“Η απόδοση ευθυνών από μόνη της δεν μπορεί να δώσει αποτέλεσμα, η διαχείριση μιας κατάστασης είναι αυτή που δίνει καρπούς. Άρα λοιπόν, για να σταματήσει ο φαύλος κύκλος πρώτα από όλα χρειάζεται να ξεκινήσουμε από εκεί που γεννιέται η βία, άρα από τους γονείς, όπου είτε είναι και εκείνοι βίαιοι ή δεν γνωρίζουν πως να μάθουν στο παιδί τους την έννοια του σεβασμού. Και όταν μιλάμε για σεβασμό, χρειάζεται πρώτα το παιδί να μάθει να σέβεται τον εαυτό του για να μπορεί στη συνέχεια να σεβαστεί και τους συνανθρώπους του. Άρα το πρώτο είναι οι γονείς να είναι δίπλα στα παιδιά τους όχι ελεγκτικά αλλά με ενδιαφέρον, ώστε να αναπτύξουν μία καλή σχέση μαζί τους. Το κράτος επίσης, χρειάζεται να αναλάβει το δικό του μερίδιο ευθύνης, οργανώνοντας δομές που λειτουργούν όμως και που θα ελέγχονται αυστηρά για το έργο τους, να υπάρξει έλεγχος στα σχολεία, στήριξη και εκπαίδευση των εκπαιδευτικών, σχολικοί ψυχολόγοι, κλπ. Πιο απλά, χρειάζεται μία συνολική προσπάθεια για την καταπολέμηση της βίας και όχι μεμονωμένες σπασμωδικές αντιδράσεις που δεν φέρνουν αποτέλεσμα”. Τα λόγια ανήκουν στην ψυχολόγο, Μαρίνα Μόσχα, κατά τη διάρκεια της συζήτησής μας αναφορικά με την αύξηση περιστατικών βίας μεταξύ ανηλίκων, το bullying, τις ευθύνες της κοινωνίας, τον γονέων και τον ρόλο των social media στο πρόβλημα. Αυτή η συζήτηση έγινε στις 24 Μαΐου του 2022 αλλά σχεδόν ενάμιση χρόνο μετά είναι σαν να μην έχει αλλάξει τίποτα.
Κάθε μέρα γινόμαστε μάρτυρες περιστατικών βίας μεταξύ ανηλίκων. Μία απλή αναζήτηση στο Google αρκεί για να δημιουργηθεί ένα ψηφιδωτό από επιθέσεις, εκφοβισμούς, ξυλοδαρμούς και αίμα. Δίψα για δύναμη και επιβολή στον αδύναμο. Έφηβοι που λύνουν τις διαφορές τους με μαχαίρια, που οδηγούνται στο νοσοκομείο, που βιντεοσκοπούν τις αποτρόπαιες πράξεις τους, είτε για «φιγούρα» είτε για «επιβεβαίωση». Έφηβοι που αλλάζουν ρόλους με ευκολία σε αυτόν τον φαύλο κύκλο της βίας: Άλλες φορές στον ρόλο του θύτη και άλλες στον ρόλο του θύματος. Γονείς που τρέμουν για τα παιδιά τους, γονείς που αδιαφορούν και μία Πολιτεία «μουδιασμένη» που δεν τολμάει να πάρει την ευθύνη. Διότι αυτή είναι μία κατάσταση που μας αφορά όλους.
Τελευταίο χαρακτηριστικό παράδειγμα η επίθεση μίας ομάδας εφήβων σε μία 14χρονη. Ο λόγος; Διότι είναι όμορφη και καλή μαθήτρια. Η 14χρονη περιέγραψε ως εξής στους αστυνομικούς όσα συνέβησαν στην οδό Λαζαράκη: «Περπατούσα με φίλους μου στη Γλυφάδα. Ήρθαν παιδιά και μου είπαν ότι με ψάχνουν δύο συμμαθήτριές μου. Πήγα να τις συναντήσω στην πλατεία του Αγίου Κωνσταντίνου. Εκεί είδα μαζεμένα 20 άτομα. Είδα τις δύο συμμαθήτριές μου, οι οποίες άρχισαν να με βρίζουν και να με απειλούν. Τότε η μία, μου έριξε γροθιά, μάτωσε η μύτη μου, έπεσα κάτω και δεν μπορούσα να αντιδράσω».
