Φωτογραφίες: Λευτέρης Παρτσάλης
Δεν χρειάζεται μεγάλη προσπάθεια ώστε να θυμηθούμε όλες εκείνες τις φορές που έχουμε γίνει μάρτυρες υποσχέσεων για την εξάλειψη των έμφυλων ανισοτήτων. Πύρινοι λόγοι υπέρ των δικαιωμάτων των γυναικών που στην πλειοψηφία τους παρέμειναν υποσχέσεις. Και παρότι έχει σημειωθεί πρόοδρος με την πάροδο των χρόνων, υπάρχουν ουσιαστικές ανισότητες που εξακολουθούν να υφίστανται σε βάρος των γυναικών. Χαρακτηριστικό παράδειγμα η εκπρόσωπηση του γυναικείου φύλου στην πολιτική. Ή για να είμαστε πιο ακριβείς, η υποεκπροσώπηση σε θέσεις ευθύνης και στα κέντρα λήψεις αποφάσεων.
Με αφορμή την Παγκόσμια Ημέρα Γυναίκας, αποφασίσαμε να συζητήσουμε με την Μάγκυ Δούση*. Γεννήθηκε και μεγάλωσε στην Αθήνα, σπούδασε Πολιτικές Επιστήμες στο Πάντειο Πανεπιστήμιο, είναι κάτοχος πτυχίου Τοπογράφου Μηχανικού και Μεταπτυχιακού στην Ολοκληρωμένη Ανάπτυξη και διαχείριση του Χώρου, ενώ από τον Οκτώβριο του 2020, μαζί με μία ομάδα επιστημόνων, ερευνητών και καλλιτεχνών, ίδρυσαν το Αστικό μη κερδοσκοπικό Σωματείο «ΤΑ ΒΙΒΛΙΑ ΠΑΙΖΕΙ».
Η Μάγκυ Δούση είναι η γυναίκα πίσω από το πιο γνωστό μότο της πολιτικής σκηνής των τελευταίων ετών. Το «Ήταν δίκαιο, έγινε πράξη». Στη συζήτησή μας, μεταξύ άλλων, αναφερθήκαμε στο τι ήταν αυτό που την έκανε να αποφασίσει πως θα εισέλθει στον χώρο της πολιτικής, έναν ξεκάθαρα αντροκρατούμενο και τοξικό χώρο, στο αν ένιωσε ποτέ ότι έπρεπε να δουλέψει στο 110% σε σχέση με το πώς θα δούλευε ένας άντρας στη θέση της για να αποδείξει την αξία της, στο αν έχει βιώσει σεξισμό και στις επόμενες μεταρρυθμίσεις που θα πρέπει να γίνουν πράξη.
Ένιωσες ποτέ ότι πρέπει να δουλέψεις στο 110% σε σχέση με το πώς θα δούλευε ένας άντρας στη θέση σου για να αποδείξεις την αξία σου;
Υπάρχουν δύο φάσεις στη ζωή μου. Δουλεύω από πολύ νέα. Η πρώτη φάση ξεκινά από τα φοιτητικά μου χρόνια όταν έπρεπε να σπουδάζω και να δουλεύω και εκείνα τα χρόνια σε όλες τις δουλειές οι άντρες ήταν οι προνομιούχοι. Ναι, χρειαζόταν να δουλέψω στο 110% για να έχω το 70% των απολαβών και το 60% της αναγνώρισης ενός άντρα και αυτό συνεχίστηκε και όταν ολοκλήρωσα τις σπουδές μου και όταν δούλεψα σε μεγάλες εταιρίες, ακόμα και ως ελεύθερη επαγγελματίας.
Μετά ήρθε η δεύτερη φάση που ταυτίζεται με την άνοδο του Αλέξη Τσίπρα στην εξουσία που έφερε μαζί της όχι μόνο νομοθετικά, αλλά και κοινωνικά μια νέα αντίληψη. Ότι δηλαδή δεν έχει σημασία το φύλο, αλλά η αξία αυτού που κάνεις. Κατά την διακυβέρνηση ΣΥΡΙΖΑ πολλές γυναίκες και μάλιστα νέες ανέλαβαν θέσεις ευθύνης και μάλιστα κανείς δεν μπορεί πια να αμφισβητήσει το έργο τους. Σε αντίθεση με την σημερινή Κυβέρνηση που στην πρώτη σύνθεση της είχε μόλις πέντε γυναίκες σε σύνολο 51 υπουργών και υφυπουργών. Όλοι και όλες θυμόμαστε τη συνέντευξη του Πρωθυπουργού BBC και την Zeinab Badawi, όπου σε ερώτηση γιατί είναι τόσες λίγες οι γυναίκες στο υπουργικό συμβούλιο, αυτός απάντησε, «δυστυχώς δεν είχαμε τόσες γυναίκες που να ενδιαφέρονται για την πολιτική»…
Δυο φάσεις, δύο εποχές, δύο αντίθετοι κόσμοι. Στον πρώτο χωράμε λίγες.
