Όταν ο Ερρίκος Γ’ έβαζε την υπογραφή του στην τροποποιημένη Magna Carta το 1217 υπό την πίεση των βαρόνων, είναι μάλλον απίθανο να γνώριζε τη σπουδαιότητα του εγγράφου αυτού. Ήταν η ρωγμή στην παραμυθένια απεικόνιση του βασιλιά που κάνει ό,τι θέλει χωρίς να δίνει λογαριασμό σε κανέναν. Από εκείνη τη στιγμή κι έπειτα, κάθε ελέω Θεού μονάρχης έπρεπε να ζυγίζει κάθε του απόφαση, τα checks and balances μόλις είχαν γεννηθεί.
Μπορεί το δίκαιο του αίματος να όριζε ποιος θα ανέβει στον θρόνο, αλλά οι άνθρωποι ήταν αυτοί που θα όριζαν το αν θα παραμείνει σε αυτόν. Κάθε φορά που ο Βασιλιάς είχε κάποια φιλοδοξία, να αυξήσει τους φόρους, να διεξάγει κάποιον πόλεμο και γενικά να κάνει κάτι που θα αυξήσει την ισχύ του, έπρεπε να έχει τη σύμφωνη γνώμη αυτών των «ανθρώπων». Ο σπόρος της ιδέας για το κοινοβούλιο είχε μπει, ένας άλλος Ερρίκος θα τον έβλεπε να φυτρώνει.
Όπως είπαμε η φιλοδοξία ενός Βασιλιά θα έπρεπε να έχει την έγκριση αυτών που θα επωμίζονταν το κόστος της υλοποίησής της και ο Ερρίκος Η’ ήταν πολύ φιλόδοξος, άρα αντίστοιχη έπρεπε να είναι και η αποδοχή που θα απολάμβανε. Μέχρι τότε αυτό που ονόμαζαν κοινβούλιο δεν ήταν τίποτα περισσότερο από μια ευκαιριακή σύνοδος διαφόρων ευγενών και του κλήρου προκειμένου να δώσει την έγκρισή της για κάποιο σπουδαίο θέμα. Μπορεί να περνούσαν ακόμα και χρόνια χωρίς να γίνει κάποια συνέλευση μέχρι που ο Ερρίκος Η’ αποφάσισε να χωρίσει.
Ήταν νυμφευμένος με την Αικατερίνη της Αραγονίας, χήρα του αδελφού του Αρθούρου, ένας γάμος που δεν ικανοποιούσε τις φιλοδοξίες του. Ως αφορμή για να αιτηθεί διαζύγιο ήταν η επιθυμία του να αποκτήσει αρσενικό διάδοχο, κάτι που η Αικατερίνη δεν μπορούσε να του προσφέρει και σαν αιτιολογία επικαλέστηκε τη Βίβλο που απαγορεύει τον γάμο κάποιου με τη χήρα του αδελφού του. Η απόκτηση αρσενικού διαδόχου ήταν πάντα ψηλά στη λίστα για έναν μονάρχη, αλλά για τον Ερρίκο ήταν ακόμα μια αφορμή. Ο γάμος αυτός εμπόδιζε τα φιλόδοξα κι επεκτατικά σχέδια του Ερρίκου και έπρεπε με κάθε τρόπο να τερματιστεί.
Σαν ένα πλήρες σύστημα γραναζιών όπου το ένα κινεί το άλλο και εξαρτάται από την κίνησή του, το διαζύγιο αυτό χρειαζόταν την παπική έγκριση. Εκείνη την εποχή ο Πάπας Κλήμης Ζ’ ήταν υπό την κηδεμονία του Καρόλου Ε’, του Αυτοκράτορα της Αγίας Ρωμαϊκής Αυτοκρατορίας. Εντελώς συμπτωματικά, ο Κάρολος ήταν και ανιψιός της Αικατερίνης. Το διαζύγιο θα σήμαινε αυτομάτως μια βίαιη διατάραξη των ισορροπιών, αν όχι casus belli. Το διαζύγιο δεν δόθηκε ποτέ και αυτή ήταν η αφορμή που χρειαζόταν ο Ερρίκος για να ξεκινήσει τη μεγάλη του επανάσταση, την επανάσταση απέναντι στον Πάπα.
