Η αντρική ταυτότητα είναι τόσο μεγάλο θύμα της στερεοτυπικής της εικόνας της, που αν θέλαμε να δώσουμε ένα παράδειγμα του αρχέτυπου άντρα, θα ανατρέχαμε σε έναν ρόλο του Steve McQueen. Δηλαδή θα δίναμε το παράδειγμα ενός μη υπαρκτού άντρα, ο King of Cool δεν ήταν ο Bullitt, και ενός παραδείγματος που μετράει μισό αιώνα ζωής. Αυτή η προσκόλληση στο παρελθόν και το φαντασιακό είναι μόνο μία πρώτη ένδειξη της κρίσης που περνά η σύγχρονη αρρενωπότητα. Σκαλίζοντας πίσω από αυτή τη μαγική εικόνα, ανακαλύπτουμε πολύ σοβαρά προβλήματα από τις αναφορές μας στην ποπ κουλτούρα.
Προβλήματα στα οποία εστιάζει o Richard V. Reeves στο νέο του βιβλίο με τίτλο “Of Boys and Men”, ένα βιβλίο το οποίο δεν προκαλεί απλά θόρυβο, αλλά μονοπωλεί το ενδιαφέρον βιλβλιοκριτικών και αρθρογράφων γνώμης σε εφημερίδες όπως η Guardian και η NYT. To ότι δεν προκαλεί απλά θόρυβο είναι και το σημαντικότερο γιατί ενώ ο Reeves μπαίνει στα βαθιά ενός προβλήματος που τον αφορά και τον ίδιο, αποφεύγει τις άναρθρες κραυγές και το κυνήγι μαγισσών. Με όπλο του την τεκμηρίωση ψάχνει τα βαθύτερα αίτια, στα οποία δεν υπάρχει κάποια μίσανδρη φεμινιστική συνωμοσία.
Πίσω από τον συνάδελφό σου μπορεί να βρίσκεται ο καλύτερός σου φίλος
Ο Reeves είναι ένας Άγγλος που ζει πλέον μόνιμα στην Αμερική. Έχει θητεία δίπλα στον Βρετανό πρώην αναπληρωτή πρωθυπουργό Nick Clegg σαν σύμβουλος στρατηγικής των LibDems. Η πολιτική του τοποθέτηση είναι αμιγώς κεντρώα και ένας από τους πρώτους που οικοποιήθηκε τον όρο «ακροκεντρώος» ως κοπλιμέντο. H θέση του ως εξωτερικός παρατηρητής των όσων συμβαίνουν στην Αμερική και τήρηση ίσων αποστάσεων από τα δύο άκρα, του χαρίζουν μια προνομιακή θέση αμερόληπτου παρατηρητή, κάτι που φαίνεται ανάγλυφα στην καταγραφή που κάνει στο βιβλίο του. Τα προβλήματα που αντιμετωπίζει ο σύγχρονος άντρας στην Αμερική σε μεγάλο βαθμό τα αντιμετωπίζουν και οι άντρες σε ολόκληρο τον κόσμο, αν όχι τώρα, σε λίγο, λόγω της άμεσης επιρροής της Αμερικής σε ό,τι συμβαίνει γύρω μας.
Χωρίς ιδεολογικές παρωπίδες και κάποια αυθαίρετη αφετηρία που θα του χάριζε την περίφημη δαιμονοποίηση του μίσανδρου φεμινισμού, αναφέρει ότι τα προβλήματα των αντρών ξεκινούν πολύ νωρίτερα από την συνειδητοποίηση του ρόλου τους στην κοινωνία, ξεκινούν από την πολύ τρυφερή ηλικία των 5 ετών, όπου τα κορίτσια είναι πολύ πιο έτοιμα πνευματικά για την εγγραφή τους στο σχολείο σε ποσοστό που φτάνει το 14%. Αυτή η ανισότητα συνεχίζεται και σε όλη τη σχολική/ακαδημαϊκή πορεία των δύο φύλων και μάλιστα η ψαλίδα ανοίγει.