Το κορίτσι δέχθηκε επίθεση με μπουνιές και κλωτσιές, μέχρι που στο τέλος πέφτει στο έδαφος. Δίπλα, παρευρισκόμενοι, κυρίως νεαρής ηλικίας, παρακολουθούν με απάθεια όσα συμβαίνουν. Η μόνη αντίδραση από ορισμένους είναι να σηκώσουν τα κινητά τους και να καταγράψουν το επεισόδιο. Μπορείς να τους κατηγορήσεις όταν έτσι έχουν γαλουχηθεί; Στην εποχή των social media έχουμε διακρίνει πως τα παιδιά, όχι απλώς γίνονται πρωταγωνιστές σε περιστατικά βίας, αλλά ανεβάζουν τα «κατορθώματά τους» στις πλατφόρμες κοινωνικής δικτύωσης. Είναι έτοιμα να ασκήσουν βία για φιγούρα ή είναι η δύναμη που τους γοητεύει;
Μαρίνα Μόσχα, καιρός να μιλήσουμε με ειλικρίνεια για την βία μεταξύ ανηλίκων
Σήμερα φαίνεται ότι είναι πιο σημαντικό να «ανεβάσουμε» το τι συμβαίνει γύρω μας από το να αποτρέψουμε ένα περιστατικό βίας. Σαν να χάθηκε το συναίσθημα ή πιο σωστά η ενσυναίσθηση, να νιώσω όπως και εκείνος, να συναισθανθώ. Όταν βλέπουμε τον κόσμο μέσα από την οθόνη του κινητού μας, είναι σαν να εξομοιώνεται η εικόνα, σαν να παρακολουθούμε μία ταινία ή ένα βιντεοπαιχνίδι, όπου δεν είναι αληθινό αυτό που συμβαίνει μπροστά μας, υποβιβάζεται ως γεγονός. Κάπως έτσι, χάνεται και πάλι η επαφή με την πραγματικότητα και το όριο, χάνεται και η ανθρωπιά μας μαζί. Όσον αφορά στη ψυχολογία του θύτη, φυσικά η δύναμη που αυξάνεται μέσα από τον «θαυμασμό και την προσοχή» των άλλων, τον γοητεύει όλο και περισσότερο, κάνοντας την «φιγούρα» του. Αυτό ακριβώς αναζητά, την επιβεβαίωση, την προσοχή, που συνήθως δεν παίρνει από την ίδια του την οικογένεια και «βρίσκει αλλού» να την αναπληρώσει. Στις περισσότερες περιπτώσεις, συνήθως ο θύτης έχει υπάρξει θύμα μέσα στην ίδια του την οικογένεια, μαθαίνοντας αυτόν τον τρόπο, άρα αυτό έχει μάθει να κάνει και προφανώς δεν βρέθηκε ποτέ κανείς να ασχοληθεί μαζί του μαθαίνοντας ποιο είναι το «σωστό», να τον οριοθετήσει.
“Να τους κλείσουν 5 μέρες φυλακή, να δούμε αν θα το ξανακάνουν”
Μία ατάκα που την ακούς συχνά ή μπορεί να την έχεις ξεστομίσει πάνω στα νεύρα σου. Όταν βλέπεις μία τέτοια ιστορία, αν είσαι γονιός, το πρώτο πράγμα που σκέφτεσαι είναι το παιδί σου και η δική σου αντίδραση σε αυτό το αποτρόπαιο γεγονός. Ωστόσο η τιμωρητική στάση θα οδηγήσει πουθενά; Είμαστε σίγουροι πως αν κλείσουμε έναν έφηβο 5 μέρες φυλακή θα γίνει καλύτερος ή μήπως θα πάρει “πτυχίο” στην αποκλίνουσα συμπεριφορά; Η απόδοση ευθυνών από μόνη της δεν μπορεί να δώσει αποτέλεσμα, η διαχείριση μιας κατάστασης είναι αυτή που δίνει καρπούς. Άρα λοιπόν, για να σταματήσει ο φαύλος κύκλος πρώτα από όλα χρειάζεται να ξεκινήσουμε από εκεί που γεννιέται η βία, άρα από τους γονείς, όπου είτε είναι και εκείνοι βίαιοι ή δεν γνωρίζουν πως να μάθουν στο παιδί τους την έννοια του σεβασμού. Και όταν μιλάμε για σεβασμό, χρειάζεται πρώτα το παιδί να μάθει να σέβεται τον εαυτό του για να μπορεί στη συνέχεια να σεβαστεί και τους συνανθρώπους του. Οπότε το πρώτο είναι οι γονείς να είναι δίπλα στα παιδιά τους όχι ελεγκτικά αλλά με ενδιαφέρον, ώστε να αναπτύξουν μία καλή σχέση μαζί τους. Το κράτος επίσης, χρειάζεται να αναλάβει το δικό του μερίδιο ευθύνης, οργανώνοντας δομές που λειτουργούν όμως και που θα ελέγχονται αυστηρά για το έργο τους, να υπάρξει έλεγχος στα σχολεία, στήριξη και εκπαίδευση των εκπαιδευτικών, σχολικοί ψυχολόγοι, κλπ. Πιο απλά, χρειάζεται μία συνολική προσπάθεια για την καταπολέμηση της βίας και όχι μεμονωμένες σπασμωδικές αντιδράσεις που δεν φέρνουν αποτέλεσμα.
Το bullying και η καταπολέμηση της βίας χρειάζεται σοβαρό πλάνο από τους φορείς της Πολιτείας και όχι εξαγγελίες μόνο και μόνο για να κερδίσουν χρόνο και να κρύψουν το πρόβλημα κάτω από το χαλί. Ούτε μπορούμε να τα ρίξουμε όλα στη μουσική και στη συγκεκριμένη περίπτωση στην trap. Αν ήταν έτσι όλοι όσοι ζήσαμε την εποχή της rave μουσικής θα είχαμε πέσει στα ναρκωτικά. Χρειάζεται η βοήθεια του κράτους όπως και των εκπαιδευτικών, μία συνολική προσπάθεια για να αποτραπεί η έξαρση βίας. Όταν για παράδειγμα ο εκπαιδευτικός αντιλαμβάνεται πως υπάρχει πρόβλημα με έναν μαθητή να μπορεί να το αναφέρει κάπου που θα βρει όμως ανταπόκριση και να βρει και ο ίδιος την στήριξη που χρειάζεται όταν σε πολλές περιπτώσεις απειλείται και ο ίδιος. Τέλος, οι σχολικοί ψυχολόγοι είναι απαραίτητοι σε οποιαδήποτε δομή υπάρχουν άνθρωποι, πόσο μάλλον στα σχολεία με τις παιδικές ψυχές που βρίσκονται σε ψυχοσυναισθηματική τους ανάπτυξη.
Για να μην υπάρξουν άλλα θύματα.
