Στην κολοσσιαία βιομηχανία της ποτοποιίας που αξίζει δισεκατομμύρια ευρώ στην Ευρώπη και άλλα τόσα σε Αμερική και Ασία, έχουμε μάθει να ευλογάμε τα γένια των master distillers που ευθύνονται για την τελική ευθεία του αποστάγματος μέχρι το μπουκάλι, αλλά οι ίδιοι οι εργαζόμενοι έχουν μία πιο ταπεινή συμπεριφορά ο ένας απέναντι στον άλλο. Ο maltster λέει πως του δόθηκαν οι καλύτερες πρώτες ύλες, οπότε δεν είναι εξ’ ολοκλήρου δική του η επιτυχία για το ποτό. Οι εργαζόμενοι στους αποστακτήρες αναφέρουν το ίδιο. O master distiller αναφέρει την δουλειά όλων των προηγούμενων για να μπορέσει να φτάσει στο αποτέλεσμα που θέλει. Όλοι μαζί ωστόσο, είτε μιλάμε για μπίρα, είτε για ουίσκι, είτε για ρούμι, συμφωνούν σε ένα πράγμα. Ότι τίποτα δεν θα γινόταν χωρίς τα εξαίσια χειροποίητα βαρέλια των βαρελοποιών. Της τέχνης που ετοιμάζεται να χαθεί.
Η αναγκαιότητα του βαρελιού
Μην τους ψάξεις ως barrel makers στη Σκωτία γιατί δεν πρόκειται να τους βρεις. Στη βιομηχανία παραγωγής του ουίσκι είναι γνωστοί ως coopers και είναι, για τον περισσότερο κόσμο, οι άγνωστοι ήρωες της κάθε φιάλης που έχουμε στο ντουλάπι μας. Από την εποχή που οι Σκωτσέζοι ξεκίνησαν τις εμπορικές συμφωνίες με την Γαλλική Αυτοκρατορία κάπου μέσα στον 18ο αιώνα εισάγοντας μπράντι, κρασί και στέλνοντας ουίσκι, η ανάγκη του βαρελιού αλλά και η δουλειά του στην ωρίμανση, ήταν ένα συνεχόμενο θαύμα που κανείς δεν μπήκε στην διαδικασία να θαυμάσει λόγω της συχνότητάς του. Οι βαρελοποιοί (ας τους λέμε coopers) και τα βαρέλια τους, ήταν στον πυρήνα της βιομηχανίας στις αρχές του 19ου αιώνα, με την παραγωγή πριν τον Α’ Παγκόσμιο Πόλεμο να φτάνει στο ένα εκατομμύρια βαρέλια το χρόνο σε Αγγλία και Σκωτία, μόνο για να καλύψει την ανάγκη σε παστές σαρδέλες. Οι coopers εξειδικεύονται σε δύο τέχνες βαρελοποιίας την υγρή και την ξηρή (wet & dry coopering). H πρώτη για τα ποτά και η δεύτερη για όλα τα υπόλοιπα. Και με την παραγωγή που απαιτείται παγκοσμίως, αντιλαμβάνεται κανείς ότι μία τέχνη σαν και αυτή, παραμένει αναγκαία.
Μία τέχνη για λίγους
Ωστόσο, αυτή τη στιγμή εργάζονται περίπου 200 coopers σε όλη την Σκωτία, οι οποίοι μισθώνονται από την γαλλική εταιρεία κατασκευής βαρελιών Tonnellerie François Frères – και η οποία έχει τέσσερα παραρτήματα κατασκευής βαρελιών στη Σκωτία και τρία στις Ηνωμένες Πολιτείες. Κολοσσοί στο χώρο όπως είναι η Diageo, έχουν εξ’ ολοκλήρου δικό τους ‘‘cooperage’’ στη σκωτσέζικη ζώνη, έτσι ώστε να μπορούν να υποστηρίξουν την παραγωγή και ωρίμανση -εφόσον απαιτείται- των ποτών. Σε κάποιον ωστόσο, ο αριθμός των coopers που εργάζονται αυτή τη στιγμή θα φαντάζει ιδιαίτερα μικρός έτσι δεν είναι; Μην ξεχνάμε ότι ενώ στην Αμερική τα βαρέλια χρησιμοποιούνται μόλις μία φορά για την παραγωγή των μπέρμπονς, στη Σκωτία χρειάζονται αυτά τα χρησιμοποιημένα βαρέλια ώστε να ωριμάσει το single malt. Παράλληλα οι coopers δεν ξέρουν μόνο πως να δέσουν το βαρέλι, αλλά πως να το αποσυναρμολογήσουν και να το επανασυναρμολογήσουν. Ξέρουν πως να το ‘‘κάψουν’’ (γίνονται δύο διαφορετικές διαδικασίες στο βαρέλι το charring και το toasting), για να ενεργοποιήσουν τις γλυκόζες του ξύλου και να παράγουν κορυφαίες νότες σαν αυτές που δοκιμάζεις σε γνωστά brands, όπως το Black Barrel του Jameson.
