Προτού η Nicola Sturgeon αναλάβει τα ηνία του Scottish National Party (SNP) από τον Alex Salmond, κοιτούσα απογοητευμένη τα αποτελέσματα του δημοψηφίσματος του 2014, με το 55,3% των συμπολιτών της να ψηφίζει κατά της ανεξαρτησίας της Σκωτίας. Εκείνη την ώρα έκανε ένα σχόλιο στον κόσμο που βρισκόταν τριγύρω και στήριζε με τις μπλε σημαίες με τον σταυρό του Αγίου Ανδρέα το Yes Campaign, λέγοντας: «Ή εμείς κάναμε κάτι λάθος ή οι πολίτες έχουν αρχίσει και νιώθουν πολύ Βρετανοί».
Οι πολιτικοί αναλυτές θα έλεγαν μερικά χρόνια αργότερα, πως αν το δημοψήφισμα είχε γίνει στην εποχή του Boris Johnson και την αποχώρηση της Μεγάλης Βρετανίας από την Ευρωπαϊκή Ένωση, οι Σκωτσέζοι έστω και οριακά θα κατάφερναν να κερδίσουν την ανεξαρτησία τους. Αυτή άλλωστε ήταν μια ανοιχτή πληγή που δεν κρατούσε τόσο από την ήττα του William Wallace όπως μας έχουν μάθει οι χολιγουντιανές ταινίες τύπου Braveheart, όσο κρατούσε από την ένωση Aγγλίας και Σκωτίας το 1603 υπό τον βασιλιά Iάκωβο. Μπορεί ο προτεσταντισμός να επούλωσε κάπως τις πληγές ανάμεσα στους Άγγλους και τους Σκωτσέζους, αλλά από ένα σημείο και μετά σταματούσε να είναι μια συζήτηση μεταξύ φίλων που γίνεται στις μπυραρίες. Οι σκωτσέζοι γνώριζαν ότι είχαν κάθε δικαίωμα να διεκδικήσουν την ανεξαρτησία τους, αλλά ο ίδιος ο κόσμος δεν το έκανε απλούστερο για αυτούς.
Τα οικονομικά στοιχεία ο πολιτικός «αποκλεισμός» δεν είναι πλέον κοινό μυστικό ούτε για την αγγλική κυβέρνηση, αλλά ούτε και για τον υπόλοιπο κόσμο. Οι Σκωτσέζοι πράγματι συμβάλλουν θεαματικά στο ποσοστό του ΑΕΠ της Μεγάλης Βρετανίας, εύκολη στιγμή ωστόσο που τους δίνεται μερική ή και καθόλου ελευθερία στο να ψηφίσουν νόμους για την ίδια τους τη χώρα. F αυτό ήταν πάντα ένα μεγάλο αγκάθι που ακουγόταν τόσο μέσα στο σκωτσέζικο κοινοβούλιο όσο και στη Βουλή στο Λονδίνο και που η βασιλική οικογένεια δεχόταν επί μεγάλες πιέσεις για το ποια στάση ακριβώς θα ακολουθήσει σε μια πιθανή νέα πρόταση για ένα καινούργιο δημοψήφισμα.
Αυτό είναι το μεγάλο λάθος που έκανε το Ανώτατο Δικαστήριο στη Μεγάλη Βρετανία τον Νοέμβριο του 2022, όπου αποφάσισε ότι η σκωτσέζικη κυβέρνηση δεν είχε τις εξουσίες για να καλέσει το οποιοδήποτε δημοψήφισμα οποιασδήποτε πολιτικής φύσεως. Ήταν ακριβώς εκεί που περίπου ενάμιση μήνα αργότερα, για πρώτη φορά τα ποσοστά των πολιτών που στήριζαν την απόσχιση από τη Μεγάλη Βρετανία έφταναν το 55%. Αυτό ωστόσο που δεν περίμενε κανείς ήταν το σκάνδαλο με τη σύλληψη του συζύγου της Nicola Sturgeon, ο οποίος κατηγορήθηκε για κατάχρηση των χρημάτων του ταμείου του κόμματος. Ακολούθησε μια σειρά από παραιτήσεις από τρανταχτά μέλη του SNP, το οποίο είδε τα οικονομικά του να συρρικνώνονται όπως και τα εγγεγραμμένα του μέλη. Σε όλα αυτά πρέπει να αναφερθεί και η διαφορετική πολιτική κατεύθυνση που πρότειναν κάποια μέλη, καθότι έβλεπαν τις άλλοτε εργατικές αξίες του κόμματος, να δίνουν τη θέση τους σε μια πιο upper class και θατσερική πολιτική που ήταν κατ’ εικόνα και κατ’ ομοίωση της Sturgeon - παρότι έφερε στο προσκήνιο τόσο τη στήριξη του κόμματος στον φεμινισμό όσο και στις μειονότητες.
