Ο ρυθμός και ο όγκος με τον οποίο δεχόμαστε τις ειδήσεις μας ωθεί στο να αφιερώνουμε πολύ χρόνο για ασήμαντα γεγονότα και ελάχιστο στα σοβαρά. Κάπως έτσι έρχονται σε μια ισορροπία ένα κουτσομπολιό που αν τραβηχτεί από τα μαλλιά γίνεται πρωτοσέλιδη είδηση και ένας πόλεμος που συμβαίνει δίπλα μας ξεχνιέται πριν καν κορυφωθεί. Αλλά φταίει μόνο το πώς παρακολουθούμε τις ειδήσεις ή υπάρχει κάτι άλλο που μας κάνει λίγο πιο χοντρόπετσους;
Στην αρχή του πολέμου οι Ρώσοι ήλπιζαν πως πριν προλάβει να μπει ο Μάρτιος, η ουκρανική κυβέρνηση θα κατέρρεε υπό το βάρος της απειλής που έφερνε μαζί της ο όγκος της ρωσικής πολεμικής μηχανής. Τα γεγονότα διέψευσαν τις ρωσικές προσδοκίες και μπροστά στο δίλημμα της υποχώρησης και της συνέχισης ενός σχεδίου που δεν βγαίνει, η Ρωσία διάλεξε άφρονα το δεύτερο, γιατί ο εγωισμός μιας μεγάλης στρατιωτικής δύναμης προτιμά να επιμένει σε ένα λάθος παρά να παραδεχτεί το ίδιο το λάθος.
Έχουμε δει το ίδιο έργο από το Βιετνάμ μέχρι το Αφγανιστάν και μάλιστα εφευρίσκονται καινοφανείς όροι για να καλυφθεί το μέγεθος της αποτυχίας. O πιο αγαπημένος είναι ο όρος «Δεύτερη Φάση» και οι Ρώσοι δεν είναι οι πρώτοι που τον χρησιμοποιούν. Απλά μπαίνει μία άνω τελεία και συνεχίζεται το business as usual, αλλά αυτή τη φορά το τίμημα το πληρώνει ο άμαχος πληθυσμός. Γιατί όταν ένας στρατός δεν μπορεί να νικήσει ή δεν υπάρχει στρατός να πολεμήσει, ο άμαχος πληθυσμός είναι αυτός που την πληρώνει.
Δυστυχώς το μέγεθος της φρίκης των συνεπειών του πολέμου άρχισε να γίνεται ορατό πάνω στην ώρα που το ενδιαφέρον μας άρχισε να ξεθυμαίνει, η εικόνα των βομβαρδισμένων κτιρίων να γίνεται περίεργα οικεία και οι απολήξεις των νεύρων μας να μουδιάζουν από την υπερέκθεση σε αυτές τις εικόνες. Ένας μήνας και κάτι μέρες πολέμου ήταν αρκετές για να αντιμετωπίσουμε τις εικόνες από την Μπούτσα με ένα σοκ πολύ μικρότερο από αυτό με το οποίο αντικρίσαμε τις πρώτες ημέρες του πολέμου τις εικόνες κατεστραμμένων κτιρίων στο Χάρκοβο. Τι μπορεί να μεσολάβησε και μας σόκαραν περισσότερο τα καμμένα ντουβάρια από τα θύματα βιασμού;
Δυστυχώς είναι μια περίπτωση που δεν έχει να κάνει με την κατανάλωση των ειδήσεων, αλλά για μια άμυνα που αναπτύσσει ο οργανισμός μας και τον είχε περιγράψει πάρα πολύ καλά η Hannah Arendt κατά τη διάρκεια της δίκης του Eichmann. Σύμφωνα με τη θεωρία της κοινοτοπίας του κακού όταν το μυαλό μας εκτίθεται για μεγάλο χρονικό διάστημα σε ένα συγκεκριμένο πάτερν φρίκης, τότε αυτό αρχίζει να το εκλαμβάνει ως μια μορφή κανονικότητας.
Για να σοκαριστεί και πάλι ο εγκέφαλός μας, θα πρέπει να συμβεί ένα εντελώς διαφορετικό γεγονός που θα κάνει κάποιου είδους reset. Το ότι δεν γίναμε ξαφνικά χοντρόπετσοι αποδείχθηκε με την υπόθεση της Πάτρας όπου ένα άλλο είδος σοκ ήρθε και μας ταρακούνησε.
Ο πόλεμος ως τηλεοπτικό θέαμα έχει την τάση να συμπιέζει τον χρόνο της αντίδρασης της κοινής γνώμης. Για παράδειγμα η γνωστή φωτογραφία με το γυμνό κορίτσι που τρέχει να σωθεί από τις ναπάλμ στο Βιετνάμ, τραβήχτηκε το 1972, μόλις 3 χρόνια πριν από την πτώση της Σαϊγκόν και ενώ ο αμερικανικός πόλεμος στο Βιετνάμ μετρούσε πάνω από 10 χρόνια. Ήταν τόσο μεγάλο το σοκ που προκάλεσε στην αμερικανική κοινή γνώμη που έδωσε το σύνθημα για την αρχή του τέλους του πολέμου.
Σήμερα από την πρώτη στιγμή που συμβαίνει ένας πόλεμος βλέπουμε αμέσως το φριχτό του πρόσωπο. Όσο πολύτιμο κι αν είναι να ξέρουμε τι συμβαίνει στο πεδίο της μάχης από τις πρώτες μέρες. Αυτό το απότομο πέταγμα στα βαθιά τελικά γίνεται όπλο στα χέρια μιας δύναμης που επιθυμεί να διεξάγει πόλεμο φθοράς με μακρύ χρονικό ορίζοντα. Ας θυμηθούμε το Αφγανιστάν από ο οποίο οι Αμερικανοί αποχώρησαν όταν πια είχαμε ξεχάσει ότι βρίσκονται ακόμα εκεί.
Το δράμα αυτή τη στιγμή στην Μπούτσα, τη Μαριούπολη, το Χάρκοβο και άλλες πόλεις της Ουκρανίας είναι ότι πήραμε τόσο μεγάλη δόση πολέμου, που η κοινή γνώμη δεν μπορεί να ευαισθητοποιηθεί περισσότερο. Ποια θα μπορούσε να είναι η λύση; Κανείς δεν ξέρει, το μόνο σίγουρο ότι η καταστροφή θα συνεχιστεί με αμείωτο ρυθμό. Η Ρωσία παρά τις δυσκολίες που αντιμετωπίζει, είναι διατεθειμένη να συνεχίσει έναν πόλεμο με μεγαλύτερη αποφασιστικότητα τώρα που δεν αντιδρά κανείς.