Η ποσόστωση (θετικές διακρίσεις) στην πολιτική είναι ένα μέτρο που βοήθησε τις γυναίκες να εκπροσωπηθούν περισσότερο ή ήταν ένα είδος washing και τελικά πώς μπορεί να εξελιχθεί σε μια πιο αποτελεσματική διαδικασία, αν δεν καταργηθεί;
Η ποσόστωση παίρνει το περιεχόμενο και την αύρα αυτού που την θεσπίζει και από τους όρους που την θεσπίζει. Έχει τη δική της σημειολογία η οποία και σε αυτήν την περίπτωση εξαιτίας του ΣΥΡΙΖΑ Προοδευτική Συμμαχία αποκτά αξιοπιστία και ένα ρόλο συμβολαίου ισότητας σε θεσμικό επίπεδο. Δεν είναι λίγες οι φορές που η ποσόστωση γίνεται ένα είδος washing. Όχι όμως στον πολιτικό χώρο που εγώ ανήκω. Ο ΣΥΡΙΖΑ - Προοδευτική Συμμαχία είναι το πρώτο κόμμα στη χώρα που υιοθετεί την απόλυτη ισότητα 50% γυναίκες - 50% άνδρες σε όλα του όργανα, αλλά και τα ψηφοδέλτια του.
Η ποσόστωση δεν θα έχει πια σημασία όταν κατακτήσουμε σαν κοινωνία μια νέα αντίληψη που επιβραβεύει το αποτέλεσμα μιας προσπάθειας και όχι τα χαρακτηρίστηκα του κάθε ατόμου.
Είσαι αντικειμενικά μια όμορφη και νεαρή γυναίκα, σε τι βαθμό πιστεύεις ότι κάποιοι μένουν εκεί και δεν σε παίρνει κάποιος στα σοβαρά;
Σε μία κοινωνία αρκετά συντηρητική, όπως η δική μας, η αλήθεια είναι πως πολλές φορές έχω έρθει αντιμέτωπη με ένα διττό ρατσισμό, τον σεξισμό και τον ηλικιακό ρατσισμό. Νομίζω πως ειδικά παλαιότερα, όπως ήδη σας είπα, ένιωθα την πίεση να αποδείξω πόσο καταρτισμένη και ικανή είμαι.
Όμως όπως φάνηκε από την κοινωνική ανταπόκριση που έχω απολαύσει στην μικρή μου πολιτική πορεία το υποκειμενικό στοιχειό της εμφάνισης, όπως το αντιλαμβάνεται κανείς, δεν είχε ιδιαίτερη σημασία. Να προσθέσω και αυτό: Την αξία την έχουν οι άνθρωποι και όχι οι φιγούρες.
Τι ήταν αυτό που σε έκανε να πεις θα μπω στον χώρο της πολιτικής, έναν ξεκάθαρα αντροκρατούμενο και τοξικό χώρο, και θα δοκιμάσω την τύχη μου;
Η πολιτική είναι ανδροκρατούμενος χώρος γιατί και σε αυτόν οι γυναίκες αντιμετωπίζουν το φαινόμενο της «γυάλινης οροφής», η οποία είναι ένα ένα αόρατο, αλλά υπαρκτό εμπόδιο στην ανάπτυξη των γυναικών και στη συμμετοχή τους σε ιεραρχικές θέσεις. Επίσης δεν είναι η πολιτική γενικά τοξική, είναι οι κάποιοι λίγοι πολιτικοί τους οποίου ευχαριστώ που υπάρχουν για να μου θυμίζουν πάντα τι δεν θέλω να γίνω, ή καλύτερα να καταντήσω.
Μπήκα στην πολιτική, όχι για να δοκιμάσω την τύχη μου, αλλά γιατί νιώθω ότι είναι το χρέος μου να συμβάλλω να γίνει ο κόσμος μας δικαιότερος, καλύτερος, που σημαίνει οι άνθρωποι να μην επιβιώνουν απλά, αλλά να ζουν και να έχουν ισότιμες ευκαιρίες.
Έχεις γίνει ποτέ αντικείμενο σεξισμού ή έχεις έρθει ποτέ αντιμέτωπη με περισταστικό σεξισμού και πώς αντέδρασες;
Υπάρχει κάποιος ή κάποια που δεν έχει γίνει;
Έμαθα κάτι στη ζωή μου, όχι εύκολα, όχι ανώδυνα, αλλά το έμαθα. Να προπαίρνω. Πλέον δεν με νοιάζει. Δεν υπάρχει μεγαλύτερη παγίδα από την αυτοενοχοποίηση που σε κάνει να νιώθεις θύμα. Δεν το αξίζουμε. Και είναι κι αυτός ένας ακόμα λόγος που ασχολήθηκα με την πολιτική.
