Στα τέλη του 2023 και μέχρι φέτος τον Ιανουάριο, το Yamazaki της Suntory γιόρτασε τα εκατό χρόνια του με επετειακές εμφιαλώσεις Hibiki 21 ετών και Yamazaki 12 ετών μεταξύ άλλων. Από τις αρχές του 2000 που το ιαπωνικό whisky μπήκε στην ποπ κουλτούρα μέσω του κινηματογράφου, τα πράγματα μόνο καλά έχουν κυλήσει για αυτό
Η άνοδος
Η αδιάκοπη ανάπτυξης για το ιαπωνικό ουίσκι, με εξαγωγές να αυξάνονται κατά 1.400% την τελευταία δεκαετία, σημαίνει πως υπάρχει success story. Η ιαπωνική φορολογική υπηρεσία αποτίμησε τις εξαγωγές whisky σε 56 δισεκατομμύρια γιεν το 2022, με κορυφαία την Κίνα με 19,6 δισεκατομμύρια γιεν, ακολουθούμενη από τις ΗΠΑ με 10,9 δισεκατομμύρια γιεν και τη Γαλλία με 5 δισεκατομμύρια γιεν (σ.σ.: στοιχεία από το αποστακτήριο Komoro). Αν και αυτό σηματοδοτεί μια τεράστια αύξηση σε σχέση με τα 15 δισεκατομμύρια γιεν του 2018, οι εξαγωγές εξακολουθούν να αντιπροσωπεύουν λιγότερο από το 10% της παραγωγής. Αλλά τι γίνεται με την ταυτότητα του καθαρά ιαπωνικού whisky;
Ο πονοκέφαλος των κανονισμών
Τον Φεβρουάριο του 2021, η Japan Spirits & Liqueurs Makers Association (JSLMA) ανακοίνωσε ένα σύνολο κανόνων παρόμοιων με εκείνους του σκωτσέζικου whisky, έτσι ώστε το ιαπωνικό ουίσκι, για να μπορεί να λέγεται ιαπωνικό, θα πρέπει η απόσταξη, η παλαίωση και η εμφιάλωση να έχουν γίνει στην Ιαπωνία. Μέχρι τώρα υπήρχαν εισαγωγές καναδικού ή σκωτσέζικου whisky που ξαφνικά ονομαζόταν «ιαπωνικό». Suntory και Nikka, οι δύο γίγαντες, έχουν υπογράψει τους νέους κανονισμούς που έχει θέσει η JSLMA και που έδινε περιθώριο μέχρι φέτος την άνοιξη στις εταιρείες να συμμορφωθούν στους νέους κανονισμούς – η Suntory μάλιστα έχει αναφέρει ότι πληροί τις προϋποθέσεις το νέο κανονισμό.
Όμως αν αυτή τη στιγμή κάποιος επισκεφθεί το site της Nikka, θα διαπιστώσει πως η εταιρεία παραδέχεται πως τα Nikka Days και Nikka from the Barrel, «δεν πληρούν όλα τα κριτήρια του ‘‘ιαπωνικού ουίσκι’’ που ορίζονται από τη JSLMA». Από την άλλη ωστόσο, κανείς δεν μπορεί να αρνηθεί πως τα προϊόντα χαίρουν και αναγνωρισιμότητα αλλά και προτίμηση. Πέρα από τα «whisky» όπως τα έχουμε στο μυαλό μας, υπάρχουν τα λεγόμενα koji whisky, που η απόσταξη γίνεται από ρύζι που έχει υποστεί λείανση ή από μαργαριταρώδες κριθάρι (σ.σ.: όπου αφαιρείται το εξωτερικό περίβλημα και δέχεται στίλβωση). Τα δύο παραπάνω αναμειγνύονται με koji όπως γίνεται και με τα sake και κυκλοφορούν ευρέως στο αμερικανικό εμπόριο, σαν εναλλακτικά blended. Και αφού η συνταγή πουλάει γιατί όχι;
Το θέμα του μάρκετινγκ
Ουσιαστικά το JSLMA δεν έχει άδικο που θέτει κανόνες. Όχι απαραίτητα επειδή θελει να μπει στο μάτι των μεγάλων εταιριών, αλλά γιατί ουσιαστικά προσπαθεί να δημιουργήσει μια ταυτότητα, ένα πλαίσιο που ο κόσμος θα γνωρίζει τι είναι το ιαπωνικό whisky και πως η αγορά θα γίνει καλύτερη με αυτό. Είναι θέμα μάρκετινγκ αλλά παράλληλα ανοίγει την ευκαιρία και σε μικρότερα αποστακτήρια της Ιαπωνίας, να αποκτήσουν μια θέση στα ράφια και στις κάβες. Βοηθάει την Ιαπωνία με τον ίδιο τρόπο που η σαμπάνια έχει κερδίσει την ονομασία της. Μπορεί να υπάρχει η Crémant εξίσου υψηλής ποιότητας, αλλά οι Γάλλοι ξέρουν πως το Champagne έχει κερδίσει το δικαίωμα της ονομασίας από την περιοχή.
Οι ειδικοί λένε ότι θα υπάρξει φθορά, καθώς η αγορά ουσιαστικά αναδιαμορφώνεται με βάση τα νέα κριτήρια. Όμως όπως είπαμε και πριν, τα μικρά αποστακτήρια που θα ακολουθήσουν τους νέους κανονισμούς, θα πρέπει τώρα να κερδίσουν το κοινό με βάση την ποιότητα. Το ερώτημα είναι πόσοι θα επιβιώσουν. Υπάρχουν όμως και εκείνα που ήδη ξεχωρίζουν.
Η περίπτωση Kanosuke
Ας πάρουμε ως παράδειγμα το αποστακτήριο Kanosuke. H Diageo επένδυσε σε αυτό και το brand μπόρεσε να διαφημιστεί ως ένα…craft whisky επόμενης γενιάς από την Kagoshima ακολουθώντας την παράδοση παρασκευή αλλά και τους κανονισμούς. Ξεχνάνε την Σκωτία και μάλιστα ούτε καν τους ενδιαφέρει. Η περιοχή της Kagoshima που βρίσκεται στο Kyushu, το τρίτο μεγαλύτερο νησί στην Ιαπωνία, έχει μεγάλο terroir, το έδαφος της είναι εξαιρετικό, με ζεστά καλοκαίρια, κρύους χειμώνες και τεράστιες πτώσεις της θερμοκρασίας κατά τη διάρκεια του έτους για ταχύτερη ωρίμανση. Γιατί να μην το δούμε σε μερικά χρόνια, ως έναν από τους κύριους μοχλούς βιομηχανίας αυθεντικού ιαπωνικού whisky; Και αν παραδεχόμαστε σε κάτι τους Ιάπωνες, είναι πως με ό,τι καταπιάνονται θέλουν να το κάνουν τέλεια.
Η ανάγκη για ιαπωνική ταυτότητα, δεν είναι αναγκαία για τον διαχωρισμό, αλλά για μια νέα αγορά που θα έχει να προσφέρει περισσότερα προϊόντα σε περισσότερες καταναλωτές. Και το καλύτερο, είναι πως αυτό το ταξίδι για το ιαπωνικό whisky έχει μόλις ξεκινήσει.
