Πέρα από τον ποταμό Βιστούλα σε μια πρώην βιομηχανική περιοχή της Βαρσοβίας χτυπάει πλέον η καρδιά της πόλης. Ανάμεσα στις κτιριακές εγκαταστάσεις ενός παλιού εργοστασιακού συμπλέγματος, περίπου κάτι σαν τη δικιά μας Τεχνόπολη, συντελείται ένα από τα πιο ενδιαφέροντα πειράματα ευρωπαϊκού gentrification. Ανάμεσα σε καλόγουστα εστιατόρια, χιπ καφέ και ψαγμένα μπαρ κεντρικό ρόλο παίζει το Neon Museum. Όλοι οι οδηγοί το προτείνουν ως must see και οι ντόπιοι το αγαπούν πολύ. Ένα μικρό μουσείο το οποίο φιλοξενεί ως εκθέματα αποκλειστικά παλιές νέον επιγραφές από την σοσιαλιστική εποχή της Πολωνίας. Οι περισσότερες από αυτές και οι πιο ενδιαφέρουσες από αυτές είναι των milk bars.
Τα milk bars ήταν κάτι μεταξύ μαγειρείου και pub, εκεί οι Πολωνοί μπορούσαν να φάνε κάτι μετά τη δουλειά, να κάνουν μια οικογενειακή έξοδο εκτός σπιτιού ή απλά να κάτσουν να χαζολογήσουν. Στο ερώτημα γιατί θεωρούν τόσο σημαντικά τα milk bars ώστε να φυλάνε ως κόρη οφθαλμού και τις επιγραφές τους ως εθνική πολιτιστική κληρονομιά, η απάντηση είναι απλή: γιατί ήταν το μόνο που θέλουν να θυμούνται από τη σοσιαλιστική περίοδο. Στα απέραντα γκρι οικιστικά μπλοκ ήταν τα μοναδικά πολύχρωμα πράγματα. Σε μια σκοτεινή και μουντή πόλη ήταν οι μοναδικές αχτίδες φωτός. Εδώ και 30 χρόνια η Πολωνία δεν είναι πια λαϊκή δημοκρατία και προσπαθεί να ξηλώσει κάθε τι που θυμίζει το προηγούμενο καθεστώς, πλην των milk bars. Πολλά από αυτά λειτουργούν ακόμα, κάποια απαράλλαχτα και κάποια υπέκυψαν στη hipster ανακαίνιση πουλώντας τεχνητή νοσταλγία.
Τι σχέση έχει η σοσιαλιστική Πολωνία και οι νέον ταμπέλες με την Αθήνα στην εποχή του lockdown; Η αλήθεια είναι ότι η Αθήνα είναι λίγο πιο μίζερη. Τα φώτα των μπαρ είναι σβηστά και και τα μοναδικά που παραμένουν αναμμένα είναι σε κάποιες επιγραφές πολυκαταστημάτων που διαφημίζουν την πραμάτεια τους χωρίς να λειτουργούν, σαν ένα τεράστιο χωριό Ποτέμκιν. Όπου έχει τοποθετηθεί χριστουγεννιάτικος διάκοσμος, αν δεν προκαλεί θλίψη αυτή η άνωθεν επιβολή εορταστικού κλίματος, αντιμετωπίζεται με ειρωνικά χαμόγελα. Με την εορταστική περίοδο να πλησιάζει, ό,τι κι αν σημαίνει αυτό για φέτος, τα ερωτήματα για την πορεία του lockdown πυκνώνουν και γίνονται πιο πιεστικά. Τα αισιόδοξα νέα για τα εμβόλια διαδέχονται αυτά για το χρονοδιάγραμμα που θα απαιτηθεί από όταν έρθουν μέχρι την ολοκλήρωση του εμβολιασμού όλου του πληθυσμού. Ένα χρονοδιάγραμμα το οποίο μας πάει με κάποιου είδους στέρησης της κανονικότητας μέχρι τον Ιούνη αν όλα πάνε καλά.
