Από τον Χρήστο Παπαβαγγέλη
Τους τελευταίους μήνες βιώσαμε μια άνευ προηγουμένου κατάσταση έκτακτης ανάγκης. Η υγειονομική βόμβα της πανδημίας του κορονοιού, έθεσε τις κοινωνίες των ανθρώπων μπροστά σε ερωτήματα επιβίωσης. Δοκιμάστηκε η αντοχή των κοινωνικών δομών, των συστημάτων υγείας αλλά και συνολικά της παγκόσμιας οικονομίας και εμπορίου. Δε θα πρέπει να ξεχνάμε όμως σε καμία περίπτωση ότι παρά τη σφοδρότητα της νόσου, παρά το παρατεταμένο lock down, παρά την οικονομική ύφεση, αυτό που δεν επηρεάστηκε ήταν η κανονική ροή τροφίμων προς τις δυτικές αγορές.
Αυτό σημαίνει πρακτικά ότι δεν έλλειψε το φαγητό από το πιάτο μας. Όμως αυτό το σενάριο, είτε λόγω κορονοιού, είτε και άλλων καταστάσεων δεν είναι τόσο απομακρυσμένο όσο πιστεύουμε. Έχοντας απομακρυνθεί από την φύση, ο δυτικός άνθρωπος έχει ξεχάσει πόσο στενά συνδεδεμένη είναι η ύπαρξη του από την παραγωγή τροφίμων και την διαθεσιμότητα του νερού.
Αρκεί μια νέα φονική έξαρση του ιού να αποδιοργανώσει τις διαρθρωμένες κοινωνίες μας. Είδαμε πόσο εύκολα διακόπηκε η διακίνηση των ανθρώπων. Πόσο απότομα και βίαια σταμάτησε η αεροπορική επικοινωνία και διακόπηκε η ροή των επιβατικών και εμπορικών πλοίων.
Εάν κλιμακωθούν αυτές οι εξελίξεις τότε το ράφι του Σούπερ Μάρκετ θα αρχίσει να γίνεται όλο και πιο φτωχό. Τα τρόφιμα και γενικά η αγροτική παραγωγή θα αρχίσουν να λείπουν και από την υπεραφθονία θα ενταχθούμε βίαια στην έλλειψη φαγητού και στον λιμό.
Σε συνθήκες ασιτίας ο άνθρωπος μετά τις πρώτες 2 ημέρες αρχίζει να μεταβολίζει αθρόα το λίπος του και σταδιακά με την παντελή έλλειψη φαγητού, την μυϊκή του μάζα. Εάν υποθέσουμε ότι υπάρχει νερό, τότε έχουμε ένα διάστημα κοντά στους 2 μήνες να αντιδράσουμε (τόσο περίπου είναι το μέγιστο διάστημα αυτονομίας ενός ανθρώπου ο οποίος έχει μια καλή θρέψη). Η πρόσληψη που χρειάζεται να έχουμε σε θερμίδες μέχρι να βρεθεί μια λύση θα μπορούσε να είναι σε πολύ χαμηλά επίπεδα (κοντά στις 800 θερμίδες την ημέρα). Η μεγάλη βέβαια πρόκληση θα είναι η εύρεση ικανής πρωτεϊνικής πρόσληψης.
Πρέπει να είμαστε προετοιμασμένοι για το χειρότερο σενάριο. Σε πρώτη φάση είναι σημαντικό να μπορούμε σε τέτοιες καταστάσεις να έχουμε πρόσβαση σε νερό και τρόφιμα φυτικής προέλευσης. Στις πόλεις μας αυτό που περιγράφω είναι μάλλον ανεφάρμοστο. Η όχι;
Ο καθένας που έχει ένα μικρό κήπο θα πρέπει να αρχίσει σιγά σιγά να επιδιώκει μια μικρή αυτονομία σε λαχανικά και φρούτα. Αυτά θα δώσουν την κατάλληλη αντιοξειδωτική προστασία που θα χρειαστεί για το στρές της υποθρεψίας. Επίσης θα δώσουν κάποιες ελάχιστες θερμίδες.
Από την άλλη ο μικρός αυτός κήπος με κατάλληλες διαδικασίες θα μπορούσε να δίνει περιοδικά κάποια μικρή ποσότητα σιτηρών. Ακόμα καλύτερα οι κάτοικοι των μεγαλοπούλεων μέσω της καθοδήγησης των δήμων θα μπορούσαν να καλλιεργούν σε μεγαλύτερες αλάνες ή εκτάσεις που αυτή την στιγμή χρησιμοποιούνται ώς πάρκα.
Σε καταστάσεις λιμού ο άνθρωπος πρέπει να βρεί πηγές πρωτείνης. Σε αυτήν την κατηγορία θα βοηθήσει πάρα πολύ η παραγωγή σπιρουλίνας και άλλων πρωτεϊνούχων φυκών (στις λίμνες της χώρας). Επίσης η παραγωγή κινόα, πληγουριού και άλλων σιτηρών τα οποία δίδουν αρκετή ποσότητα πρωτείνης. Σε κάθε περίπτωση η εκτροφή ψαριών στις θάλασσες μας θα δώσει λύσεις αλλά φυσικά απαιτείται σχεδιασμός.
Τέλος δεν θα πρέπει να ξεχνάμε τα ταπεινά έντομα, στα οποία ο δυτικός εκφράζει τον αποτροπιασμό του… Την στιγμή αυτή, παγκόσμια τάση διατροφής είναι η εντομοφαγία όπου συγκεκριμένα ήδη εντόμων και σκουληκιών παράγονται για μαζική παραγωγή.
Με την ευκαιρία αυτή προκύπτουν εύλογα τα ερωτήματα :
Είναι προετοιμασμένη η χώρα μας για το ανωτέρω εφιαλτικό σενάριο;
Έχει κάνει έναν προγραμματισμό αυτονομίας για την τροφή ;
Υπάρχουν δεσμευμένες σε κονσερβοποιημένη μορφή ικανές ποσότητες τροφής για τον πληθυσμό της Αττικής τουλάχιστον;
Το παρόν άρθρο δεν έχει σκοπό να πανικοβάλλει αλλά να αφυπνίσει. Στους αναγνώστες μας που θεωρούν υπερβολικές της σκέψεις μου, προτείνω την επίσκεψη στον ιστότοπο του OHE όπου προειδοποιεί για περίπου ένα δισεκατομμύριο ανθρώπων (περίπου 1 στους 6 ανθρώπους που περπατά αυτή την στιγμή στην Γή μας…..) στα όρια της πείνας λόγω της πανδημίας του κορονοιού.
* Ο Χρήστος Παπαβαγγέλης είναι Νοσοκομειακός Διαιτολόγος MSc, PhD στο ΓΝΑ ΑΛΕΞΑΝΔΡΑ και Επιστημονικός Συνεργάτης του Nutrition Solutions.
