«Αυτό που έπρεπε να γνωρίζω από την Huawei είναι ότι το να διοικείς μία κινεζική εταιρεία είναι κακό για τις επιχειρήσεις σου», ανέφερε ο CEO του TikTok, Shou Zi Chew, κατά τη διάρκεια της πεντάωρης ακρόασης στο Κογκρέσο των ΗΠΑ. Ο πανικός για το TikTok στην άλλη άκρη του Ατλαντικού έχει αρκετές ομοιότητες με την αντίστοιχη της Huawei και του 5G. Οι κίνδυνοι για την ασφάλεια και το απόρρητο είναι εύλογοι, αλλά σε μεγάλο βαθμό χωρίς στοιχεία. Αυτό που αφορά πραγματικά τις ΗΠΑ και τις δυτικές δυνάμεις είναι το εμπόριο και η γεωπολιτική.
Οι ακροάσεις στις ΗΠΑ πραγματοποιήθηκαν την ίδια στιγμή που το Ηνωμένο Βασίλειο επέκτεινε την απαγόρευση του TikTok στα μέλη του Κοινοβουλίου, αφού αρχικά είχε θέσει σε εφαρμογή την απαγόρευση από τα τηλέφωνα εργασίας των αξιωματούχων της κυβέρνησης. Ο Καναδάς και πολλά μέλη της Ευρωπαϊκής Ένωσης κινούνται στο ίδιο μήκος κύματος και έχουν εφαρμόσει ανάλογες απαγορεύσεις.
Ο «Κινέζικος δράκος» έρχεται μέσα από το smartphone σου
Ωστόσο αντί να εκμεταλλευτούν αυτήν τη ευκαιρία ώστε να επανεξετάσουμε τους λόγους που οι δημοκρατικές κοινωνίες έχουν επιτρέψει στις εταιρείες τεχνολογίες να κάνουν συλλογή δεδομένων και κανόνες παρακολούθησης, οι υπεύθυνοι χάραξης πολιτικής επιλέγουν τον δρόμο των απαγορεύσεων που δεν ταιριάζουν στη φιλελεύθερη δημοκρατική παράδοση. Επιπρόσθετα είναι πιθανό να επιταχύνουν τον κατακερματισμό της στο διαδίκτυο.
Γιατί το «no-spend challenge» στο Tik Tok είναι άκρως παραπλανητικό;
Το TikTok κερδίζει χρήματα συλλέγοντας δεδομένα από τους χρήστες και τροφοδοτώντας τους ακριβώς αυτό στο οποίο έχουν χαρακτηριστεί να ανταποκρίνονται, συμπεριλαμβανομένων των αγαθών και των υπηρεσιών των διαφημιζόμενων. Αυτό είναι το επιχειρηματικό μοντέλο κάθε πλατφόρμας κοινωνικών μέσων δικτύωσης δωρεάν χρήσης και το TikTok είναι ιδιαίτερα καλό σε αυτό. Σχεδόν το 70% των Αμερικανών εφήβων χρησιμοποιεί την εφαρμογή, ενώ μόνο το 30% της ίδιας ηλικιακής ομάδας χρησιμοποιεί το Facebook. Σύμφωνα με ορισμένες εκτιμήσεις, οι νέοι ανοίγουν την εφαρμογή έως και 19 φορές την ημέρα.
Η πολιτική απορρήτου των 5.000 λέξεων της εταιρείας καθορίζει με ζοφερές λεπτομέρειες πόσα δεδομένα συλλέγονται: ουσιαστικά, τα πάντα. Οι όροι είναι επίσης σαφείς σχετικά με τη χρήση αυτών των δεδομένων για την εξατομίκευση και την προσαρμογή του timeline, την πραγματοποίηση αγορών, την εξατομίκευση διαφημίσεων και τη μέτρηση της αποτελεσματικότητάς τους.
