Κανείς δεν είναι γεννημένος ήρωας, είναι μια συνθήκη η οποία προκύπτει, ήρωας γίνεσαι. Διαλέξαμε 6 άνδρες της σύγχρονης ιστορίας που έκαναν κάτι ηρωικό, όχι από ταπεινά κίνητρα ή για λόγους ματαιοδοξίας. Έγιναν ήρωες γιατί εκείνη τη συγκεκριμένη στιγμή αυτό τους πρόσταζε η τιμή και η συνείδησή τους. Χωρίς αυτούς δεν ξέραμε πως θα ήταν σήμερα ο πλανήτης μας. Θα ήταν σίγουρα ένα πολύ χειρότερο μέρος στην καλύτερη περίπτωση ή δεν θα υπήρχε πλανήτης. Δεν θα μπορέσουμε ποτέ να τους ευχαριστήσουμε όσο τους αξίζει, γι’αυτό ας κρατήσουμε ζωντανή τη μνήμη τους.
Jonas Salk, ο άνδρας που εξαφάνισε την πολιομυελίτιδα
Όχι πολλά χρόνια πριν, η ανθρωπότητα δεν είχε μόνο μια πανδημία να αντιμετωπίσει. Μια πληθώρα ασθενειών στερούσε αναρίθμητες ζωές. Οι περισσότερες από αυτές αποτελούν πλέον αντικείμενο μελέτης και έρευνας για τους ιστορικούς και όχι για τους γιατρούς και αυτό το οφείλουμε κυρίως στην ανάπτυξη των εμβολίων. Ο Jonas Salk έχει μια ξεχωριστή θέση στο πάνθεον των επιστημόνων που αφοσιώθηκαν στην έρευνα και την ανάπτυξη των εμβολίων.
Παρά τη φοβερή και τρομερή φήμη που έχει ακόμα η πολιομυελίτιδα στις διηγήσεις των παλαιότερων, δεν ήταν ποτέ η από τις πιο θανατηφόρες ασθένειες, αλλά ήταν από τις πιο διαβόητες. Το γεγονός ότι προσέβαλε παιδιά και η μόνιμες αναπηρίες που προκαλούσε την έκαναν τον μεγαλύτερο εφιάλτη κάθε γονιού. Ο Jonas Salk με το που τελείωσε τις σπουδες του στην ιατρική διάλεξε να ασχοληθεί με την έρευνα παρά με το ιατρικό λειτούργημα, ευτυχώς για την ανθρωπότητα. Η ερευνητική κοινότητα προσπαθούσε για καιρό να βρει ένα αποτελεσματικό εμβόλιο, αλλά χωρίς κανένα ενθαρρυντικό αποτέλεσμα.
Τότε ο Salk πήγε κόντρα στην συνήθη πρακτική, αλλά και στη λογική σύμφωνα με τους τότε συναδέλφους του, πειραματίστηκε με αδρανοποιημένα στελέχη του ιού προκειμένου να «ξεγελάσει» τον οργανισμό και να παράξει αντισώματα. Τον αποκάλεσαν τσαρλατάνο, αλλά δεν έχασε το όραμά του. Μετά τα πρώτα ενθαρρυντικά δείγματα έκανε και ο ίδιος το εμβόλιο, μαζί με την σύζυγό του και τα τρία του παιδιά με σύριγγες που είχε απολυμάνει σε ένα κατσαρολάκι στην κουζίνα του. Λίγους μήνες μετά ανακοίνωσε πως το εμβόλιο που είχε αναπτύξει ήταν απολύτως επιτυχές στους ανθρώπους που το είχαν δοκιμάσει.
