Στις αρχές της δεκαετίας του ‘70 στις ΗΠΑ παρατηρήθηκε ένα ανησυχητικό, και επαναλαμβανόμενο, φαινόμενο στις σελίδες του αστυνομικού δελτίου, φόνοι με παρόμοια χαρακτηριστικά. Πολλαπλά θύματα με κοινά εξωτερικά χαρακτηριστικά, τα σημεία των φόνων συγκεντρωμένα σε μια περιοχή που μπορούσε να οριοθετηθεί γεωγραφικά και ανατριχιαστικά ίδιος ή παρόμοιος ο τρόπος με τον οποίο είχαν δολοφονηθεί άγρια. Γνωρίζουμε όλοι από τα κλισέ των αμερικανικών αστυνομικών σειρών και ταινιών πως η αποκέντρωση και αυτονομία των αστυνομικών δυνάμεων ανά πολιτεία, κομητεία, και πόλη καθιστά δύσκολες τις μεγάλης έκτασης αστυνομικές επιχειρήσεις που αποζητούν μεγάλο όγκο χρημάτων και ανθρώπινου δυναμικού. Για αυτές τις περιπτώσεις υπάρχει πάντα η ομοσπονδιακή αστυνομία, το FBI.
Η ιδέα πως ένα άτομο μπορεί να κρύβεται πίσω από μια σειρά φόνων με το ίδιο μοτίβο ήταν κάτι που μέχρι τότε ήταν περισσότερο στη σφαίρα του μυθιστορήματος. Ο Τζακ ο Αντεροβγάλτης δεν συνελήφθη ποτέ και γρήγορα πέρασε στον μύθο. Ο συλλογικός φόβος ότι υπάρχει κάποιος εκεί έξω που σκοτώνει μαζικά, έδινε ακόμα περισσότερο μυθικά χαρακτηριστικά στον δράστη σε μια κοινωνία που δεν ήθελε να ζει μέσα στον φόβο. Κάπως έτσι ξεκινούσαν οι ιστορίες για μυθικά τέρατα του δάσους και άλλες τέτοιες ιστορίες για αγρίους.
Οι όποιες σκόρπιες ιστορίες ακούγονταν περιστασιακά μιλούσαν για άγρια δολοφονημένες πόρνες. Η αξία της ζωής τους δεν είχε και τόσο μεγάλη αξία, χωρίς συγγενείς να τις ψάξουν οι περισσότερες, ήταν ένας ακόμα σκελετός στην ντουλάπα μιας κοινωνίας που υποδυόταν την ασφαλή και ήσυχη κοινότητα. Όλα αυτά μέχρι τις αρχές του ‘70 που το φαινόμενο φούντωσε, δεν αφορούσε μόνο σεξεργάτριες και οι τοπικές κοινότητες πλέον δεν ένιωθαν ασφαλείς.
Αν προσέξατε μέχρι τώρα μιλάμε για serial killers χωρίς να τους αναφέρουμε έτσι. Η έλλειψη αυτή δεν ήταν τυχαία γιατί μέχρι το 1974 δεν υπήρχαν serial killers. Προσοχή, δεν λέμε ότι δεν υπήρχαν δολοφόνοι που σκότωναν μαζικά, απλά δεν υπήρχε ο όρος serial killer. Μέχρι τότε υπήρχε ο όρος consecutive murderer στην Αμερική, όμως δεν ήταν επαρκής για να περιγράψει το συγκεκριμένο φαινόμενο. Ο όρος είναι μια εφεύρεση του πράκτορα του FBI όταν οι ομοσπονδιακοί επιστρατεύτηκαν από τις τοπικές αστυνομίες για να αντιμετωπίσουν το φαινόμενο. Ο άνδρας του FBI που σκέφτηκε τον όρο ήταν ο ειδικός πάνω στη μελέτη της συμπεριφοράς διάσημων serial killers, Robert Ressler. Ο Ressler μίλησε άπειρες ώρες με τους Ted Bundy, Richard Chase, John Joubert κ.α. Αν το όνομά του δεν σας λέει κάτι, αλλά κάτι σας λέει σαν ιστορία, ίσως σας λέει το όνομα Bill Tench, ο πρωταγωνιστικός ρόλος στο Mindhunter που βασίστηκε πάνω στο έργο και τα βιβλία του Robert Ressler.