Ωστόσο, το επιχειρηματικό μοντέλο του TikTok δε φαίνεται να ενοχλεί και τόσο τους υπεύθυνους χάραξης πολιτικής. Οι ανησυχίες τους αφορούν με ποιον μοιράζονται αυτά τα δεδομένα. Η μητρική εταιρεία του TikTok, ByteDance, είναι κινεζική και εκεί ακριβώς βρίσκεται το πρόβλημα. Υπάρχει το αδύναμο κράτος δικαίου της Κίνας, οι ανησυχίες για τα ανθρώπινα δικαιώματα σχετικά με την καταπίεση των Ουιγούρων Μουσουλμάνων και η χρήση της τεχνολογίας για την επιβολή της κοινωνικής και πολιτικής συμμόρφωσης. Υπάρχουν επίσης ανησυχίες για τους νόμους της για την εθνική ασφάλεια, οι οποίοι υποχρεώνουν τις εταιρείες να μοιράζονται δεδομένα με την κυβέρνηση. Συγκεντρώστε όλα τα δεδομένα, συμπεριλαμβανομένης της συσκευής, της τοποθεσίας, της διεύθυνσης IP, του περιεχομένου που προβλήθηκε, της διάρκειας και της συχνότητας χρήσης, της αλληλεπίδρασης με άλλους χρήστες, βάλτε τα στο μίξερ ενός αυταρχικού κράτους και θα έχετε ένα εύφλεκτο μείγμα.
Δεν μπορούμε να ξεχάσουμε τα διδάγματα από τις προεδρικές εκλογές των ΗΠΑ του 2016 και το δημοψήφισμα για το Brexit, που δείχνουν ότι εχθρικοί παράγοντες μπορούν και χειραγωγούν αλγόριθμους σχεδιασμένους για διαφήμιση και τους ανατρέπουν για πολιτικούς σκοπούς. Με το TikTok, όπου ο πληθυσμός των χρηστών είναι νέος και ευάλωτος στην εκμετάλλευση και τη χειραγώγηση (είτε προς την τρομοκρατία, την πολιτική ριζοσπαστικοποίηση ή το επιβλαβές άγχος της εικόνας του σώματος), αυτοί οι κίνδυνοι είναι έντονοι.
Αυτά είναι άσχημα νέα για το διαδίκτυο. Στα πρώτα χρόνια θεωρούνταν ως ένα κοινό δημόσιο αγαθό. Όλοι, ανεξάρτητα από τις πολιτικές τους διαφορές, είχαν ενδιαφέρον να συνδεθούν στο διαδίκτυο. Σήμερα, οι έλικες της γεωπολιτικής εκτείνονται στα βαθύτερα στρώματα της τεχνικής αρχιτεκτονικής, από τα υποθαλάσσια καλώδια έως τους ημιαγωγούς, έως τα αναδυόμενα τεχνικά πρότυπα. Η Κίνα, και οι κινεζικές εταιρείες, συμπεριλαμβανομένης της Huawei, έχουν υποβάλει ακόμη και προτάσεις σε φορείς τεχνικών προτύπων που θα άλλαζαν ριζικά την αρχιτεκτονική του Διαδικτύου, κατακερματίζοντας την κοινή δομή του. Αυτό μπορεί να μην προκαλεί έκπληξη, δεδομένης της στάσης της Κίνας απέναντι στην ελεύθερη ροή δεδομένων. Το πιο ανησυχητικό είναι να βλέπουμε τις προηγμένες δημοκρατίες – οι οποίες υποτίθεται ότι κυματίζουν τη σημαία ενός ενιαίου, παγκόσμιου Διαδικτύου – να συμβάλλουν στην ίδια τάση. Η απαγόρευση του TikTok θα ήταν μια ανακούφιση για ορισμένους από τους αντιπάλους του στις ΗΠΑ, παρέχοντάς τους ένα πολύτιμο παράθυρο για να βελτιώσουν το παιχνίδι τους με τις νεότερες γενιές. Αλλά είναι ο συνταγματικός αντίκτυπος μιας απαγόρευσης που θα πρέπει να είναι ανησυχητικός για τις Δημοκρατίες.
Την ίδια στιγμή που η δημοτικότητα του TikTok αυξάνεται (και μαζί της ο εθισμός, ο αντίκτυπος στην ψυχική υγεία και την εικόνα του σώματος), μαζί αυξάνονται και οι κίνδυνοι. Οι προηγμένες Δημοκρατίες οφείλουν να κάνουν μια ενήλικη συζήτηση για την ελευθερία της έκφρασης και όχι τις απαγορεύσεις ανάλογα με τα συμφέροντα της εκάστοτε αυτοκρατορίας. Το ζήτημα δεν είναι ποιος εκμεταλλεύεται τα δεδομένα των χρηστών και ποιος χειραγωγεί τον κόσμο. Αλλά γιατί συμβαίνει αυτό.
Όταν κάτι σου παρέχεται δωρεάν, τότε εσύ είσαι το προϊόν. Αυτό είναι ένα σκληρό μάθημα που ακόμη αρνούμαστε να καταλάβουμε.
