Για ένα πολύ μεγάλο χρονικό διάστημα, πίστευα ότι δεν υπάρχει απάντηση σε αυτή την ερώτηση. Δεν υπάρχει απάντηση είτε χάνεις κάποιον δικό σου ξαφνικά, είτε χάνεις κάποιον δικό σου μετά από ένα μαραθώνιο αρρώστιας στον οποίο τον έχεις δει να υποφέρει. Όταν ήμουν πιο μικρός άκουγα τους μεγαλύτερους να λένε πως όταν έχεις έναν δικό σου άνθρωπο ένα βήμα πριν την πόρτα του θανάτου, σου είναι πιο εύκολο να το διαχειριστείς. Χρειάστηκε να μεγαλώσω αρκετά για να καταλάβω ότι αυτά είναι ένα μάτσο μαλακίες.
Οι μεγαλύτεροι φιλόσοφοι που πέρασαν από την ανθρωπότητα και μίλησαν για το θάνατο, ακόμα και αν έφτασαν σε ένα σημείο που δέχτηκαν τη θνησιμότητα τους και την ανθρώπινη ύπαρξη πάνω στη γη με ημερομηνία λήξεως, δεν κατάφεραν να συμβιβαστούν με την έννοια του θανάτου. Ή τουλάχιστον όχι όλοι. Δεν μπορώ να ξέρω τι σκεφτόταν ο κάθε φιλόσοφος τις τελευταίες του στιγμές, αλλά άνθρωποι όπως ο Σωκράτης ή ο Δημήτρης Λιαντίνης που κοίταξαν κατάματα το θάνατο και αποφάσισαν να τον αντιμετωπίσουν με τους δικούς τους όρους, μου φαινόντουσαν πιο ελεύθεροι σαν άνθρωποι. Το αν η φιλοσοφία τους αγγίζει κάποιους είναι μια άλλη συζήτηση. Στο κομμάτι του θανάτου ωστόσο, με έπεισαν προσωπικά για τη γενναιότητά τους μέσα από τις τελευταίες τους πράξεις. Αλλά ας μην ξεφεύγουμε.
Στα 3 χρόνια που πέρασαν από το θάνατο του πατέρα μου, δεν είχα καμία όρεξη να καθίσω να φιλοσοφήσω περισσότερο για το τι είναι η ζωή και τι ο θάνατος. Μου φαινόταν ότι χάνω το χρόνο μου και ότι σίγουρα ο πατέρας μου ζούσε ακόμη δεν θα ήθελε κάτι τέτοιο. Ο λαός λέει ότι ο χρόνος γιατρεύει τις πληγές. Κάποιες πληγές ωστόσο δεν είναι δυνατόν να κλείσουν. Ή τουλάχιστον αν καταφέρεις να τις κλείσεις, έχουν αφήσει τόσο μεγάλες ουλές και συχνά πυκνά ματώνουν για να σου θυμίσουν ότι βρίσκονται εκεί. Ισχύει ότι κάποια πράγματα τα κάνουμε μηχανικά όταν χάνουμε έναν δικό μας άνθρωπο και ίσως όλο αυτό να είναι η άμυνα του οργανισμού, του νευρικού μας συστήματος, για να μπορέσουμε να ανταπεξέλθουμε. Μια μέρα ωστόσο ξυπνάς. Είναι σαν όλες τις άλλες ή τουλάχιστον σου φαίνεται ίδια με τις υπόλοιπες και συνειδητοποιείς μια αλήθεια η οποία στην αρχή έμοιαζε να είναι βγαλμένη από όνειρο ή από ένα κακό σενάριο. Είναι όμως πέρα για πέρα αληθινή και προβληματίζεσαι για το πως δεν την είχες κατανοήσει τη στιγμή του χαμού. Κοιτάς τον τοίχο ή το ταβάνι, ενδεχομένως μια παλιά φωτογραφία και οι λέξεις βγαίνουν αβίαστα και ήσυχα. «Δεν έχω μπαμπά».
Ο αποχωρισμός από τη ρίζα f δεν είναι ίδιος με το φρούτο που έπεσε από το κλαδί επειδή ήρθε η ώρα του. Μπορεί όλο αυτό να είναι κύκλος της ζωής, αλλά για τον δικό σου άνθρωπο η αποκοπή σου από τη ρίζα είναι σαν να έπεσε ένα τσεκούρι που με βίαιο τρόπο πελέκησε τη βάση για να σε κρατήσει μακριά. Ο χαμός του πατέρα σου όταν σε αγάπησε και τον αγάπησες, με όλες σας τις ωραίες στιγμές, τους τσακωμούς, τις διαφωνίες, τα χαμόγελα, είναι μια κατάσταση μέσα από την οποία βγαίνεις ζωντανός αλλά δεν είσαι ποτέ ξανά ο ίδιος. Είσαι ελλιπής. Αυτό το κομμάτι που μέσα σου πέθανε μαζί του, είναι ένα κενό το οποίο δεν μπορεί ούτε να καλυφθεί ούτε να αναπληρωθεί. Μόνο η πραγματικότητα και η αντίληψη μπορούν να βοηθήσουν και αυτό για να μπορέσεις να πας παρακάτω. Όχι για να το ξεπεράσεις.