Στη συνέχεια ξεκίνησε η μεγαλύτερη μέχρι τότε κλινική δοκιμή στην ιστορία, 1,8 εκατομμύρια παιδιά εμβολιάστηκαν με την εξίσου πρωτοποριακή “double-blind” μέθοδο για εκείνη την εποχή, ούτε όσοι εμβολιάστηκαν, άλλα ούτε και αυτοί που έκαναν τις ενέσεις ήξεραν αν κάνουν το πραγματικό εμβόλιο ή κάποιο placebo. Η μέθοδος αυτή έγινε στη συνέχεια ο κανόνας και εφαρμόζεται μέχρι σήμερα. Τα παραπάνω θα ήταν υπεραρκετά για να θεωρηθεί ο Jonas Salk ένας από τους μεγαλύτερους ήρωες, αλλά δεν έμεινε εκεί. Στις 12 Απριλίου του 1955, ημέρα που κρίθηκε και επίσημα ως απόλυτα ασφαλές το εμβόλιο, ερωτώμενος για το ποιος διαχειρίζεται την πατέντα του, η απάντηση ήταν αφοπλιστική: «Κανείς, πως μπορείς να πατεντάρεις τον ήλιο;» Παρά τις αρχικές προσπάθειες του ινστιτούτου στο οποίο εργαζόταν, για να πατενταριστεί το εμβόλιο, εγκαταλείφθηκαν γρήγορα λόγω της απροθυμίας του Salk. Η απροθυμία του Salk να εκμεταλλευτεί εμπορικά το εμβόλιό του επιτάχυνε τον εμβολιασμό και τον έκανε προσιτό ακόμα και στις πιο φτωχές χώρες. Σήμερα η πολιομυελίτιδα θεωρείται σχεδόν εξαφανισμένη.
Aleksandr Akimov, ο άνδρας που έσωσε την Ευρώπη
Η πυρηνική καταστροφή στο Chernobyl το 1986, έχει μείνει στην ιστορία ως μια από τις μεγαλύτερες αλληλουχίες εγκληματικών πράξεων και παραλείψεων από τον άνθρωπο. Εκείνο το μοιραίο βράδυ ο Akimov ήταν ο υπεύθυνος της βάρδιας του αντιδραστήρα Νο4, και πρακτικά ήταν ο δεύτερος στην ιεραρχία κατά τη διάρκεια της προσομοίωσης που δοκιμάστηκε.
Όταν αντιλήφθηκε ότι κάτι δεν πάει καλά στον αντιδραστήρα ήταν αυτός που πίεσε το διάσημο πια κουμπί AZ-5, κάτι σαν kill switch, για να δώσει τέλος στην επικίνδυνη κατάσταση που κλιμακονώταν. Ήταν ήδη πολύ αργα και ο 33χρονος μηχανικός, αγνοώντας τα σχεδιαστικά προβλήματα του αντιδραστήρα RMBK, δεν ήξερε ότι μόλις είχε γίνει η έκρηξη και το πυρήνας ήταν εκτεθειμένος. Εκτεθειμένο ήταν και όλο το προσωπικό του σταθμού στη φονική ακτινοβολία, αλλά ο Akimov παρέμεινε εκεί. Όταν κατάλαβε το μέγεθος της καταστροφής, αντί να εγκαταλείψει τον σταθμό, έμεινε εκεί και έσωσε όλη την Ευρώπη. Ανοίγοντας χειροκίνητα μία-μία τις βαλβίδες αποστράγγισης του συστήματος ψύξης, συγκράτησε την θερμοκρασία και εμπόδισε μια ακόμα μεγαλύτερη έκρηξη η οποία θα άπλωνε ένα φονικό ραδιενεργό νέφος που θα κάλυπτε όλη την Ευρώπη, τη βόρεια Αφρική και τη Μέση Ανατολή.
Έμεινε δίπλα στον διαλυμένο αντιδραστήρα, σώζοντας εκατομμύρια ανθρώπων μέχρι να ανοίξει και την τελευταία βαλβίδα έχοντας δεχτεί 15 Grays ραδιενέργειας, ενώ η θανατηφόρα δόση είναι 4 Grays. Απεβίωσε λίγες μέρες μετά στο νοσοκομείο, έχοντας τύψεις, αφού δεν πρόλαβε ποτέ να μάθει τι ακριβώς έγινε. Χάρη στη σπουδαία μίνι-σειρά Chernobyl του HBO έγινε ευρύτερα γνωστή η θυσία του.
