Ο όρος μετατραυματικό στρες, περισσότερο γνωστός με τα αγγλικά αρχικά PTSD μπήκε στη ζωή μας τα πολύ τελευταία χρόνια, κυρίως μετά τους πολέμους στο Ιράκ και το Αφγανιστάν, με τους βετεράνους που γύρισαν στην Αμερική με ψυχολογικά προβλήματα. Όμως ξέρουμε ότι είναι μια κατάσταση που υπήρχε πάντα, το έχουμε δει στις ταινίες με τον πόλεμο στο Βιετνάμ, με πιο κλασικά παραδείγματα τον Ελαφοκυνηγό και το Αποκάλυψη Τώρα. Το ξέρουμε και από δικές μας ιστορίες και αφηγήσεις, βετεράνοι της Κύπρου που μοιάζουν σαν να μην γύρισαν ποτέ ή ακόμα και πιο πίσω, από τα βουνά της Αλβανίας και τη Μικρασιατική Εκστρατεία, άντρες που άφησαν πίσω τους για πάντα το χαμόγελο.
Όμως το PTSD δεν αφορά μόνο στρατιώτες σε εμπόλεμες ζώνες, αφορά κι εμάς τους πιο καθημερινούς άντρες που ζούμε σε ένα περιβάλλον συνεχούς άγχους επιβίωσης, κι ας μην σφυρίζουν σφαίρες γύρω από κεφάλι μας. Ψυχολογικό τραύμα μπορεί να προκύψει και από άλλες περιπτώσεις, ειδικά από αυτές που μας καλούν να λάβουμε σοβαρές αποφάσεις.
Μιλάμε για αποφάσεις που πρέπει να πάρουμε στη ζωή μας, στις σχέσεις και τη δουλειά μας, τις οποίες δεν μπορούμε να αποφύγουμε και είναι σαν να μας βάζει κάποιος ένα μαχαίρι στον λαιμό. Ένας χωρισμός, μια σύγκρουση στη δουλειά που μπορεί να καταλήξει σε απόλυση ή παραίτηση, είναι τα πιο συνηθισμένα παραδείγματα, αλλά υπάρχουν κι άλλα. Μόλις πολύ πρόσφατα έγινε γνωστότερος ο όρος ηθικό τράυμα μέσω ενός άρθρου στο Scientific American, το οποίο προειδοποιεί για μια νέα μορφή αθόρυβης επιδημίας.
Η πρόσφατη εμπειρία μας από την πανδημία ανέδειξε ακόμα περισσότερο αυτή τη μορφή τραύματος. Από τη συμπεριφορά μας μάθαμε ότι εξαρτώνται ανθρώπινες ζωές, χωρίς να είμαστε στρατιωτικοί ή γιατροί. Ακόμα το πώς βήχουμε ή το πόσο σχολαστικά πλένουμε τα χέρια μας, ήταν αποφάσεις που έκριναν ζωές. Υπάρχουν παραδείγματα ενοχής που καλλιεργήθηκε σε πολλούς νέους επειδή κόλλησαν τους γονείς και τους παππούδες τους COVID19 λόγω της κοινωνικής τους ζωής.
Σε γενικές γραμμές θα μπορούσαμε να πούμε ότι το ηθικό τραύμα είναι μια ήπια μορφή μετατραυματικού στρες και δεν απέχει πολύ η αλήθεια από αυτό. Στις περισσότερες των περιπτώσεων το άλγος του ηθικού τραύματος είναι πρόσκαιρο και δεν έχει καμία σχέση με το μακροχρόνιο βάσανο του PTSD. Επίσης στις περισσότερες περιπτώσεις δεν χρειάζεται κάποια σοβαρή ιατρική και φαρμακευτική αγωγή. Ωστόσο αν δεν το κοιτάξουμε, μπορεί να εξελιχθεί σε κάτι σοβαρό, ειδικά αν διαδοχικά περιστατικά κρατούν ανοιχτή την πληγή του.
Όπως με κάθε τι που μας απασχολεί και το φέρουμε βαρέως, πρέπει να μάθουμε να μιλάμε γι’αυτό. Οι προστριβές με τη σχέση και τους συνεργάτες μας πρέπει να έχουν το άνοιγμα και τον διάλογο στον πυρήνα της επίλυσής τους. Σε δεύτερη φάση μπορεί να αναζητηθεί συμβουλή από κάποιον ψυχολόγο, αλλά σε κάθε περίπτωση δεν πρέπει να το αφήνουμε να περνάει έτσι.
