Τι είναι αυτό που κάνει μια διοργάνωση Μουντιάλ ή ακόμα και Ολυμπιακών Αγώνων, μια διοργάνωση της «Ντροπής»; Υπάρχει από μία τέτοια για κάθε γενιά, ίσως και πάνω από μία. Από το Μουντιάλ του ‘34, περισσότερο γνωστό σαν το Μουντιάλ του Μουσολίνι και τους Ολυμπιακούς Αγώνες του ‘36 στη Ναζιστική Γερμανία, μέχρι το Μουντιάλ του Βιντέλα το ‘78 και τους Ολυμπιακούς Αγώνες σε χώρες που εχθρεύονται τον δυτικό τρόπο ζωής, οι μεγάλες αθλητικές διοργανώσεις ήταν ανέκαθεν μια λαμπερή βιτρίνα πίσω από την οποία διάφορα καταπιεστικά καθεστώτα μπορούσαν να κρύβουν τις αμαρτίες τους. Το Μουντιάλ του Κατάρ θα μπορούσε να μία ακόμα στατιστική σε αυτή την εναλλαγή ντροπιαστικών και μη ντροπιαστικών διοργανωσεων και να πάμε παρακάτω, αφού πρώτα διατρανώσουμε εκ του ασφαλούς τα δημοκρατικά μας φρονίματα. Έλα όμως που το Κατάρ είναι λίγο διαφορετικό.
Ποιο είναι το πραγματικό μήνυμα της φωτογραφίας Μέσι-Ρονάλντο;
Από την ώρα που που αυτή η συμπαθής παρέα των Μπλάτερ, Πλατινί, Ινφαντίνο κ.α. ανακοίνωσαν ότι ο περιοδεύων θίασος του Μουντιάλ θα βρεθεί σε μια άγονη γωνιά του Περσικού Κόλπου, είναι σαν πατήθηκε κάποιος συλλογικός κάλος, και όταν λέμε συλλογικός εννοούμε πιο πολύ καθολικός. Καλλιτέχνες, ακτιβιστές, πρώην ποδοσφαιριστές, αλλά και οι απλοί ποδοσφαιρόφιλοι συνασπίστηκαν ενάντια στο Καταριανό Μουντιάλ. Ο στόχος μπορεί να ήταν κοινός, αλλά αυτό δεν ισχύει και για να κίνητρα της αντίδρασης. Όλη αυτή η ετερόκλητη συμμαχία μπορεί να είναι εντυπωσιακή σε όγκο και σε φωνή, αλλά ξεχνώντας τις διαφορετικές αφετηρίες του καθενός και τους διαφορετικούς στόχους, χάνουμε το δάσος, γιατί το Κατάρ είναι ένα απλό δέντρο μέσα στην ερημιά. Ακριβώς επειδή είναι ένα δέντρο μέσα στην ερημιά, μας είναι πιο εύκολο να το λιθοβολίσουμε από την προνομιακή μας θέση.
Μιλώντας για διαφορετικές αφετηρίες, ας δούμε πρώτα τα ανθρώπινα δικαιώματα και τις συνθήκες εργασίας που αφορούσαν το χτίσιμο των υποδομών. Κανείς ποτέ δεν θα μάθει πόσοι εργάτες πέθαναν σε αυτά τα κάτεργα για ένα μισθό των 250€. Ο αριθμός των 6.500 έχει παλιώσει τρομακτικά και οι νεκροί είναι πολύ περισσότεροι. Από την άλλη το Κατάρ είναι αυτό που είναι σε ό,τι αφορά τα ανθρώπινα δικαιώματα και δεν χρειάζεται κάποια διευκρινιστική αναφορά.
Βέβαια όλα αυτά που γίνονται στο Κατάρ είναι μόνο μια κολυμβήθρα του Σιλωάμ για κάποιες πρόσφατες διοργανώσεις. Ξεχνάμε βολικά το Μουντιάλ της Βραζιλίας δίπλα στις φαβέλες, της Νοτίου Αφρικής δίπλα στις παραγκουπόλεις που δεν εξαφάνισε η κατάρρευση του Απαρτχάιντ. Με λίγα λόγια καμία δεκάρα δεν δίνεται για τους φτωχούς που λειτουργούν σαν καύσιμο για αυτές τις διοργανώσεις, ούτε φυσικά πρόκειται να κάνουν τη ζωή τους καλύτερη, το παράδειγμα με τους Ολυμπιακούς Αγώνες του Λονδίνου το 2012 που υποτίθεται ότι θα αναβάθμιζε τις υποβαθμισμένες γειτονιές του μέσα από τη διαδικασία του gentrification.