Χωρίς καμία επίσημη ενημέρωση και μόνο με διαρροές τύπου γεφύρι της Άρτας (το πρωί κυκλοφορούν, το απόγευμα διαψεύδονται) η εστίαση μένει πάντα τελευταία με το άνοιγμα να παραπέμπεται στις καλένδες. Κανείς δεν επιθυμεί ένα άναρχο άνοιγμα με κολοκοτρωνέικο γιουρούσι στα μπαρ, αλλά χρειάζεται περισσότερη σοβαρότητα και ειλικρίνεια. Έχουμε ανάγκη την εστίαση και η εστίαση μας έχει ανάγκη. Οι εργαζόμενοι και οι επιχειρηματίες είναι σε απόγνωση και τα σκωτσέζικα ντους μόνο χειρότερη κάνουν την κατάσταση. Η στήριξη από πλευράς πολιτείας είναι με το σταγονόμετρο και πάντα με χρονοκαθυστέρηση προσθέτοντας στο άγχος και την ανασφάλεια. Η οποιαδήποτε στήριξη από μόνη της δεν υπόσχεται την ομαλή επαναλειτουργία τους. Η έλλειψη ρευστότητας και η μετακύλιση χρεών μεταξύ των κρίκων της παραγωγικής αλυσίδας θα οδηγήσει νομοτελειακά σε μόνιμα λουκέτα.
Από την άλλη είμαστε εμείς, καταναλωτές πελάτες, θαμώνες, όπως και να το πεις είμαστε το άλλο μισό για το ταγκό που λέγεται εστίαση. Η τηλεργασία ή αναστολή για δεύτερη φορά έχει συσσωρεύσει τόσο βαρύ ψυχικό φορτίο που ούτε 12ωρο bar crawling δεν μας σώζει. Πολλοί θα πουν ότι είναι ήσσονος σημασίας θέμα μέσα σε μια πανδημία με τους νεκρούς στη χώρα μας να αγγίζουν κάθε μέρα τους 100 και το σύστημα υγείας να ξεπερνά τα όριά του. Όπως προείπαμε, κανείς δεν θέλει να γιολάρει στέλνοντας συνανθρώπους του στην εντατική. Το ζητούμενο είναι να βρεθεί μια ισορροπία. Η χαλάρωση των περιορισμών στη μετακίνηση η οποία προαναγγέλεται σε συνδυασμό με τις ομιχλώδεις προθέσεις για το άνοιγμα των μπαρ είναι ένα επικίνδυνο μίγμα. Στις νόμιμες επιχειρήσεις μπορούν να μπουν κανόνες, μπορούν να εφαρμοστούν και αν χρειαστεί μπορούν και να ελεγχθούν.
Η αναβίωση ενός σκηνικού ποτοαπαγόρευσης όπου άνθρωποι θα πηγαίνουν από σπίτι σε σπίτι με 10 άτομα σε ένα διαμέρισμα 60 τετραγωνικών θα είναι το πρώτο βήμα για να ακολουθήσουν τα παράνομα speakeasy χωρίς κανόνες. Αυτό θα είναι πολύ χειρότερο και να μην υπάρξει καμία αμφιβολία ότι θα γίνει και μάλιστα σε εκτεταμένο βαθμό. Εστίες υπερμετάδοσης του κορονοϊού, τεράστια διαφυγόντα κέρδη για το δημόσιο και εκμετάλλευση από παράνομα κυκλώματα όπως συμβαίνει σε ό,τι απαγορεύεται αγκαλιά με τη διαφθορά σε κρατικούς λειτουργούς που θα κάνουν τα στραβά μάτια.
Χρειαζόμαστε όλοι ένα στιβαρό πλαίσιο εφαρμόσιμων κανόνων όσο αυστηροί και περιοριστικοί κι αν είναι. Έστω μικρές δόσεις κανονικότητας που θα κάνουν πιο υποφερτή την πορεία μέχρι το τέλος της πανδημίας. Το να βάλουμε ολόκληρη την κοινωνική μας ζωή στην κατάψυξη για αόριστο χρόνο δεν είναι λύση, εκτός κι αν ετοιμάζεται κάποιου είδους νέα δυστοπικη κανονικότητα με λιγότερες επαφές οι οποίες να περιορίζονται στο δρομολόγιο σπίτι-δουλειά, δουλειά-σπίτι. Σε αυτή την περίπτωση θα χρειαστούμε κι εμείς ένα μουσείο με ενθύμια από τα μπαρ που πηγαίναμε.