Τα ⅔ των αριστούχων αποφοίτων λυκείων είναι κορίτσια και στις 16 κορυφαίες σχολές νομικής των ΗΠΑ, η αρχισυνταξία των ακαδημαϊκών τους περιοδικών, ανήκει και στα 16 σε φοιτήτριες. Αυτό είναι κάτι που μεταφράζεται και στην αγορά εργασίας πλέον και το περίφημο gender gap στους μισθούς είναι μεν ακόμα υπαρκτό, αλλά είναι κάτι που αφορά τις μεγαλύτερες γενιές. Οι νέοι άντρες δεν τα πάνε καλά στην αγορά εργασίας και ο λόγος είναι η εξέλιξη. Όσο μειώνονται οι θέσεις που απαιτούν χειροδύναμη εργασία λόγω τεχνολογικής εξέλιξης, τόσο θα μειώνεται και το φυσικό πλεονέκτημα των αντρών έναντι των γυναικών. Ας μην ξεχνάμε ότι σταδιακά οι χειρωνακτικές θέσεις εργασίας τείνουν να γίνουν θέσεις εργασίας που αφορούν κυρίως ανειδίκευτους εργάτες. Εδώ υπάρχει ένας αυτοτροφοδοτούμενος κύκλος κρίσης με τους άντρες να μην τα πηγαίνουν καλά στο πανεπιστήμιο και οι υποαμοιβόμενες θέσεις να τους κυνηγούν.
Η κρίση ανεργίας των αντρών είναι οξύτατη, ένας στους τρεις Αμερικανούς άντρες με απολυτήριο λυκείου είναι άνεργος και αν συνυπολογίσουμε τη συμπίεση που δέχονται οι μισθοί των αντρών όσο ψαλιδίζεται το gender gap στους μισθούς, τόσο βαθύτερα μπαίνει στην κρίση τη αρρενωπότητα.
Ο άντρας είχε μάθει να είναι ο κουβαλητής του σπιτιού, κυριολεκτικά και μεταφορικά. Ενώ η γυναίκα μπήκε στην αγορά εργασίας, έστω και με χειρότερους μισθολογικούς όρους, άρχισε να συνεισφέρει σημαντικά στον οικογενειακό προϋπολογισμό, χωρίς όμως να σπάσει η εικόνα του κουβαλητή. Αυτό είχε σαν άμεση συνέπεια να μην είναι έτοιμοι οι άντρες να αντιληφθούν τον νέο ρόλο που έχουν στη σύγχρονη κοινωνία. Εύστοχα Reeves αναφέρει τον παράδειγμα της Βρετανικής Αυτοκρατορίας. Ενώ κατέρρεε, οι Άγγλοι συνέχισαν να ζουν με την ανάμνησή της και όταν εξαφανίστηκε και το τελευταίο στοιχείο της, κανείς δεν ήξερε σε ποια χώρα ζει πλέον.
Αυτή η έλλειψη προετοιμασίας των αντρών προσθέτει ένα επιπλέον βάρος στα αγόρια που έχουν να μεγαλώσουν με ένα τραυματισμένο πατρικό και αντρικό πρότυπο. Ειδικά στις φτωχές και μονογονεϊκές οικογένειες, τα αγόρια είναι πιο δύσκολο να ξεφύγουν από τη μιζέρια, ενώ τα κορίτσια έχουν καλύτερες πιθανότητες κοινωνικής κινητικότητας προς τα πάνω.
Αυτή η γενικότερη τάση δεν πτοείται ούτε από ξεπερασμένα μοντέλα. Είναι εκκωφαντικά ενδεικτικό ότι ακόμα και σε χώρες όπως το Ιράν, όπου όλοι ξέρουμε ποια είναι θέση της γυναίκας και ποια είναι η (ανύπαρκτη) επίδραση του φεμινισμού δυτικού τύπου στη χώρα, οι φοιτήτριες είναι περισσότερες από τους φοιτητές στα πανεπιστήμια. Παρόμοια τάση φαίνεται να δημιουργείται και στην ακόμα πιο σκληροπυρηνική Σαουδική Αραβία, όπου και οι γυναίκες άργησαν να εγγραφούν στα πανεπιστήμια.
