Είναι 1997 και ο Γκάρι Κασπάροφ είναι σκυμμένος πάνω από μια σκακιέρα, εμφανώς απογοητευμένος. To βλέμμα του χαμένο ανάμεσα στα πιόνια, κουνάει το κεφάλι του με δυσπιστία καθώς περιμένει τον αντίπαλό του να βάλει τις τελευταίες πινελιές σε μια αναπόφευκτη νίκη. Τελικά, ο Κασπάροφ κάνει την κίνησή του, σηκώνεται και τρέχει μακριά από το ταμπλό. Σηκώνει τα χέρια του και είναι η πρώτη φορά, που ο άνθρωπος χάνει σε ένα παιχνίδι λογικής από μία μηχανή. Όλα αυτά πολύ πριν το ΑΙ.
Αντίπαλός του ήταν ο υπερυπολογιστής της IBM, Deep Blue, μια μηχανή που ήταν ικανή να σχεδιάσει κατά μέσο όρο 200.000.000 κινήσεις ανά δευτερόλεπτο. Σήμερα ένα τέτοιο ματς μπορεί να έδινε στο μυαλό του κόσμου αναπόφευκτα τον ΑΙ νικητή, αλλά εκείνη την εποχή πηγαίνοντας στον αγώνα, ο Κασπάροφ ήταν σίγουρος ότι θα θριαμβεύσει. Ήταν ο Michael Jordan του σκακιού εκείνη την εποχή. Είχε νικήσει τους υπολογιστές που έπαιζαν σκάκι από τη δεκαετία του '80 (σ.σ.: είχε νικήσει μια παλαιότερη έκδοση του Deep Blue το 1996) και θεωρούνταν σχεδόν αήττητος. Αλλά αυτή τη φορά, είχαμε updates.
Έτσι, όταν ο Κασπάροφ, ένας από τους σπουδαιότερους σκακιστές όλων των εποχών, έχασε από έναν υπολογιστή μπροστά σε ένα παγκόσμιο κοινό, οι άνθρωποι άρχισαν να αναρωτιούνται αν ήταν απλώς θέμα χρόνου οι μηχανές να ξεπεράσουν τους ανθρώπους και σε άλλες πτυχές της ζωής. Και το καλύτερο; Δεν το έκαναν τελικά μόνες τους. Εμείς τους ζητήσαμε να το κάνουν, με μια σειρά από εφαρμογές που χρησιμοποιούμε μέχρι σήμερα.
Αμέσως μετά το ματς ο Κασπάροφ ήταν πικραμένος. Τον Δεκέμβριο του 2016, συζητώντας τον αγώνα σε ένα podcast με τον νευροεπιστήμονα Σαμ Χάρις, ο Κασπάροφ έδειχνε να έχει αλλάξει γνώμη στις απόψεις του για αυτόν τον αγώνα. «Κατά τη συγγραφή του βιβλίου έκανα πολλή έρευνα - αναλύοντας τα παιχνίδια με σύγχρονους υπολογιστές, επίσης ψάχνοντας την ψυχή μου - και άλλαξα τα συμπεράσματά μου. Δεν γράφω ερωτικά γράμματα στην IBM, αλλά ο σεβασμός μου για την ομάδα του Deep Blue αυξήθηκε και η γνώμη μου για το δικό μου παιχνίδι και το παιχνίδι του Deep Blue δεν είναι και τόσο μεγάλης αξίας. Άλλωστε ο μέσος άνθρωπος σήμερα, μπορεί να νικήσει τον Deep Blue πολύ εύκολα».
Το συγκεκριμένο παιχνίδι ήταν το πρώτο από έξι που έγιναν στη Φιλαδέλφεια. Ο Κασπάροφ έκανε ριμπάουντ στα επόμενα πέντε παιχνίδια, παλεύοντας με τον υπολογιστή σε δύο ισοπαλίες και τρεις νίκες, κερδίζοντας τον συνολικό αγώνα. Η νίκη του Deep Blue θεωρήθηκε πολύ σημαντική, ένα σημάδι ότι η τεχνητή νοημοσύνη έφθανε την ανθρώπινη και θα μπορούσε να νικήσει έναν από τους μεγάλους πνευματικούς πρωταθλητές της ανθρωπότητας. Η μεταγενέστερη ανάλυση έτεινε να υποβαθμίσει την ήττα του Κασπάροφ ως αποτέλεσμα του αχαρακτήριστου κακού παιχνιδιού από την πλευρά του και να υποβαθμίσει και την ίδια τη διανοητική αξία του σκακιού, ως ενός παιχνιδιού που μπορεί να νικηθεί με ωμή βία.
Σήμερα μας φαίνεται σχεδόν αδύνατη μια δική μας νίκη. Όμως το στοιχείο που πρέπει να μας προβληματίσει, είναι πως δεν προκαλούμε τους υπολογιστές σε νοητικούς αγώνες, όπως ενός σκακιού. Το χειρότερο είναι πως πλέον οι μηχανές κάνουν μια σειρά από εργασίες τις οποίες μπορούμε να κάνουμε και μόνοι μας. Με την δε άφιξη του ChatGTP, ο υπολογιστής μπορεί να ζωγραφίσει για εμάς, να γράψει βιβλία για εμάς, να πραγματοποιήσει έρευνες για εμάς, να κάνει ακαδημαϊκές εργασίες για εμάς. Και τι σημαίνει αυτό; Είναι μια υποβάθμιση της ανθρώπινης νοημοσύνης, η οποία ξεχωρίζει για το μαγικό γεγονός ότι η εκπαίδευσή της προκαλεί αναβάθμιση στον ίδιο τον άνθρωπο. Ο προβληματισμός μας, οι νίκες μας και οι ήττες μας, η έκφραση των συναισθημάτων μας, είναι καίρια γιατί μας έκαναν καλύτερους μέσα στο προτσές της ανθρώπινης ιστορίας μας. Αν σταματήσουμε να προσπαθούμε, θα σταματήσουμε να εξελισσόμαστε. Πράγματα για τα οποία δείξαμε ότι ξεχωρίσαμε και μας έκαναν άξιους αντιπρόσωπους της ανθρώπινης φυλής, όπως η ποίηση και η ζωγραφική, δεν θα είναι πια παρά ξεχασμένες τέχνες που ανήκουν στο παρελθόν μας.
Και σε αντίθεση με τον Κασπάροφ, θα φτάσουμε σε μια γενιά που δεν θα κρύβει πλέον το πρόσωπό της μέσα στα χέρια της από την απογοήτευσή της, για τον απλούστατο λόγο ότι δεν θα θυμάται ότι, κάποια στιγμή, μπορούσε να τα κάνουμε όλα αυτά σαν άνθρωποι.
