Ανατριχιάζεις μόνο και μόνο στο άκουσμα της συγκεκριμένης φυλακής. Και όχι μιας οποιασδήποτε φυλακής, αλλά εκείνης που έστελναν τους πιο επικίνδυνους και εκείνους που αρνούνταν να συμμορφωθούν στους κανόνες των υπόλοιπων, κοινών σωφρονιστικών ιδρυμάτων. Ήταν το απόλυτο οχυρό για να σε κρατήσει μέσα κι αυτό όχι επειδή δεν ήθελες να φύγεις, αλλά επειδή δεν γινόταν να «την κάνεις».
Αυτή ήταν η διάσημη φυλακή του Alcatraz που έμεινε γνωστή ως «ο Βράχος». Αυτή που σαν σήμερα, 21 Μαρτίου 1963, έκλεισε οριστικά τις πύλες της λόγω υψηλού κόστους και κάκιστης φήμης που είχε αποκτήσει στο πέρασμα των χρόνων, ανοίγοντας ταυτόχρονα μία νέα σελίδα. Αυτή του μύθου, με τις άπειρες αποχρώσεις που άπλωσε τις ρίζες της μέχρι και στην ποπ κουλτούρα.
Κι εγένετο «ο Βράχος»
Το όνομα Alcatraz δόθηκε στη βραχονησίδα που φιλοξενεί τη φυλακή από τον Ισπανό εξερευνητή Χουάν Μανουέλ ντ' Αγιάλα το 1775. Την ονόμασε «Isla de los Alcatraces» που στα ισπανικά σημαίνει «Νήσος των Πελεκάνων». Η στρατηγική του θέση οδήγησε τον αμερικάνικο στρατό έναν περίπου αιώνα αργότερα (1850) να μετατρέψει το νησάκι σε οχυρό που στη συνέχεια μετατράπηκε σε στρατιωτική φυλακή.
Το να υπάρχει μια φυλακή σε ένα νησί, θα μπορούσε να ισχυριστεί κανείς ότι δεν σου αφήνει και πολλά περιθώρια απόδρασης. Ωστόσο με μόλις δύο χιλιόμετρα απόσταση από τη στεριά, το ενδεχομένο δεν φάνταζε απίθανο. Κι όμως ήταν. Διότι αν και εφόσον κατάφερνε κάποιος να δραπετεύσει έπρεπε στη συνέχεια να περάσει το λούκι του Ειρηνικού Ωκεανού. Με τη θερμοκρασία να μην ανεβαίνει ποτέ πάνω από τους 10 ο C και τα ισχυρά ρεύματα της περιοχής, η κάθε σκέψη προς την ελευθερία πνιγόταν στο δευτερόλεπτο. Μάλιστα, όπως έχει επιβεβαιωθεί, το Alcatraz ήταν η μόνη φυλακή όπου οι κρατούμενοι έκαναν μπάνιο με ζεστό νερό, κάτι που έκανε ακόμα πιο δύσκολο να συνηθίσουν στις χαμηλές θερμοκρασίες του νερού.
Το 1909 ο στρατός αποφασίζει να γκρεμίσει το μικρό τότε φρούριο αφήνοντας μονάχα τις αποθήκες για να διατηρηθούν τα θεμέλια και μέχρι το 1911 χτίζεται το μετέπειτα «τέρας» του σήμερα: Ο περίφημος «Βράχος». Το 1933 η μέχρι τότε στρατιωτική φυλακή περνά στη δικαιοδοσία του αμερικανικού Υπουργείου Δικαιοσύνης και ένα χρόνο αργότερα παίρνει τη μορφή την οποία γνωρίζουμε μέχρι σήμερα.
