότι θα χάσουμε τα αγαπημένα μας πρόσωπα και βάζουμε τον εαυτό μας στη διαδικασία της περισυλλογής.
Κατά τη διάρκεια των Χριστουγέννων, όλοι μας νιώθουμε περισσότερο ευάλωτοι, θυμόμαστε τα παιδικά μας χρόνια, αναπολούμε τις στιγμές που ζήσαμε. Αυτές οι αναμνήσεις άλλοτε είναι ευχάριστες και άλλοτε μας προξενούν θλίψη, γιατί μπορεί οι γιορτές να είναι συνδεδεμένες με άσχημες αναμνήσεις. Παιδική κακοποίηση, εγκατάλειψη, αλκοολικοί γονείς που έλειπαν από το σπίτι ή ακόμη και κάποιος θάνατος.
Πώς μπορούμε να μειώσουμε τα συμπτώματα της μελαγχολίας των γιορτών:
Πρώτα από όλα ας εκμεταλλευτούμε τις μέρες που έχει ήλιο, ας βγούμε μια βόλτα στην εξοχή, ας πάμε στην θάλασσα να περπατήσουμε ή να πιούμε τον καφέ μας. Στις χώρες που δεν έχει ήλιο, υπάρχουν μεγάλα ποσοστά κατάθλιψης και αντικαθιστούν αυτή την έλλειψη με συμπληρώματα βιταμίνης D. Ευτυχώς στη Ελλάδα, ακόμη και τους χειμερινούς μήνες μπορούμε να συναντήσουμε ηλιόλουστες μέρες.
Επίσης, ας ξεκινήσουμε κάποιας μορφής άσκηση, ακόμη και περπάτημα. Η άσκηση αυξάνει τα επίπεδα της ενδορφίνης στον εγκέφαλο και μας κάνει να νιώθουμε καλύτερα. Ας πάρουμε μια φίλη, ένα φίλο, τον/την σύντροφό μας κι ας αρχίσουμε το τρέξιμο.
Από την άλλη, κατά τη διάρκεια των γιορτών είναι σύνηθες να παρατηρείται και ένα άλλο φαινόμενο, όπου οι περισσότεροι δηλώνουν την επιθυμία να συνδεθούν ξανά ή να επικοινωνήσουν με ανθρώπους που έχουν χαθεί για καιρό, φίλους ή πρώην συντρόφους. Πολλές φορές ένας φίλος μας εκδηλώνει την ανάγκη που νιώθει να στείλει μήνυμα στην πρώην κοπέλα του και οι υπόλοιποι της παρέας προσπαθούν να τον συγκρατήσουν. Αυτή η συμπεριφορά κακώς συνδέεται με τη μελαγχολία των Χριστουγέννων. Η ρίζα της δεν είναι στην εποχική κατάθλιψη που νιώθουμε, αλλά ακριβώς στο αντίθετο, στην ευφορία αυτής της περιόδου.
Σίγουρα θα έχετε παρατηρήσει πως όταν νιώθουμε όμορφα, οικεία, όταν είμαστε χαλαροί, γιορτάζουμε (ή έχουμε πιει αλκοόλ), οι αντιστάσεις μας είναι μειωμένες και νιώθουμε πως αγαπάμε όλον τον κόσμο. Στο πλαίσιο αυτής της ψυχολογικής κατάστασης θέλουμε να συνδεθούμε ξανά με άτομα που νιώσαμε μαζί τους αυτή την οικειότητα, γιατί ο εγκέφαλός μας αγαπάει τη ρουτίνα και τα γνώριμα πρόσωπα. Νιώθουμε άβολα με το άγνωστο, ενώ νιώθουμε χαλαροί με το οικείο.
Ας μην μπερδεύουμε την μελαγχολία των γιορτών που μας δημιουργεί αίσθημα απομόνωσης, με την εφορία και το αίσθημα οικειότητας. Όταν βρεθείς σε ένα κάλεσμα, θα μιλήσεις ακόμη και με έναν φίλο που έχεις μαλώσει γιατί είναι στο πνεύμα των εορτών, της αγάπης, της συγχώρεσης και της καλής διάθεσης.
Πιο γενικά, ας είμαστε αισιόδοξοι, ας βάζουμε μικρούς και εφικτούς στόχους κι ας δώσουμε στον εαυτό μας την ευκαιρία να αλλάξει. Ας δούμε τη νέα χρονιά ως μια χρονιά για να επαναπροσδιορίσουμε τη ζωή μας, να συνδεθούμε με τους ανθρώπους που αγαπάμε πραγματικά, ας ζήσουμε αληθινά και με την καρδιά μας αυτές τις γιορτές κι ας ευχηθούμε σε όλους να κάνουν το ίδιο.