To κλειδί στο περισσότερο μίσος που συγκεντρώνει το Κατάρ, έχει να κάνει με το ποδοσφαιρο αυτό καθ αυτό. Μισούμε το ότι γίνεται σε μια χώρα με μηδενική παράδοση στο ποδόσφαιρο και αυτό μας προϊδεάζει ότι το παραδοσιακό «σπρώξιμο» στον διοργανωτή μπορεί να λάβει διαστάσεις «παράγκας», όπως το 2002 με την Κορέα και τα «χειρουργεία» σε Ιταλία και Ισπανία. Μας εκνευρίζει το ότι για τις ανάγκες του Κατάρ κόβονται στη μέση τα εθνικά πρωταθλήματα της δύσης και οι μεγάλες διασυλλογικές διοργανώσεις. Μας εξοργίζει ότι η FIFA βλέπει το ποδόσφαιρο σαν ένα πειραματόζωο για να ανοίξει το πάπλωμά της σε αγορές που θα τους το επιβάλει με το ζόρι, με αντάλλαγμα ένα φιλικό πατ-πατ στην πλάτη και μερικές φωτογραφίες με αστέρες. Κάτι σαν τις χρωματιστές χάντρες που μοίραζε ο Κολόμβος στους ιθαγενείς της Αμερικής πριν τους πάρει τα πάντα.
Τα πειράματα με τις αλλαγές, στη διάρκεια, στο να γίνεται κάθε δύο χρόνια Μουντιάλ, στο τι γίνεται όταν λήγει ισόπαλο ένα ματς, εκνευρίζουν το ποδοσφαιρικό κοινό, ίσως περισσότερο από τις παραβιάσεις των ανθρωπίνων δικαιωμάτων. Η FIFA προσπαθεί να κάνει πιο «θεαματικό» κάτι που αντιλαμβάνεται σαν τηλεοπτικό προϊόν και θέλει να το πουλήσει σε ένα κοινό που δεν το θέλει στην παραδοσιακή μορφή του.
Σκεφτείτε ένα ριάλιτι που έχει χαμηλή τηλεθέαση. Η παραγωγή θα βάλει στα μισά του παιχνιδιού 2-3 παίκτες να τους ανακατώσουν με έριδες, ερωτικά πάθη κλπ για να έρθει το κοινό. Σε αυτή τη γραμμή δεν θα ήταν καθόλου παράξενο, αν η FIFA θέσπιζε έναν κανόνα που θέλει μια ομάδα να κερδίζει πέναλτι μετά από 2-3 φάουλ εκτός μεγάλης περιοχής, στο στυλ των μπασκετικών βολών.
Αυτές οι αλλαγές είναι πο εκνευρίζουν περισσότερο τους ποδοσφαιρόφιλους και το Κατάρ είναι ο απόλυτος συμβολισμός αυτών των αλλαγών. Οι Καταριανοί και όλοι όσοι θέλουν να επενδύσουν στο ποδόσφαιρο, είναι ευπρόσδεκτοι όταν έρχονται σαν «επενδυτές» στις ομάδες μας, αλλά δεν θέλουμε να αγοράζουν το ίδιο το ποδόσφαιρο και εκεί είναι ο κάλος που μας πάτησε το Κατάρ. Τα ανθρώπινα δικαιώματα δυστυχώς θα συνεχίσουν να είναι πολύ χαμηλά στην ατζεντα των ποδοσφαιρόφιλων.
Ας ελπίσουμε ότι η αυτή η παράξενη όσμωση που προκάλεσε η χοντροκομμένη ανάθεση στο Κατάρ να λειτουργήσει ευεργετικά και προς τις δύο κατευθύνσεις, και οι ποδοσφαιρόφιλοι να ευαισθητοποιηθούν, και όσοι νομίζουν ότι το ποδόσφαιρο είναι μόνο 20 μαντράχαλοι που κυνηγούν μια μπάλα να δουν ότι είναι κάτι παραπάνω από αυτό. Ίσως η πλεονεξία της FIFA να οδηγήσει σε κάτι όμορφο, είναι μια καλή ευκαιρία. Μέχρι τότε ας μην χτυπάμε μόνο το σαμάρι που λέγεται Κατάρ.