James Harrison, ο άνδρας με το χρυσό χέρι
Στην ηλικία των 14 ο Αυστραλός χρειάστηκε να υποβληθεί σε μια εγχείρηση και χρειάστηκε έναν πολύ μεγάλο αριθμο φιαλών αίματος. Από ένδειξη ευγνωμοσύνης έγινε και ο ίδιος δωρητής αίματος με το που ενηλικιώθηκε και μέχρι το 2018 που συμπλήρωσε το 80 έτος της ηλικίας του έχει δώσει συνολικά αίμα 1137 φορές. Μια εντυπωσιακή προσφορά από μόνη της, αλλά κέρδισε το παρατσούκλι the Golden Arm για άλλο λόγο.
Σε κάποια από τις φιάλες αίματος οι γιατροί διαπίστωσαν ότι έχει εξαιρετικά μεγάλο αριθμό ισχυρών αντισωμάτων απέναντι στα αντιγόνα D Rh. Η ανακάλυψη αυτών των αντισωμάτων οδήγησε στη θεραπεία της αιμολυτικής νόσου των νεογνών. Μια ασθένεια που προκαλείται όταν το αίμα του εμβρύου έχει διαφορετικό Rh από αυτό της μητέρας και είναι θανάσιμη για το έμβρυο. Από τότε ο Harrison άρχισε να δίνει πλάσμα, που έχει πιο σύντομα διαστήματα δωρεάς από το αίμα, κάθε τρεις περίπου εβδομάδες για πάνω από 50 χρόνια σώζοντας περίπου 2,4 εκατομμύρια έμβρυα και νεογνά μέχρι να ανακαλυφθεί μόνιμη θεραπεία βασισμένη στην έρευνα των αντισωμάτων του.
Ο James Harrison δεν είναι πια αιμοδότης, αλλά συνεχίζει να αποτελεί παράδειγμα προσφοράς στον άγνωστο συνάνθρωπο και να αποτελεί την καλύτερη διαφήμιση αιμοδοσίας μέχρι σήμερα.
Norman Borlaug, ο άνδρας που εξαφάνισε την πείνα
Κατά τη διάρκεια του Β´ Παγκόσμιου Πολέμου έσωσε χιλιάδες ζωές στρατιωτών από το εργαστήριό του. Μεταξύ άλλων εφηύρε μια κόλλα ώστε το φαγητό να παραμένει ασφαλές κατά τη δύσκολη μεταφορά του στο μέτωπο. Με το τέλος του πολέμου κλήθηκε να διαλέξει μεταξύ ενός παχυλού συμβολαίου με τη DuPont στην πατρίδα του ή να σωσει το Μεξικό από την πείνα.
Το Μεξικό εκείνη την εποχή εκτός από μια πολύ φτωχή χώρα, είχε και σοβαρό πρόβλημα σίτισης του πληθυσμού. Η αγροτική παραγωγή ήταν ακόμα σε πρωτόγονο στάδιο και τα περισσότερα σιτηρά ήταν εισαγόμενα και πανάκριβα. Όταν ζητήθηκε η βοήθεια του Borlaug και γνώσεις του από τις σπουδές που είχε στη δασολογία και τη φυτοπαθολογία, δεν το σκέφτηκε καθόλου. Η προσφορά του στην ανθρωπότητα μόλις είχε αρχίσει. Ξεκινώντας ουσιαστικά από το μηδέν όργωσε κυριολεκτικά και μεταφορικά τη μεξικάνικη ύπαιθρο διδάσκοντας σύγχρονους τρόπου καλλιέργειας.
Για δέκα περίπου χρόνια διασταύρωσε διάφορες ποικιλίες σιταριού και μετά από 6000 πειράματα κατάφερε να φτιάξει αυτές που θα ήταν οι πιο παραγωγικές και οι πιο ανθεκτικές στις αντίξοες συνθήκες και τις ασθένειες. Η χρονοβόρα και επίπονη προσπάθειά του είχε όμως αποτέλεσμα. Λίγα χρόνια μετά το Μεξικό, όχι μόνο κατάφερε να ταΐσει τον λαό του με ντόπιο σιτάρι, καταργώντας τις εισαγωγές, αλλά έγινε και μεγάλη εξαγωγική δύναμη σιτηρών. Και η Πράσινη Επανάσταση ετοιμαζόταν να γίνει παγκόσμια. Η Ινδία μόλις είχε κερδίσει την ανεξαρτησία της, αλλά δεν ήταν το τέλος των δεινών της περιοχής. Αμέσως μετά άρχισε η προστριβή με το Πακιστάν και τα προβλήματα στη σίτιση μεγεθύνθηκαν. Η ινδική υποήπειρος είχε μια θλιβερή παράδοση λιμού. Μόνο κατά τη διάρκεια της βρετανικής αποικιοκρατίας σημειώθηκαν δεκάδες μεγάλοι λιμοί σε εθνικό ή τοπικό επίπεδο. Οι κλιματικές συνθήκες, οι κοινωνικές ανισότητες και οι απαρχαιωμένες πρακτικές καλλιέργειας αδυνατούσαν να θρέψουν την καλπάζουσα αύξηση πληθυσμού.
