Στο τέλος του καλοκαιριού του 1997 είχα συμπληρώσει έναν χρόνο διαμονής στην Κύπρο. Η οδήγηση στη σωστή πλευρά του δρόμου (ναι, εμείς οδηγούμε ανάποδα από ιστορικής άποψης), οι διάφοροι αγγλισμοί στη διάλεκτο και η στολή στο σχολείο ήταν τα πιο «χτυπητά» δείγματα ενός εξωτισμού που αν και κατανοητός ακόμα δεν μπορούσα να συνηθίσω εύκολα. Μόλις είχα αρχίσει να μαθαίνω για την ιστορία της περιόδου της Αγγλοκρατίας, ένα κεφάλαιο της κυπριακής ιστορίας αρκετά θαμμένο κάτω από το βάρος της τραγωδίας του ´74, αλλά διόλου ασήμαντο, παρά τον τσαπατσούλικο τρόπο με τον οποίο το διδασκόμαστε. Ένα μοτίβο που παρατηρείται και σε άλλες πρώην αποικίες που απέκτησαν την ελευθερία τους κι έγιναν ανεξάρτητες δημοκρατίες βγήκε στην επιφάνεια και για την Κύπρο εκείνο το φθινόπωρο.
Το τροχαίο και ο θάνατος της Diana άγγιξε ευαίσθητες χορδές που δεν φανταζόμουν ότι υπήρχαν. Αναμφισβήτητα άδικος και τραγικός τρόπος να φεύγει κάποιος από τη ζωή, αλλά με τίποτα δεν περίμενα αυτή την αίσθηση εθνικού πένθους να απλώνεται πάνω από όλο το νησί. Αν για τις χώρες της Κοινοπολιτείας (η Κυπριακή Δημοκρατία είναι μια από αυτές) παραμένει τόσο βαθιά ριζωμένος ο θεσμός της μοναρχίας και της περιρρέουσας ατμόσφαιρας γύρω από αυτήν, αρχίζει να καταλαβαίνει κανείς ότι κάτι το ιδιαίτερο υπάρχει με την οικογένεια Windsor.
Μεσα σε έναν ωκεανό streaming μετριότητας, το Crown είναι ένας φάρος ποιοτικής τηλεόρασης. Το cast είναι υψηλότατου επιπέδου, τα σκηνικά αναδύουν μια έντονη οσμή βρετανικότητας και οι ερμηνείες είναι κάτι παραπάνω από καλές. Ακούγεται αστείο, αλλά το σημαντικότερο με το Crown που το βάζει στο πάνω ράφι είναι ότι έχει σενάριο. Δυστυχώς δεν είναι αυτονόητο στην εποχή της μαζικής κατανάλωσης τηλεοπτικών σειρών άνευ νοήματος ή reality shows άνευ ντροπής.
Αυτά τα ξέραμε από την πρεμιέρα της σειράς, γιατί περιμέναμε την 4η σεζόν για να πάρει φωτιά η συζήτηση; Οι τρεις πρώτες σεζόν αφορούσαν μόνο τους Βρετανούς και όχι τη γενιά μας, η Diana ήταν ένα διεθνές φαινόμενο και πιο κοντά στην εποχή μας. Μεταξύ Α’ και Β Παγκόσμιου Πολέμου η ευρωπαϊκή μοναρχία σχεδόν αφανίστηκε. Κεντρική και Ανατολική Ευρώπη έμειναν αβασίλευτες. Στις χώρες στις οποίες το αξίωμα του αρχηγού κράτους παρέμεινε κληρονομικό δικαίωμα καταβλήθηκε μεγάλη προσπάθεια ενίσχυσης του κύρους και του λούστρου του. Πρώτο μεταξύ ίσων το Ηνωμένο Βασίλειο και στις τρεις πρώτες σεζόν είδαμε να χτίζεται ο μύθος της σύγχρονης βρετανικής μοναρχίας. Μύθος γιατί αυτό ακριβώς έγινε. Από θεσμός της εκτελεστικής εξουσίας, μεσαιωνικό απολίθωμα για τους επικριτές του, έγινε σήμα κατατεθέν της χώρας, pop icon, και τουριστικό προϊόν.
Αυτήν ακριβώς τη διαδικασία είδαμε στις τρεις πρώτες σεζόν. Ο Φίλιππος με το τραύμα της έξωσης της δικιάς του οικογένειας (στην Ελλάδα ως μοναδική χώρα αντί για παράδοση δημοκρατίας ή μοναρχίας είχαμε την παράδοση να πηγαινοφέρνουμε βασιλιάδες) έκανε τα πάντα για να επικαιροποιήσει την παρουσία και την εικόνα της Ελισάβετ. Οι Windsor ήταν ο τελευταίος συνδετικός κρίκος της μεταπολεμικής Βρετανίας με το πάλαι ποτέ ένδοξο αυτοκρατορικό παρελθόν της. Η κοινή γνώμη πείστηκε ότι ο θρόνος ήταν ένα από τα ελάχιστα πράγματα για τα οποία μπορούσε να νιώθει εθνικά υπερήφανη. Στις ταραχές στη Β.Ιρλανδία, στην αποβιομηχάνιση, στην εκτίναξη της ανεργίας, το παλάτι ήταν πάντα εκεί ως μια διαβεβαίωση ότι όλα θα πάνε καλά στο τέλος. Μια ενσάρκωση της γνωστής αφίσας “Keep calm and carry on”, ότι μπορεί να χάσουμε τα πάντα αλλά όχι την ταυτότητά μας. Ύστερα ήρθαν τα 80s.
