Μου είναι δύσκολο να αποφασίσω ποια ταινία με εντυπωσίασε περισσότερο όσον αφορά τα εφέ και την φωτογραφία της. Η αλήθεια είναι πως μου έρχονται πολλές και διάφορες στο μυαλό, αναλόγως με την εποχή τους. Από το Terminator 2 μέχρι το Jurassic Park και από το Lord of the Rings μέχρι το Interstellar, η ταινία πλησιάζει όλο και περισσότερο το ρεαλιστικό. Γιατί; Γιατί αυξάνεται ολοένα και περισσότερο η χρήση της τεχνολογίας στον τομέα της ψυχαγωγίας, με στόχο ένα πράγμα και μόνο: να σε πείσει ότι αυτό που βιώνεις, θα μπορούσε να είναι κομμάτι αυτού που ονομάζεις πραγματικότητα.
Κάτι τέτοιο κάνει αυτή τη στιγμή και το DALL-E 2, ένα AI λογισμικό που έχει πάρει προφανώς το όνομα του από τον Salvador Dali. Και δεν κάνει ψυχαγωγία, κάνει ξεκάθαρα τέχνη. Το DALL-E είναι δημιούργημα της εταιρείας OpenAI και έχει πρόσβαση σε πάνω από 650 εκατομμύρια φωτογραφίες και λεζάντες φωτογραφιών, με στόχο να τα αποτυπώσει αυτό που βλέπει με τον ίδιο τρόπο που θα το έκανε ο Dali, ο Picasso ή οποιοσδήποτε άλλος από τους μεγάλους που πέρασαν. Διαβάζει τη λεζάντα που μπορεί να έχει ως τίτλο «Λιωμένο Παγωτό στο Χέρι Πριγκιπέσσας» και με βάση το στοκ των φωτογραφιών να ετοιμάσει, όχι μόνο τον πίνακα, αλλά πολλές και διαφορετικές εκδοχές του ίδιου πίνακα. Οι άνθρωποι της OpenAI, το ονομάζουν σύγχρονο θαύμα λογισμικού. Εμείς το λέμε απεριόριστη έμπνευση.
Πώς θα νιώθουμε αλήθεια αν μέσα σε τόσο σενάρια που σκεφτόμαστε καθημερινά για τα ρομπότ, ότι κατακτούν τον κόσμο, ότι μας κάνουν σκλάβους ή μπαταρίες όπως στο Matrix, δούμε λίγο κάτι διαφορετικό στα σενάρια. Ένα κοινό παρονομαστή που ονομάζεται τέχνη και που μπορούν να αποτελέσουν χρυσή τομή για μία μελλοντική γλώσσα επικοινωνίας ανάμεσα σε ρομπότ και ανθρώπους. Αν σκεφτούμε ότι η τεχνητή νοημοσύνη θα έχει κάποια στιγμή την ικανότητα να σκέπτεται και να πράττει, μπορούμε να υποθέσουμε πως θα έχει και πρόσβαση στην ανθρώπινη ιστορία μέχρι σήμερα. Από όλα τα δυσάρεστα, τους λοιμούς, τις γενοκτονίες και τους πολέμους, φανταστείτε ένα λογισμικό με ευαισθησίες γύρω από την τέχνη, τον έρωτα, την φιλοσοφία. Πράγματα που αρέσουν εξ’ ορισμού στους ανθρώπους και που θα μπορούσαν να δουν τους μελλοντικούς μηχανικούς φίλους ως απόλυτους τελειομανείς με το κάθε θέμα ξεχωριστά.