Είσαι το πρόσωπο πίσω από το πιο γνωστό μότο της πολιτικής σκηνής των τελευταίων ετών. Το «ήταν δίκαιο, έγινε πράξη». Ποιες είναι οι επόμενες μεταρρυθμίσεις που πρέπει να γίνουν πράξη; Έχεις σκεφτεί την επόμενη καμπάνια σου;
Πράγματι ασκώντας τα καθήκοντά μου και κάνοντας με αφοσίωση τη δουλειά μου ταυτίστηκα κάποια στιγμή με αυτήν φράση και έτυχε -ή πέτυχε- αυτή να συμπυκνώνει το νόημα του μηνύματος που θέλαμε να εκπέμψουμε τότε. Σε μια συλλογικότητα παράγονται πολλές ιδέες. Αυτή είναι η ουσία την ομάδας. Η ομάδα είναι η δύναμη. Στο τελευταίο μέρος της ερώτηση επιχειρήσατε έξυπνα να κάνω σπόιλερ, δεν θα το κάνω γιατί θέλω να κρατήσω το ενδιαφέρον σας αμείωτο.
Όσον αφόρα στις μεταρρυθμίσεις επιτρέψτε μου να εμπιστεύομαι απόλυτα την πορεία που έχει χαράξει ο Αλέξης Τσίπρας και έχουν εγκρίνει ομόφωνα τα όργανά μας. Αν θέλαμε να τα συγκεντρώσουμε σε ένα τρίπτυχο τότε στο πάνω μέρος της ατζέντας βρίσκονται:
- η καταπολέμηση της ακρίβειας και η ανάκτηση της αξιοπρέπειας μας,
- η επαναφορά της δημοκρατίας και του σεβασμού στα δικαιώματα όλων μας
- και φυσικά η καθολική προστασία των οικονομικά ασθενέστερων από τα αδίστακτα και κερδοσκοπικά Funds και το χειραγωγημένο από τα συμφέροντα τραπεζικό σύστησα.
Και μένουν πολλές άλλες πολλές δεκάδες μεταρρυθμίσεις...
Πριν ψηφίσουμε ας μελετήσουμε και αφού ψηφίσουμε ας συνεχίσουμε να ελέγχουμε αν αυτοί και αυτές που ψηφήσαμε κάνουν αυτά για τα οποία τους/τις ψηφίσαμε. Έτσι λειτουργούν οι δημοκρατίες.
Έχουν περάσει 40 χρόνια από τη μεταρρύθμιση στο οικογενειακό δίκαιο και την ισότητα των δύο φύλων, πώς κρίνεις την πρόοδο που έχει σημειωθεί σε αυτό το χρονικό διάστημα, αλλά και τι μπορεί να γίνει από δω και πέρα για μια ουσιαστική ισότητα. Τελικά είναι περισσότερο θέμα νομοθετικών πρωτοβουλιών που πρέπει να παρθούν, ή μήπως αυτά που χρειάζονται να γίνουν είναι περισσότερο θέματα περιφερειακά του ζητήματος, όπως παρεμβάσεις στον χώρο της παιδείας κλπ;
Η αλλαγή του οικογενειακού δικαίου το 1983 αποτέλεσε πράγματι μία τομή θεσμικού εκσυγχρονισμού. Όπως σε όλα τα θέματα όμως που αφορούν την κοινωνική οργάνωση οι νόμοι δεν παίρνουν περιεχόμενο από μόνοι τους. Παρατηρούμε ότι η ενδοοικογενειακή βία αυξάνεται και ο σεξισμός αποτελεί μια κοινωνική πανδημία. Οι λόγοι που αυτά συμβαίνουν έχουν να κάνουν όχι μόνο με το έλλειμμα παιδείας, αλλά και με τα προβαλλόμενα πρότυπα από τα ΜΜΕ. Σε κάθε περίπτωση την διάφορα δεν μπορεί να την κάνει κανένα άτομα και καμία μικρή συλλογικότητα. Την διαφορά την κάνει η γενική κουλτούρα της διακυβέρνησης. Έχω τη γνώμη ότι τα τελευταία 4 χρόνια ζούμε στην Ελλάδα μια πραγματική οπισθοδρόμηση. Και θα αναφέρω δύο χαρακτηριστικά παραδείγματα. Το πρώτο είναι η άρνηση της κυβέρνησης να κατοχυρωθεί νομικά ο όρος «γυναικοκτονία», ο οποίος είναι όρος διεθνής που έχει υιοθετηθεί από τον ΟΗΕ, τον Παγκόσμιο Οργανισμό Υγείας (ΠΟΥ) και την Ευρωπαϊκή Ένωση. Ο όρος «γυναικοκτονία» δεν περιγράφει απλά ένα κοινωνικό φαινόμενο, αλλά εκπαιδεύει και δημιουργεί τα απαραίτητα κοινωνικά αντανακλαστικά αν θέλουμε το φαινόμενο αυτό να επαλειφθεί. Το δεύτερο είναι η κατάργηση της Γενικής Γραμματείας Ισότητας.
*Η Μάγκυ Δούση είναι υποψήφια Βουλεύτρια με τον ΣΥΡΙΖΑ-ΠΣ στην Ανατολική Αττική