Οι θαυματουργοί σπόροι που έδωσαν οι διασταυρώσεις του Μεξικού βρήκαν τον δρόμο τους για τη νότια Ασία. Ακόμα και εν μέσω του ινδοπακιστανικού πολέμου o Borlaug έβρισκε τον τρόπο να προμηθεύσει με σπόρους τόσο την Ινδία όσο και το Πακιστάν. Η παραγωγή σιτηρών διπλασιάστηκε μέσα σε λίγα χρόνια και το Πακιστάν σταμάτησε να εισάγει σιτηρά το 1968 και η Ινδία το 1974.Η περιοχή δεν γνώρισε ποτέ ξανά τον λιμό. Το μοντέλο καλλιέργειας του Αμερικάνου επαναστάτη πλέον θεωρείται ξεπερασμένο και πλέον αναζητούνται πιο βιώσιμα και εναλλακτικά μοντέλα, άλλα όταν τα εφαρμόστηκαν έσωσαν εκατομμύρια ανθρώπων από την πείνα και γιαυτο τιμήθηκε με το βραβείο Νόμπελ ειρήνης το 1970.
Stanislav Petrov, ο άνδρας που σταμάτησε τον Γ´ Παγκόσμιο Πόλεμο
Υπάρχουν ήρωες που διαλέγουν να γίνουν και υπάρχουν ήρωες που τους διαλέγει η μοίρα χωρίς να τους ρωτήσει. Ο Stanislav Petrov ανήκει στη δεύτερη κατηγορία. Στις 26 Σεπτεμβρίου του 1983, ο Αντισμήναρχος Petrov ήταν ο επικεφαλής αξιωματικός της βάρδιας στον σταθμό δορυφορικού ελέγχου της Μόσχας. Το δορυφορικό σύστημα ελέγχου έγκαιρης προειδοποίησης «έδειξε» πως 5 βαλλιστικοί πύραυλοι είχαν μόλις εκτοξευθεί από τις ΗΠΑ με πορεία προς τη Σοβιετική Ένωση. Η αποστολη του Petrov ήταν απλή, έπρεπε να ενημερώσει άμεσα τους ανώτερους του και να ξεκινήσει η διαδικασία «απάντησης» με πυρηνικούς βαλλιστικούς πυραύλους. Το ´83 ήταν μια ιδιαίτερα τεταμένη περίοδος του Ψυχρού Πολέμου. Η κούρσα των εξοπλισμών είχε οδηγήσει και τα δύο στρατόπεδα να βρίσκονται με το δάχτυλο στη σκανδάλη και τα δορυφορικά συστήματα ναι μεν είχαν μπει στη ζωή μας αλλά δεν ήταν και πολύ ακριβή. Λίγες εβδομάδες νωρίτερα, εξαιτίας ενός τέτοιου λάθους, είχε προηγηθεί η κατάρριψη ενός κορεάτικου πολιτικού αεροσκάφους το οποίο πετούσε πάνω από απαγορευμένη στρατιωτική περιοχή.