Δυστυχώς το πρόβλημα των αντρών δεν είναι μόνο οικονομικό, ούτε εκπαιδευτικό, αν και από εκεί ξεκινούν όλα στην κοινωνική μας ζωή. Αυτή κι αν είναι τραυματισμένη όπου είναι ήδη γνωστό το ότι οι άντρες κάνουν πιο δύσκολα φίλους με το 15% των αντρών να μην έχουν καθόλου κολλητούς πλέον. Η προβληματική κοινωνική ζωή των αντρών συνεχίζεται και στις σχέσεις και από τα πολλά κακά που μας συμβαίνουν, ίσως το πιο επώδυνο είναι ότι οι διαζευγμένοι άντρες έχουν λιγότερες πιθανότητες να ξαναφτιάξουν τη ζωή τους με κάποιο ταίρι από ότι οι διαζευγμένες γυναίκες.
Γιατί έχει γίνει τόσο δύσκολη υπόθεση η αντρική φιλία σήμερα;
Το κλειδί είναι η αναζήτηση ενός νέου ρόλου και η ανακάλυψη ή εφεύρεση των εργαλείων για να γίνει αυτό. Επανερχόμενοι στο θέμα του «θορύβου», τον οποίο εύκολα αποφεύγει ο Reeves, αξίζει να αναφερθεί ότι οι δεν φτάνουν τα όσα προβλήματα αντιμετωπίζουν οι άντρες, βάλλονται και από τις «συμβουλές» των αυτόκλητων θεματοφυλάκων της αρρενωπότητας. Ουσιαστικά αυτοί ρίχνουν λάδι στη φωτιά προσφέροντας τη λύση μιας φαντασιακής επιστροφής στις ρίζες, κάτι που μόνο οξύνει το πρόβλημα και αποξενώνει ακόμα περισσότερο τους άντρες από τη σύγχρονη πραγματικότητα.
Αντί για κυνήγι ανεμόμυλων, ο Reeves προτείνει κάτι πολύ πιο απλό, χωρίς να εμβαθύνει. Φέρνει από το παράθυρο το ζήτημα των θετικών διακρίσεων, όπως περίπου έχει γίνει στο παρελθόν με τις ποσοστώσεις, αλλά με πιο ουσιαστικό τρόπο χωρίς να υπάρχει κάποιου είδους αδικία. Τα αγόρια ίσως χρειάζονται ένα διαφορετικό πρόγραμμα σχολείου πριν την εγγραφή στην πρώτη δημοτικού και στη συνέχεια προτείνει να δούμε πώς θα δουλέψει αυτό.
Οι φίλοι κρύβονται εκεί που δεν τους περιμένεις, εκεί που τους έχεις ανάγκη
Σκόπιμα ο συγγραφέας δεν μπαίνει στα βαθιά των προτάσεων, αλλά δίνει μια γενική κατεύθυνση για την πρωτοβάθμια εκπαίδευση και αυτό είναι το μεγάλο καλό του βιβλίου του. Δεν είναι ειδικός για να προτείνει λύσεις και οι περισσότεροι από αυτούς που προτείνουν λύσεις είναι στην καλύτερη περίπτωση σκιτζήδες, αν όχι επικίνδυνοι τσαρλατανοι που παίρνουν κόσμο στον λαιμό τους. Αποφεύγοντας το δασκαλίστικο ύφος επικεντρώνεται στο ότι πρέπει πρώτα από όλα να καταλάβουμε το πρόβλημα και μετά την αιτία του. Η λύση είναι το τρίτο βήμα και χωρίς να έχουμε κάνει τα δύο πρώτα βήματα, μόνο μεγαλύτερα λάθη θα κάνουμε.
Ως άντρες έχουμε χάσει την όρεξη για ζωή, δεν έχουμε φιλοδοξίες και φταίει το ότι συμπεριφερόμαστε σαν δεινόσαυροι ενώ πρέπει να εξελιχθούμε. Για να προχωρήσουμε πρέπει πρώτα να κοιτάξουμε τον εαυτό μας στον καθρέφτη.