O όρος serial killer από μόνος του δεν βοήθησε στην εξιχνίαση κανενός εγκλήματος, αλλά βοήθησε τα μέγιστα στην κωδικοποίηση της μιας συγκεκριμένης εγκληματικής συμπεριφοράς που επιτάχυνε τις διαδικασίες της έρευνας και της απόδοσης δικαιοσύνης. Μαζί με την εξέλιξη της τεχνολογίας στη σήμανση, την ταυτοποίηση του DNA και άλλων εφαρμογών, οι υποθέσεις serial killers είναι πλέον τόσο σπάνιες που αφορά περισσότερο παραγωγές στο Netflix παρά τις αστυνομικές αρχές.
Το 1974 δεν υπήρχαν μέσα κοινωνικής δικτύωσης και δεν γνωρίζουμε αν υπήρχε τότε κόσμος ο οποίος να διαλαλούσε την αντίθεσή του στον όρο serial killer και να επεμβαίνει διορθωτικά στον δημόσιο λόγο με τη διευκρίνιση πως δεν υπάρχει τέτοιος νομικός όρος και πρέπει να τους λέμε δολοφόνους και αυτό αρκεί. Ίσως και να υπήρχε τέτοιος κόσμος, αλλά με δεδομένο το πόσο γελοίος θα ακουγόταν σήμερα ένας τέτοιος λόγος, είναι πολύ πιθανό να κατέληξε κατευθείαν στον σκουπιδοτενεκέ της ιστορίας απαλλάσσοντας τις επόμενες γενιές από βλακώδεις θεωρίες.
Ο όρος γυναικοκτονία διατυπώθηκε για πρώτη φορά από τη νομικό και ακτιβίστρια Diana Russel το 1976, δεν ήταν όμως η πρώτη φορά που ακούστηκε στον δημόσιο λόγο. Είχε διατυπωθεί αρκετές φορές στο παρελθόν όμως απέκτησε δημοφιλία και βαρύτητα με την ανάπτυξη του γυναικείου κινήματος. Οι πρώτες χώρες που την υιοθέτησαν ως νομικό όρο είναι στη Λατινική Αμερική και με τον όρο femicidiο αναφέρονται οι φόνοι γυναικών που έχουν ως αίτιο το φύλο τους σε ένα ευρύτερο πλαίσιο της έμφυλης βίας.
Σήμερα η γυναικοκτονία αναγνωρίζεται ως διακριτή περίπτωση ανθρωποκτονίας όχι μόνο στη Λατινική Αμερική, αλλά και σε 16 κράτη-μέλη στην Ευρωπαϊκή Ένωση. Σε παρόμοιο τόνο με την αντιρατσιστική νομοθεσία δεν επιφυλάσσει μόνο μεγαλύτερες ποινές στους θύτες, αλλά είναι και εργαλείο για την κατανόηση του φαινομένου, για την ταχύτερη εξιχνίαση και τελικά στον περιορισμό του μέσω της πρόληψης, όπως ακριβώς έκανε και ο Ressler με το “serial killer”.
Σε λίγα χρόνια η καθολική επικράτηση του όρου γυναικοκτονία θα κάνει το εν λόγω debate να μοιάζει γελοίο. Μέχρι τότε δημοσιολογούντες θα συνεχίσουν να περιφέρουν επικίνδυνες θεωρίες συνωμοσίας για γυναίκες που θέλουν να τους ευνουχίσουν, να τους απαγορεύσουν να φλερτάρουν ή ο,τιδήποτε άλλο που θυμίζει περισσότερο το κατηγορητήριο της δίκης των Μαγισσών του Σάλεμ το μακρινό 1692.
Η νομική επιστήμη είναι ζωντανή και οι όροι της εξελίσσονται συνεχώς. Κάποτε ήταν νόμιμη η γκιλοτίνα, ο λιθοβολισμός, το κάψιμο των αιρετικών, οι νόμοι της Νυρεμβέργης, η ευγονική, οι ακρωτηριασμοί και τα βασανιστήρια. Το ότι όλα αυτά είναι πλέον αντικείμενο μελέτης της ιστορικής επιστήμης και όχι της νομικής οφείλεται σε αυτή την εξέλιξη. Εκτός και ο στόχος όσων φρίττουν με τον όρο γυναικοκτονία είναι η επιστροφή σε αυτές τις εποχές και φοβούνται να το πουν ευθέως.