Προσωπικά δεν θα ένιωθα καθόλου περίεργα να έβλεπα ένα νέο έργο τέχνης από το λογισμικό μιας μηχανής. Μία ταινία που να είναι δημιούργημα μηχανής ή ένα μυθιστόρημα. Θα το αντιμετώπιζα όπως αντιμετωπίζω το οποιοδήποτε από αυτά μέχρι σήμερα. Άλλωστε η ικανοποίηση που παίρνουμε είναι καθαρά συναισθηματική και δεν έχει να κάνει απαραίτητα με τον δημιουργό. Γιατί ένα λογισμικό να μην είναι ικανό να γράψει μία οπερέτα σε δέκα χρόνια από τώρα; Ή να δούμε στον ίδιο χρόνο το DALL-E 2 να οργανώνει μία έκθεση ζωγραφικής για ένα θέμα όπως ο πόλεμος στην Ουκρανία, το μεταναστευτικό πρόβλημα ή οποιοδήποτε άλλο θέμα βγαλμένο από τα σπλάχνα της ανθρώπινης ιστορίας.
Ένα ιδιαίτερο θέμα είναι πως το DALL-E 2 δεν είναι ακόμα σε θέση να ζωγραφίσει πρόσωπα. Μπορεί να επιλέξει το φύλο τυχαία αν του δώσεις λέξεις όπως, «αεροσυνοδός», «γιατρός» ή «οικοδόμος» για να μπορέσει να αποτυπώσει, αλλά τα βλέμματα, οι εκφράσεις, οι μορφασμοί και τα μειδιάματα, ανήκουν σε αποτελέσματα συναισθημάτων που βιώνουμε και που το λογισμικό δεν είναι θέση να γνωρίζει για να μπορέσει να αποτυπώσει. Ακόμα δηλαδή. Άλλωστε η OpeanAI έχει αναφέρει πως αυτό το στάδιο είναι πειραματικό. Γνωρίζουμε όμως από ρεπορτάζ του Wired, πως το DALL-E 2 εκπαιδεύτηκε χρησιμοποιώντας έναν συνδυασμό φωτογραφιών από το διαδίκτυο, που αποκτήθηκαν από αδειοδοτημένες πηγές σύμφωνα με τα έγγραφα που συντάχθηκαν από ερευνητές δεοντολογίας και πολιτικής του OpenAI.Η εταιρεία μάλιστα έκανε προσπάθειες για τον μετριασμό της τοξικότητας ή της εξάπλωσης παραπληροφόρησης, εφαρμόζοντας φίλτρα στα κείμενα που χρησιμοποιήθηκαν ως λεζάντες ή keywords, καθώς και στο πρόγραμμα δημιουργίας εικόνων αφαιρώντας ορισμένες εικόνες που ήταν σεξουαλικά ακατάλληλες ή με σκληρό υλικό. Όμως όλα τα παραπάνω, επηρέαζαν πάντα την τέχνη και ειδικά τους μεγάλους ζωγράφους. Εκεί που για τις μηχανές υπάρχουν κανόνες και άβατο, για τους καλλιτέχνες δεν υπάρχει τίποτε περισσότερο παρά ανεξερεύνητος χώρος για αποτύπωση συναισθημάτων και έκφρασης.
Δεν ξέρουμε τι τροπή μπορεί να πάρει η παραπάνω ανακάλυψη σε μερικά χρόνια, αλλά ποιος ξέρει, ίσως να βασιζόμαστε εξ’ ολοκλήρου στις μηχανές για να μας θυμίζουν την καλλιτεχνική φύση που κρύβουμε μέσα μας και μάλιστα τα έργα τους, να αποτελούν έμπνευση για την επόμενη γενιά μεγάλων ζωγράφων που ενδεχομένως να δούμε.
Σε κάθε περίπτωση, ένα λογισμικό που θα μπορεί να σε κάνει να αισθάνεσαι ανατριχίλα και να νιώθεις μία απόλυτη εσωτερική ειρήνη που κάποτε θεωρούσες χαμένη, είναι πολύ πιο αναγκαίο από εκείνο που αναλύει σε ποιους στόχους θα πρέπει να προσγειωθούν οι πύραυλοι.