Η γοητεία του coopering στη νέα γενιά
Μπορεί οι αριθμοί των coopers να αφήνουν δυσάρεστες σκέψεις, αλλά πρόσφατη έρευνα γραφείων ευρέσεως εργασίας, δείχνει πως η νέα γενιά δείχνει να θέλει να συνεχίσει την τέχνη πριν οριστικοποιηθεί ως χαμένη. Οι 6 στους 10 νέους που δεν τελειώνουν το σχολείο, δείχνουν να θέλουν να μάθουν για την κατασκευή βαρελιών ώστε να ξεκινήσουν το apprenticeship και να φτάσουν στο σημείο να γίνουν κανονικοί coopers, με απολαβές που μπορούν να ξεπεράσουν τα 65 χιλιάδες λίρες το χρόνο – ωστόσο οι μαθητευόμενοι ξεκινούν με περίπου 7 λίρες την ώρα. Εταιρείες όπως η Oakwood Cooperage ψάχνουν αποκλειστικά νέους ανθρώπους έτσι ώστε να εκπαιδεύσουν την επόμενη γενιά και εκτός από το να διατηρήσουν την τέχνη, να φροντίσουν να συνεχιστεί ομαλά και το εμπόριο ποτοποιίας. Ωστόσο το δημόσιο ταμείο εκμάθησης του Ηνωμένου Βασιλείου διατίθεται να πληρώσει και επιπλέον σεμινάρια για τους νέους που ενδιαφέρονται να μάθουν την τέχνη, καθότι αντιλαμβάνονται τα έσοδα που προκύπτουν από την βιομηχανία του ουίσκι αλλά και την αξία της τέχνης αυτής που έπαιξε βασικό ρόλο για την οικονομία της Σκωτίας στις πρώτες εμπορικές της συναλλαγές με την υπόλοιπη Ευρώπη.
Δεν είναι κρυφό πως πίσω από την τέχνη του cooper, υπάρχει -μαζί με την σκληρή εργασία- και ένας αθάνατος ρομαντισμός. Μία τέχνη που συνδέεται με όμορφες στιγμές, κορυφαία blends και φυσικά βαρέλια που ευθύνονται για κορυφαίες φιάλες που βρίσκονται αυτή την στιγμή τόσο στο εμπόριο όσο και στα ράφια συλλεκτών. Όλα ξεκίνησαν από ένα βαρέλι και τα μελλοντικά βαρέλια θα αποτελέσουν με την σειρά τους το δικό τους ξεχωριστό κομμάτι ιστορίας για τις σπάνιες εμφιαλώσεις που θα έρθουν. Το πιο σημαντικό όλων ωστόσο, είναι η αντίληψη των νέων ανθρώπων. Που βλέπουν το coopering ως κομμάτι πολιτιστικής κληρονομιάς που συνδέεται με το εθνικό προιόν της χώρας και που, εκτός του ότι τους δίνει δουλειά, τους δίνει παράλληλα και την ευκαιρία να συμμετέχουν στην δημιουργία του βασιλιά των ποτών.
Και ποιος δεν θα ήθελε να είχε βάλει το χεράκι του για μία σπάνια φιάλη που θα κυκλοφορήσει σε 50 χρόνια από τώρα; Σίγουρα αυτά παιδιά.