Τι θα ήμασταν όμως αν θέλουμε να λέμε τους εαυτούς μας σκεπτόμενα όντα, αν μπορούσαμε να ξεπεράσουμε τον χαμό του πατέρα μας; Των γονιών μας; Ο θάνατος δεν είναι κάτι που ξεπερνιέται, είναι απλά μια αναπόφευκτη κατάσταση με διαφορετικούς πρωταγωνιστές. Εκατομμύρια άνθρωποι πεθαίνουν καθημερινά σε όλο τον κόσμο αλλά εμείς δεν μπορούμε να ξεπεράσουμε τον χαμό των δικών μας ανθρώπων. Και αυτό είναι απόλυτα φυσιολογικό όταν έχουμε μοιραστεί την ίδια καρδιά, την ίδια αγάπη, μια ζωή ολόκληρη.
Πονάς μετά από τρία χρόνια; Προσωπικά όταν πενθώ για εκείνον, πενθώ με τον ίδιο τρόπο που πένθησα εκείνη την ημέρα. Είμαι βέβαιος ότι οι άνθρωποι που έχουν χάσει τον πατέρα τους μια δεκαετία και παραπάνω, ενδεχομένως να πενθούν με διαφορετικό τρόπο, αλλά είμαι σίγουρος ότι η απώλεια της πατρικής φιγούρας, είναι κάτι που όλοι οι άντρες αποζητούν οποιαδήποτε στιγμή της ζωής τους. Άλλοι περισσότερο και άλλοι λιγότερο ανάλογα με την εμπειρία τους και όσα έχουν ζήσει, αλλά πιστεύω ότι φτάνει κάποια στιγμή που όλοι θα θέλαμε τη συμβουλή του.
Διάβασε επίσης: 7 συμβουλές του πατέρα μας που θα θέλαμε να είχαμε ακολουθήσει νωρίτερα.
Τι μένει λοιπόν; Μένουν οι αξίες του και ο τρόπος ζωής. Τα εγγόνια είναι η συνέχιση της σάρκας, αλλά ο τρόπος που επιλέγεις να σκέφτεσαι, να πράττεις και να ζεις, είναι η συνέχιση του πνεύματος. Μετά θάνατον, το πόσο κοντά αποφασίζουμε να είμαστε στον πατέρα μας, έχει να κάνει ξεκάθαρα με τον τρόπο που επιλέγουμε να αντιμετωπίσουμε κάποιες καταστάσεις. Δεν είμαστε ίδιοι με εκείνον και ποτέ δεν θα γίνουμε, αλλά σε κάθε μας λέξη, κίνηση, άποψη, έκφραση, υπάρχει κάτι που κάνει τους τριγύρω να σκεφτούν και να πουν «Ναι είναι σίγουρα γιος του (ή κόρη του)». Αν καλείσαι να ξεπεράσεις κάτι είναι για να φτάσεις σε αυτό το σημείο σε αυτή την αλήθεια. Πως όλα όσα σου έμαθε και γνώρισες από εκείνον συνεχίζονται μέσα από τις καθημερινές σου πράξεις. Σε τι βαθμό, είναι κάτι που το ορίζεις εσύ. Άλλωστε οι πατεράδες μας δεν θα ήθελαν να τους μοιάσουμε σε όλα. Είμαι βέβαιος ότι θα ήθελαν να σκεφτούμε πιο διεξοδικά κάποια πράγματα και να τα πάμε παρακάτω σε σημείο που εκείνοι δεν μπόρεσαν. Αυτή είναι η ουσία του κληροδοτήματος, της πνευματικής κληρονομιάς από τον πατέρα σου και αυτό πρέπει να θυμόμαστε στις δύσκολες για εμάς ώρες.
Για όλες τις υπόλοιπες άλλωστε πορευόμαστε μόνοι. Με ένα βάρος στην ψυχή και την καρδιά που κανείς δεν μπορεί να καταλάβει παρά μόνο αν έχει χάσει κάποιον δικό του και μια μελαγχολία που βγαίνει αβίαστη σε κάθε στίχο τραγουδιού που τον θυμίζει ακόμα σε κάθε φωτογραφία και σε όλες εκείνες τις αναμνήσεις που χτίσατε μαζί.
Δεν θα μπορέσεις ποτέ να ξεπεράσει τον πατέρα σου γιατί είναι κομμάτι σου. Και δεν υπάρχει απολύτως κανένα πρόβλημα με αυτό. Ένας σοφός ιστορικός από την αρχαία Ρώμη έγραψε κάποτε «κουβάλα τις πληγές σου με υπερηφάνεια γιατί είναι αληθινές».
Οι πληγές της αγάπης όχι μόνο δεν κρύβονται αλλά και δεν αμφισβητούνται.