Οι τραγικές συνθήκες, η απόδραση(;) και τα βαριά ονόματα
Η φυλακή του Alcatraz είχε τη φήμη ότι δημιουργήθηκε για να δέχεται τους πιο αδίστακτους και χειρότερους εγκληματίες. Η αλήθεια ωστόσο διαφέρει, καθώς το συγκεκριμένο σωφρονιστικό ίδρυμα υπήρχε προκειμένου να συνεφέρει όλους εκείνους που δεν μπορούσαν να συμμορφωθούν με τους κανόνες της κοινωνίας. Για αυτό και ο τρόπος λειτουργίας του δεν παρέπεμπε σε πεντάστερο ξενοδοχείο. Είναι χαρακτηριστικό πως ακόμη κι εκείνοι που είχαν την οικονομική δύναμη δεν μπορούσαν να δωροδοκήσουν κάποιον προκειμένου να έχουν καλή μεταχείριση.
Το βάσανο του κρατούμενου ξεκινούσε από το βαρκάκι που τον μετέφερε από τον παράδεισο του Σαν Φρανσίσκο στην κόλαση του Αλκατράζ. Εκεί όπου αλυσοδεμένος πήγαινε μέχρι το κελί του, το οποίο αν εξαιρέσουμε τις… σουίτες τύπου Al Capone, ήταν μόλις 2,7μ. επί 1,5μ.. Το χειρότερο από όλα όμως ήταν άλλο.
Το γεγονός ότι η γη της Επαγγελίας – a.k.a. Σαν Φρανσίσκο – βρισκόταν μόλις ενάμισι μίλι μακριά, γεννούσε την αίσθηση σε κάθε κρατούμενο ότι θα μπορούσε να αποδράσει. Και αυτό ήταν που τους κατέστρεφε την ψυχολογία. Αυτό το τόσο κοντά κι όμως τόσο μακριά. Διότι όσο κοντά και αν βρίσκονταν, ήξεραν ότι δεν γινόταν να τα καταφέρουν.
Υπήρξαν βέβαια και 36 γενναίοι από τους συνολικά 1.576 «φιλοξενούμενους» που το επιχείρησαν. Τι κατάφεραν; Να χάσουν τη ζωή τους. Όλοι τους. Είτε πυροβολήθηκαν, είτε πνίγηκαν. Όλοι εκτός από τέσσερις.
Υπήρξε κάποιος ονόματι John Paul Scott που άλειψε το σώμα του με ξίγκι, κατάφερε να σφηνώσει μέσα από ένα μικρό παράθυρο και τελικά να κολυμπήσει μέχρι τη στεριά. Τελικά η εξάντλησή του δεν τον άφησε να πραγματοποιήσει την πρώτη απόδραση από το «Βράχο» καθώς οι Αρχές τον βρήκαν λιπόθυμο έχοντας υποστεί υποθερμικό σοκ δίπλα από τη Γέφυρα του Golden State.
Και αν ο Scott έφτασε τόσο κοντά στο Άγιο Δισκοπότηρο, υπάρχει μία τριάδα δραπετών γύρω από την οποία πλανάται ένα τεράστιο μυστήριο. Πρόκειται για τον Frank Morris και τους αδερφούς Anglin, John και Clarence, οι οποίοι κατάφεραν(;) το 1962 να οργανώσουν την πλέον δραματική απόδραση στην ιστορία.
Δημιούργησαν ψεύτικα κεφάλια για αντιπερισπασμό, έσκαψαν τούνελ που τους οδήγησε στους σωλήνες εξαερισμού και από εκεί στην ταράτσα. Στο νερό τους περίμενε μια αυτοσχέδια σχεδία από ξύλα την οποία είχαν κατασκευάσει οι ίδιοι και μέσω αυτής θα δραπέτευαν. Όλα καλά μέχρι εδώ. Τη συνέχεια κανείς δεν την ξέρει.
Οι δεσμοφύλακες ισχυρίζονται πως πνίγηκαν στο νερό, ωστόσο το 2013 έφτασε ένα γράμμα στο FBI από τον John Anglin, στο οποίο ουσιαστικά επιβεβαίωνε ότι αυτός και οι συγκρατούμενοί του (που δεν βρίσκονταν όμως πλέον στη ζωή) τα είχαν καταφέρει εκείνο το βράδυ. Τελικά το FBI δεν μπόρεσε να διασταυρώσει ποτέ αν το γράμμα ήταν αυθεντικό.
