Την περασμένη Δευτέρα η 22χρονη Mahsa Amini επισκέφτηκε με την οικογένειά της την Τεχεράνη. Καταγόμενη από την κουρδική περιοχή του Ιράν, το Saqqez που βρίσκεται στα βορειοανατολικά της χώρας, φορούσε κάπως πλημμελώς την υποχρεωτική για τις γυναίκες μαντήλα, κάτι που δεν άργησε να τραβήξει την προσοχή της διαβόητης αστυνομίας ηθών της χώρας. Οι γυναίκες και άντρες που υπηρετούν στο εν λόγω σώμα ασφαλείας είναι γνωστοί για τη δρακόντεια ζέση με την οποία επιβάλλουν τους ηθικούς κανόνες που εφαρμόστηκαν στο Ιράν μετά την Επανάσταση.
Για την επιβολή του καθώς πρέπει modus vivendi των πολιτών της ισλαμικής δημοκρατίας, η αστυνομία ηθών χρησιμοποιεί παραινέσεις, συχνά με φωνές και απειλές, χτυπήματα με καμτσίκια και γκλομπ και πολλές φορές η κατάσταση φτάνει σε προσαγωγές και συλλήψεις. Οι περισσότερες παραβιάσεις με τις οποίες ασχολείται η αστυνομία ηθών είναι τα ρούχα, το αλκοόλ, η μουσική και γενικά όλα όσα μοιάζουν να δίνουν χαρά στους νέους, ή απλά τους απομακρύνουν από τις αρχές της Επανάστασης και τους ρίχνουν στην αγκαλιά του μισητού στις αρχές δυτικού τρόπου ζωής. Μετά τη σύλληψη συνήθως ακολουθεί μια σύντομη κράτηση και κάτι σαν «σεμινάριο» διόρθωσης συμπεριφοράς με αρκετές δόσεις κηρύγματος. Οργανώσεις για τα ανθρώπινα δικαιώματα αναφέρουν ότι σε πολλές τέτοιες περιπτώσεις η αδικαιολόγητη αστυνομική βία είναι πανταχού παρούσα και η περίπτωση της 22χρονης Κούρδισσας ήταν μία από αυτές.
Η Amini δεν βγήκε ποτέ ζωντανή από την κράτησή της και όσα είχε να πει η αστυνομία ηθών για τον θάνατό της, ήταν μισόλογα και ψέματα. Οι αρχές ανακοίνωσαν πώς ο θάνατός της οφείλεται σε καρδιακή προσβολή, η οικογένειά της αρνήθηκε ότι αντιμετώπιζε οποιοδήποτε πρόβλημα υγείας, ενώ το κρανίο της έφερε σημάδια από ισχυρό χτύπημα. Η Amini χτυπήθηκε και πέθανε στα χέρια ενός σώματος ασφαλείας που θεωρητικά ήταν ταγμένο να την προστατεύει.
Ο θάνατός της προκάλεσε αυθόρμητες συγκεντρώσεις διαμαρτυρίας στην ιρανική πρωτεύουσα και την ιδιαίτερη πατρίδα της. Γρήγορα οι διαμαρτυρίες απέκτησαν χαρακτήρα εξέγερσης και σύγκρουσης με τις αρχές με κυρίαρχο σύνθημα την κατάργηση της αστυνομίας ηθών. Διάφορες πηγές αναφέρουν ότι υπάρχουν και νεκροί διαδηλωτές ανάμεσα στους δεκάδες τραυματίες με τις διαδηλώσεις, ειδικά στο Saqqez να συνεχίζονται με αμείωτο ρυθμό.
Για πολλούς παρατηρητές της κατάστασης, αυτό δεν ήταν τίποτα άλλο από μια βραδυφλεγή βόμβα και ήταν μόνο ζήτημα χρόνου το πότε θα σκάσει. O πρόεδρος Raisi είχε εξαγγείλει εδώ και καιρό την αυστηροποίηση του πλαισίου λειτουργίας της αστυνομίας ηθών. Ένας συνδυασμός πιο αυστηρών κανόνων ντυσίματος και ταυτόχρονα πιο αυστηρών ποινών, προκάλεσε άμεσα την αντίδραση της ιρανικής νεολαίας.
Η αυστηροποίηση του πλαισίου λειτουργίας της αστυνομίας ηθών ήταν μια αντίδραση της ιρανικής κυβέρνησης στο γενικότερο κλίμα δυσαρέσκειας που επικρατεί στην κοινωνία με το κόστος ζωής να κάνει αβάσταχτη την καθημερινότητα ολοένα και περισσότερων Ιρανών. Η ελπίδα της κυβέρνησης στο να χαλιναγωγήσει τις αντιδράσεις μέσα από την επίκληση και την πρόσδεση στις αρχές της Επανάστασης έπεσε στο κενό, όπως συνήθως συμβαίνει σε αυτές τις περιπτώσεις.
Η μνήμη του προηγούμενου καθεστώτος, ο Σάχης και ο αντιαμερικανισμός, είναι πράγματα που δεν έχουν να πουν και πάρα πολλά στους Ιρανούς που γεννήθηκαν τα τελευταία 30 χρόνια. H Ισλαμική Επανάσταση σε λίγα χρόνια συμπληρώνει μισό αιώνα και η Ισλαμική Δημοκρατία δεν μπορεί πια να λέει ότι είναι καλύτερη από το καθεστώς του Σάχη γιατί πολύ απλά λιγοστεύουν όσοι θυμούνται την καταπίεση της ΣΑΒΑΚ, της μυστικής αστυνομίας του προηγούμενου καθεστώτος που βασάνιζε τους Ιρανούς. Οι Ιρανοί πλέον έχουν τους Φρουρούς της Επανάστασης, και την αστυνομία ηθών ως light εκδοχή τους, πάνω από το κεφάλι τους.
Η ανάγκη για φιλελευθεροποίηση των θεσμών δεν είναι απλά ώριμη, αλλά και αναγκαία συνθήκη για το παρόν καθεστώς αν θέλει να συνεχίσει να υπάρχει και να μην πέσει από κάποια άλλη νεολαιίστικη επανάσταση, σαν αυτή που έριξε τον Σάχη. Η πρόσφατη καθαίρεση του αρχηγού της αστυνομίας ηθών, δείχνει ότι η κυβέρνηση κατάλαβε επιτέλους ότι βρίσκεται σε αδιέξοδο και ψάχνει τρόπους εκτόνωσης της κατάστασης. Αυτό που μένει να φανεί είναι αν ο τέως αρχηγός της αστυνομίας ηθών είναι απλά ένας αποδιοπομπαίος τράγος ή ευκαιρία για σημαντικές μεταρρυθμίσεις. Ο αγώνας για τη δικαίωση της οικογένειας της Mahsa Amini μπορεί να δικαιώσει μια ολόκληρη νέα γενιά Ιρανών.
