Θάνατος και καταστροφή. Αν έπρεπε να χαρακτηρίσουμε το φαινόμενο του «dark tourism» που βρίσκεται σε έξαρση με δύο λέξεις, θα ήταν αυτές. Όταν χάνεται μια ανθρώπινη ζωή ή πραγματοποιείται μια καταστροφή, το πρώτο στάδιο που βιώνουμε, είναι αυτό της έκπληξης και της λύπης. Στη συνέχεια, ακολουθεί η διαδικασία της συνειδητοποίησης, το οποίο είναι το δεύτερο στάδιο. Το τρίτο και τελικό στάδιο, εμφανίζεται ετεροχρονισμένα, όταν ο θάνατος ή καταστροφή ή και τα δύο μαζί, καταγράφονται σαν γεγονότα στα βιβλία της ιστορίας ή απλά αποτυπώνονται στην ανθρώπινη μνήμη αλλά και συνείδηση.
Όταν αυτά τα τρία στάδια ολοκληρωθούν, τότε αυτόματα ανθίζει στο εσωτερικό του ανθρώπινου είδους ένα αίσθημα θαυμασμού, τρόμου και περιέργειας. Πώς κατευνάζεται αυτό το αίσθημα που γεννά με την σειρά του μια μικρή και ένοχη επιθυμία που συνεχώς μεγαλώνει μέσα μας; Με την επίσκεψή μας στον τόπο του εγκλήματος, στο μέρος που προκλήθηκε η καταστροφή, η επιθυμία σβήνει όταν αντικρίζουμε με τα ίδια μας τα μάτια το νεκρό. Ο εγκέφαλός μας εξιτάρεται από την εναλλαγή συναισθημάτων που μπορεί να προκληθούν ύστερα από ένα ταξίδι στην άλλοτε Απαγορευμένη Ζώνη του Τσερνόμπιλ, το οποίο το φέρνω ως παράδειγμα, γιατί είναι το πιο πρόσφατο και πιο γνωστό παράδειγμα «μαύρου τουρισμού».
Το ερώτημα που προκύπτει και είναι δύσκολο να λάβει ξεκάθαρη και αντικειμενική απάντηση, είναι το αν κάτι τέτοιο είναι σωστό ή όχι. Αυτό το αιώνιο δίπολο, για ακόμη μια φορά, παρεμβαίνει και δημιουργεί διλήμματα τα οποία προβληματίζουν τους τουρίστες αλλά και τα άτομα που είναι υπεύθυνα για εκείνους και προγραμματίζουν τις επισκέψεις τους σε διάφορες ιστορικές τοποθεσίες. Στο τέλος, όμως, πάντα κερδίζει ο τουρισμός και τα χρήματα που αποφέρει και βοηθούν την οικονομία της εκάστοτε χώρας ή περιοχής.
Με την άνοδο της τεχνολογίας και φυσικά των social media, ο «μαύρος τουρισμός», έχει αποκτήσει μια επικινδυνότητα η οποία προϋπήρχε, όμως ήταν ασφαλώς περιορισμένη. Τα κρούσματα κακής συμπεριφοράς και ασέβειας σε έναν τόπο μαρτυρίου για μια φωτογραφία, καταγράφονται πλέον το ένα μετά το άλλο. Θα ήταν λύση η απαγόρευση των τουριστών, ας πούμε, στην Πομπηία; Θα ήταν δίκαιη η απαγόρευση στα άτομα που επισκέπτονται το Άουσβιτς για καθαρά ιστορικούς λόγους, εξετάζοντας, στην ουσία, την ίδια τη θνησιμότητά τους; Όχι, δεν θα ήταν δίκαιη και για το λόγο αυτό, όπως και τους οικονομικούς που αναφέρθηκαν παραπάνω, ο «μαύρος τουρισμός» δεν θα απαγορευθεί, δεν θα μειωθεί, αλλά αντιθέτως θα αυξηθεί.
Αυτό που πρέπει να αναρωτηθούμε όσοι είμαστε από αυτούς που προγραμματίζουν συχνά ταξίδια με «μαύρο» πρόσημο, είναι αν πραγματικά το κάνουμε για να διευρύνουμε τις γνώσεις μας για ένα ιστορικό γεγονός και να τιμήσουμε όσους έχασαν τη ζωή τους ή απλά το κάνουμε για να ικανοποιήσουμε τις ναρκισσιστικές μας τάσεις με μια selfie.