Υπάρχει όμως και φως σε αυτό το σκοτεινό τούνελ και ονομάζεται Humza Yousaf. Είναι ο νεότερος πολιτικός που έχει αναλάβει το SNP, Σκωτσέζος τρίτης γενιάς και ο πρώτος μουσουλμανικό υπόβαθρο από την Ασία, κάτι το οποίο δύσκολα θα δεχόταν το κόμμα δύο δεκαετίες πριν. Ο Yousaf κληρονόμησε μια θέση με πάρα πολλά προβλήματα, πολλές παραιτήσεις και σίγουρα κακά οικονομικά, αλλά εκφράζει το σύνολο των νέων που πιστεύουν ακόμα στο σκωτσέζικο όνειρο και που βρίσκουν μια θέση όχι σε μια απομονωμένη Σκωτία όπως ήθελαν οι παππούδες και οι γιαγιάδες το 1970, αλλά μέσα στην κοινωνία της Μεγάλης Βρετανίας όπως αυτή έχει διαμορφωθεί. Tο πλάνο της Sturgeon ήταν να ζητήσει ένα νέο δημοψήφισμα τον Οκτώβρη της φετινής χρονιάς, αλλά λόγω των πολιτικών εξελίξεων μέσα στο κόμμα και τα οικονομικά προβλήματα όσον αφορά την καμπάνια ενός νέου Yes Scotland, το πλάνο έμεινε πίσω. Η μόνη υποστήριξη που έχει -και αυτή στα λόγια- ο 38χρονος Yousaf είναι των περισσότερων μελών κρατών της Ευρωπαϊκής Ένωσης που θεωρεί ότι ο Σκωτσέζικος λαός έχει κάθε δικαίωμα να ζητήσει δημοψήφισμα για την ανεξαρτησία του. Από την άλλη το μεγαλύτερο μέρος των υπολοίπων σκωτσέζικων κομμάτων, δείχνει να μην στηρίζει την ανεξαρτησία από το 2022 και μετά, με τα ποσοστά να έχουν πέσει για πρώτη φορά κάτω από το 50%.
Στην Ελλάδα το μεγαλύτερο ποσοστό των πολιτών στη διάρκεια του δημοψηφίσματος, είχε στηρίξει ανοιχτά την κίνηση αν μη τι άλλο ως δημοκρατική διαδικασία. Άλλωστε οι Έλληνες είναι από τους λαούς που γνωρίζουν καλά τι πάει να πει να μην είσαι κύριος του εαυτού σου, ακόμα και αν η σχέση ανάμεσα στο Σκωτία και η Αγγλία ήταν πάντα διαφορετικής φύσης και δεν είχε καμία σχέση με πολέμους ανεξαρτησίας, παρά μόνο εκείνους που γινόντουσαν στα έδρανα της Βουλής.
Ο Yousaf ωστόσο φαίνεται πιο προσεκτικός από τους προκατόχους του. Ξέρει πως όταν θα τεθεί το ζήτημα στο τραπέζι, θα πρέπει να παρουσιάσει στοιχεία τα οποία δεν θα καθοδηγούνται απλά από πάθος και γκάιντες. Θα πρέπει να συμβουλευτεί τα τελευταία exit polls, να πείσει τον κόσμο ότι πρέπει να επιστρέψει πίσω στο όνειρο της Ανεξαρτησίας f και να απαντήσει σε μερικά βασικά ερωτήματα που οι προκάτοχοί του είχαν αφήσει στον αέρα, όπως για το αν η Σκωτία σε μια πιθανή της ανεξαρτησία θα ακολουθούσε την ευρωζώνη και την ευρωπαϊκή πολιτική ή θα κρατούσε αυτή την απομονωμένη στάση την οποία ονειρεύονται εδώ και χρόνια κάποιοι πιο σκληροπυρηνικοί μέσα στο SNP.
Σε κάθε περίπτωση η μέρα αυτή είναι μακριά. Έχει όμως κάθε λόγο αυτή τη φορά να γίνει σωστά, να απαντήσει σε ερωτήματα που κανείς ποτέ δεν απάντησε και να θυμίσει ότι σε τέτοιες αποφάσεις τον πρώτο λόγο έχει πάντα η δημοκρατία.