Με το που πήρε την αναφορά του δορυφόρου ο Petrov προτίμησε να αναλύσει τα δεδομένα πριν πετάξει την καυτή πατάτα. Έκρινε πως αν οι Αμερικανοί επιχειρούσαν ξαφνικό πυρηνικό χτύπημα θα ήταν ένα ένα all-out με όσο το δυνατόν περισσότερες πυρηνικές κεφαλές ώστε να περιοριστούν κατά το δυνατόν τα σοβιετικά αντίποινα. Με μόλις 5 πυραύλους θα ήταν απλά η πρόκληση που χρειαζόταν η ΕΣΣΔ για επιχειρήσει αυτή ένα all-out χτύπημα. Απέδωσε την αναφορά του δορυφόρου σε τεχνική δυσλειτουργία και «έθαψε» την αναφορά. Το ένστικτό του ήταν το καλύτερο fact-checking, οι 5 βαλλιστικοί πύραυλοι ήταν απλά κάποια σύννεφα πάνω από τη Βόρεια Ντακότα που έκαναν περίεργες αντανακλάσεις. Δυστυχώς η πράξη του έμεινε για πολλά χρόνια θαμμένη, η καριέρα του ίδιου έλαβε πρόωρο τέλος λόγω της πλημμελούς αναφοράς του και τελικά υπέφερε από νευρικό κλονισμό. Η ηρωική του πράξη έγινε γνωστή μόλις το 1998, με τη σοβιετική μυστικοπάθεια να αποτελεί παρελθόν, και μόνο τότε η ανθρωπότητα γνώρισε τον άνδρα που σταμάτησε ένα πυρηνικό ολοκαύτωμα εν τη γενέσει του.
Desmond Doss, ο άνδρας που πολέμησε χωρίς να ρίξει ούτε μια σφαίρα
Τι κάνεις όταν σε καλεί η πατρίδα, αλλά πιστεύεις βαθιά στη μη-βία; Για τον Desmond Doss η απάντηση ήταν εύκολη. Ως Αντβεντιστής της 7ης Ημέρας, η θρησκευτική του συνείδηση του απαγόρευε την οποιαδήποτε μορφή βίας ακόμα και για αυτοάμυνα, περιττό να αναφερθεί η κατοχή και η χρήση οποιοδήποτε όπλου. Θα μπορούσε να κάνει εναλλακτική θητεία ως τεχνίτης αφού ως μαραγκός θα ήταν εξίσου χρήσιμος για την πολεμική προσπάθεια της Αμερικής.
Όμως ο Desmond διάλεξε τον δύσκολο δρόμο, κατατάχθηκε ως άοπλος στρατιώτης με την ειδικότητα του νοσηλευτή/τραυματιοφορέα. Στην πρώτη του τοποθέτηση στο μέτωπο του Guam κανείς δεν εμπιστεύθηκε έναν άοπλο στρατιώτη και όλοι πίστευαν πως ο αδύναμος και θρησκόληπτος Δεκανέας Doss ήταν η αχίλλειος πτέρνα της μονάδας. Κάθε φορά που ακουγόταν η ιαχή “medic” πεταγόταν σαν ελατήριο και έτρεχε να βοηθήσει τους τραυματισμένους συμπολεμιστές του. Για τις υπηρεσίες του, τόσο στο Guam όσο και στην πύρρειο κατάκτηση της Okinawa, του απένειμαν δυο Bronze Stars, τρεις Purple Hearts και πλήθος άλλων τιμών. Στο μεταξύ είχε σώσει επιτόπου στο σημείο της μάχης ή είχε μεταφέρει στις πλάτες του 75 επιβεβαιωμένους στρατιώτες και άλλους πολλούς που δεν πρόλαβαν να καταγράφουν. Τραυματίστηκε τουλάχιστον τρεις φορές από εχθρικά πυρά και το αριστερό του χέρι σχεδόν αχρηστεύτηκε από θραύσματα σφαίρας Ιάπωνα ελεύθερου σκοπευτή τα οποία ποτέ δεν βγήκαν από το σώμα του.
Επιστέγασμα όλων αυτών, το 1962 με αφορμή τη συμπλήρωση των 100 ετών του Medal of Honor, της ανώτατης στρατιωτικής διάκρισης των ΗΠΑ, ο πρόεδρος Kennedy του το απένειμε σε ειδική τελετή στον Λευκό Οίκο. Ο Desmond Doss απέδειξε σε έναν πόλεμο το ήθος και το κουράγιο είναι πιο αποτελεσματικά από τα όπλα. Τα ανδραγαθήματά του αποτυπώθηκαν και στη μεγάλη οθόνη με το Hacksaw Ridge το οποίο βασίζεται στη βιογραφία του.