Η υψηλή εποπτεία που ασκούσε ο Πάπας μέσω της έγκρισης που έδινε στους κατά τόπους μονάρχες ήταν το μεγάλο εμπόδιο στα σχέδια του Ερρίκου και το κόψιμο αυτού του ομφάλιου λώρου ήταν θεμελιώδες προαπαιτούμενο. Ο γάμος του με την Άννα Μπολέιν ήταν μόλις η πρώτη πράξη του δράματος. Η απάντηση του Πάπα στον γάμο αυτόν ήταν ο αφορισμός και ο Ερρίκος σήκωσε το γάντι με δήμευση της εκκλησιαστικής περιουσίας, κατάργηση της δεκάτης του Πάπα επί των εκκλησιαστικών εσόδων, απαγόρευση των εφέσεων στη Ρώμη και κατάργηση του δικαιώματος του Πάπα να ορίζει τους επισκόπους της Αγγλίας.
Η ρήξη με την Εκκλησία είχε δύο διαστάσεις, από τη μία έπρεπε να φτιαχτεί ένας νέος θεσμός, ο οποίος θα αντικαθιστούσε το αγγλικό τμήμα της καθολικής εκκλησίας και αυτό ήταν αυτό που γνωρίζουμε σήμερα ως Αγγλικανική Εκκλησία, και το άλλο η διασφάλιση της κοινωνικής ειρήνης μετά από μια τέτοια ρήξη.
Εδώ έρχεται ο ρόλος του κοινοβουλίου ο οποίος έχει χάσει εντελώς τον συμβουλευτικό του χαρακτήρα και δεν αρκεί να δώσει κάποια έγκριση σε έναν νέο φόρο. Σε μια στιγμή που ο Ερρίκος φαίνεται πιο αδύναμος από ποτέ, βρίσκει στο κοινοβούλιο το στήριγμα που έψαχνε. Δίνοντας εξουσία στο κοινοβούλιο την πήρε πίσω με τόκο εγκαινιάζοντας μια νέα εποχή.
Από το 1529 ως το 1536, το κοινοβούλιο έκανε νόμιμες όλες τις μεταρρυθμίσεις που ήθελε ο Ερρίκος. Από τη δήμευση της εκκλησιαστικής περιουσίας και τη διάλυση των μοναστηριών, μέχρι το κόψιμο του μακριού χεριού της Ρώμης στα εσωτερικά της Αγγλίας, όλα είχαν την έγκριση του κοινοβουλίου. Σε μια αρκετά, αλλά όχι πολύ, αυθαίρετη ιστορική αναλογία, είχαμε το πρώτο Brexit από την τότε ενωμένη Ευρώπη.
Η συνεχής επιβεβαίωση που ζητούσε από το κοινοβούλιο ο Ερρίκος του έδωσαν τον τίτλο του «Δεσπότη με τον Μανδύα του Νόμου». Μη γελιόμαστε, ο Ερρίκος απέχει πάρα πολύ από το να γίνει το poster boy του εκδημοκρατισμού της Αγγλίας, όμως η εμμονή του στο να έχει τη σφραγίδα του νόμου κάθε στιγμή της αυταρχικής του θητείας, έθεσε ένα γερό θεμέλιο λίθο. Ακόμα και ο αποκεφαλισμός της Άννας Μπολέιν που βρέθηκε ένοχη για εσχάτη προδοσία, βασίστηκε σε νόμο του 1534.
Ο ενίσχυση του κοινοβουλίου συνεχίστηκε και μετά το πέρασμα των βασικών μεταρρυθμίσεων που ήθελε ο Ερρίκος. Το 1547 απέκτησε μόνιμη στέγη, μια πρώην εκκλησία αφιερωμένη στον Άγιο Στέφανο στέγασε το House of Commons για σχεδόν 300 χρόνια συγχέοντας μια για πάντα τους όρους κοινοβούλιο ως κτίριο και ως εθνική αντιπροσωπεία.
Αυτή η επιτυχημένη εφαρμογή checks and balances έφερε σε αχρηστία το δικαίωμα του Βασιλιά να διαλύει το κοινοβούλιο και έδειξε πόσο επικερδές είναι να μοιράζεσαι την εξουσία και μερικές φορές να τη δανείζεις με τόκο. Αυτό που ίσως δεν μπόρεσε να προβλέψει ο Ερρίκος που τόσο πολύ αγχώθηκε για το ποιος θα τον διαδεχθεί, είναι ότι το κοινοβούλιο θα συνέχιζε να αυξάνει την εξουσία του εις βάρος της μοναρχίας και μετά τον θάνατό του. Μια άλλη σύγκρουση ετοιμαζόταν υπόγεια. Περίπου 100 χρόνια μετά το κοινοβούλιο θα επιχειρούσε να πετάξει εντελώς έξω από κάδρο της εξουσίας τον Βασιλιά και να τον κάνει ένα απλό διακοσμητικό αντικείμενο του κράτους, ο μεσαίωνας άνηκε πια στην ιστορία.