Πέραν των τεσσάρων της… Prison Break σχολής, η φυλακή αυτή φιλοξένησε γνωστά ονόματα. Τύπους όπως ο Robert Franklin Stroud γνωστός και ως «Birdman of Alcatraz» που έγινε μέχρι και ταινία, o ρέκορνταν Alvin Francis Karpis (26 χρόνια παραμονής στο «Βράχο»), ο Mickey Cohen, ο «Bumpy» Johnson και φυσικά ο Al Capone.
Ο «Βράχος» στην pop κουλτούρα
Ένα τέτοιο εφιαλτικό μέρος δεν μπορεί παρά να γεννήσει το δικό του μύθο. Έναν μύθο που πολλοί θα στηριχτούν από τις ρίζες του για να γεννήσουν άπειρες ιστορίες.
Από ταινίες άλλο τίποτα. Το «Birdman of Alcatraz» μάλιστα του 1962 λίγο έλειψε να τσιμπήσει και Όσκαρ με τον δικό μας, Telly Savalas να προτείνεται για Όσκαρ Β΄Αντρικού Ρόλου.
Έχεις ακουστά την τρομακτική ιστορία του Telly Savalas;
Πιο γνωστή βέβαια σε όλους είναι η ταινία-σταθμός, «The Rock» του 1996. Εκεί όπου ο Ed Harris έχει μετατρέψει το Αλκατράζ σε αποθήκη χημικών πυραύλων τους οποίος απειλεί ότι θα εκτοξεύσει στο Σαν Φρανσίσκο αν δεν του δοθούν λίτρα. Και εκεί είναι που το FBI επιστρατεύει τους Sean Connery και Nicolas Cage για να βγάλουν το φίδι από την τρύπα.
Ο μύθος του Alcatraz ήταν δεδομένο πως θα έβγαζε και πολλά παρακλάδια. Και είναι δεδομένο ότι οι χειρότερες φυλακές που έχεις δει σε έργα ή διαβάσει σε βιβλία, έχουν πολλά κοινά στοιχεία με την πρώην φυλακή του Σαν Φρανσίσκο. Στα «Harry Potter» για παράδειγμα η J.K. Rolling έδωσε το όνομα Azcaban στη φυλακή των μάγων κρατούμενων.
Επίσης, στο «Dark Knight Rises» ο Bane (Tom Hardy) φυλακίζει τον Batmam (Christian Bale) στη φυλακή που μεγάλωσε, όπου λόγω του ότι φαίνεται ο ουρανός οι κρατούμενοι αισθάνονται ότι μπορούν να αποδράσουν. Ο Hardy την αποκαλεί μάλιστα ως το «σπίτι» του, ή αλλιώς «το μέρος που έμαθε την απόλυτη απελπισία». Αυτό το τόσο κοντά κι όμως τόσο μακριά που λέγαμε παραπάνω.
Τέλος, όποιος είδε το «Lockout» του 2012 (αυτή με τον Guy Pearce που προσπαθεί να σώσει την κόρη του προέδρου των ΗΠΑ) δεν μπορεί να ενθουσιάστηκε με το θέαμα. Ωστόσο η ιδέα της φυλακής σε έναν διαστημικό σταθμό στην οποία στέλνονται οι χειρότεροι των χειρότερων, θα μπορούσε κανείς να σκεφτεί ότι παραπέμπει σε ένα Alcatraz πολλά χρόνια μετά την εποχή του.
Σήμερα, 59 ακριβώς χρόνια μετά το τέλος λειτουργίας του, ο «Βράχος» αποτελεί ένα από τα σημαντικότερα αξιοθέατα της περιοχής και δέχεται κάθε χρόνο πάνω από ένα εκατομμύριο επισκέπτες. Σε κάθε περίπτωση, όσα χρόνια και αν περάσουν, όσο τουριστικό θέαμα κι αν έχει καταλήξει, δεν θα σταματήσει ποτέ να προκαλεί ανατριχίλα σε όποιον σκέφτεται την ιστορία που έχει γραφτεί πίσω από τα κάγκελα του.