Το νησί είχε να ζήσει τέτοιο διχασμό από την εποχή του Cromwell και η οικονομία βουτούσε όλο και πιο βαθιά στην κρίση. Ο λαός θέλει άρτο και θεάματα, λέει η γνωστή ρωμαϊκή ρήση. Στη διχαστική και αυστηρή φιγούρα της Thatcher αντιπαραβλήθηκε η γλυκιά και φρέσκια Diana. Ελλείψει άρτου, ο λαός πήρε περισσότερο θέαμα, πολύ περισσότερο. Παρά τη θέλησή της η νεαρή πριγκίπισσα έγινε γρανάζι ενός επικοινωνιακού μηχανισμού με εμβέλεια που ξεπέρασε κατά πολύ τη θάλασσα της Μάγχης. Δεν ήταν μόνο το λουστραρισμένο περίβλημα που ήθελαν να φτιάξουν και δώσουν προς κατανάλωση στις μάζες τα tabloids. Αποδείχτηκε ότι η Diana είχε ένα βρετανικό star quality από αυτό που γοητεύει το διεθνές κοινό, κάτι που έκανε την ίδια εποχή και ο Freddie Mercury. Το πρόβλημα με την υπερπροβολή της Diana δεν άργησε να φανεί. Η ελεγχόμενη επικοινωνιακή καταιγίδα γρήγορα βρέθηκε εκτός ελέγχου. Η εξάρτηση του κοινού για τη Lady D οδήγησε σε υπερπαραγωγή και υπερκατανάλωση ειδήσεων. Οταν οι πραγματικές ειδήσεις δεν έφταναν, οι ειδήσεις κατασκευάζονταν. Όσο πιο νοσηρά ήταν τα δημοσιεύματα, όσο πιο διεισδυτική ήταν η ματιά στην κλειδαρότρυπα τόσο ουρανομήκεις ήταν οι πωλήσεις των tabloids. Πολύ πριν τον θάνατό της η Diana είχε θυσιαστεί από τον μηχανισμό διατήρησης της μοναρχίας στην υπηρεσία της εθνικής ενότητας.
Το βίαιο κόψιμο του νήματος της ζωής της εκείνο το βράδυ στο Παρίσι πάγωσε τον χρόνο. Το διαζύγιο θεωρητικά θα έκοβε τον ομφάλιο λώρο που τάιζε τον σκανδαλοθηρικό τύπο. Τα απόνερα του διαζυγίου συντηρούσαν ένα ενδιαφέρον μέχρι να εμφανιστεί κάποιο φρέσκο πριγκιπικό πρόσωπο στο παλάτι το οποίο θα έπαιρνε τη θέση της στα πρωτοσέλιδα και η ίδια να αποσυρθεί στις πιο πίσω σελίδες όπως συνέβη και με τον πρώην Βασιλιά Edward.
Το τροχαίο ήταν ο ταριχευτής αυτής της μιντιακής κατάστασης. Το ενδιαφέρον για την προσωπική της ζωή δεν εξασθένησε ποτέ. Το ίδιο το ατύχημα έριξε λάδι στη φωτιά πυροδοτώντας την ανάπτυξη θεωριών συνωμοσίας για το αν όντως ήταν ατύχημα. Για το τέλος, η αναμόχλευση του παρελθόντος πιο ενοχλητική και διεισδυτική από ποτέ.
Δεκάδες ντοκιμαντέρ, σειρές, ταινίες, βιβλία συντηρούν αυτό το φαινόμενο μέχρι σήμερα. Είναι τέτοια η δύναμη αυτού του φαινομένου που κατάπιε μέχρι και το Crown. Μια σειρά για τη Βασίλισσα, έγινε μια σειρά για την Diana με το που εμφανίστηκε στο προσκήνιο. Είναι δύσκολο να προβλέψει κανείς το μέλλον του θεσμού της βρετανικής μοναρχίας. Όταν η Ελισάβετ πάψει να είναι βασίλισσα πιθανόν να ανοίξει μια συζήτηση για το αν πρέπει να υπάρξει συνέχεια ή ένα πέρασμα σε έναν εκλεγμένο πρόεδρο, το μόνο σίγουρο είναι ότι η Diana θα απασχολεί την κοινή γνώμη και μετά από αυτό.
