Ήταν μία φορά ένας content creator, μία influencer κι ένας χορευτής και πέφτουν σε μια ζούγκλα. Κυλιούνται σε λάσπες, μουτζοπιάνονται και σπάνε καρύδες με φόντο το έπαθλο. Ταυτόχρονα σπάνε τα νεύρα (και όχι μόνο) των τηλεθεατών και των συμπαικτών τους. Το διαχρονικό ανέκδοτο των 90’s με τον Γερμανό, τον Ιταλό και τον Πόντιο μετατράπηκε σε reality στον 21o αιώνα. Το ποιοι βγάζουν περισσότερο γέλιο θα το κρίνει ο κόσμος. Εμείς, απλώς, καταγράφουμε. Το Survivor επέστρεψε στους τηλεοπτικούς δέκτες και τα μόνα που δε θα επιβιώσουν θα είναι τα εγκεφαλικά κύτταρα των τηλεθεατών. Μία ξαναζεσταμένη σούπα που ούτε η χαμένη ομάδα δε θα έτρωγε. Καρύδα και Άγιος ο Θεός.
Θα σου μιλήσω με ειλικρίνεια: Πάντα με φόβιζε ο χειμώνας. “Δεν μπορώ ο τηλεοπτικός χειμώνας με πληγώνει, άλλο πια δεν μπορώ”, παθαίνω Αλκίνοο Ιωαννίδη και ουρλιάζω από απόγνωση. Σαν την Κραυγή του Μουνκ στο πιο καγκουρέ. Και ο λόγος για όλο αυτό που μου συμβαίνει είναι η επιστροφή των πρωινάδικων και των ριάλιτι. “The Winter is Coming” αλλά με glitter, ψεύτικα χαμόγελα και ίντριγκα. Τηλεοπτικέ Θεέ μου, πόση κιτρινίλα ξοδεύεις για να μη σε βλέπουμε;
Αλήθεια, ποιος είναι ο λόγος που τη στιγμή που το summertime sadness μας φεύγει -μαζί με το μαύρισμα- και έχουμε αποδεχτεί την καθημερινότητα, έρχονται τα κανάλια να μας ρίξουν ξανά στα αντικαταθλιπτικά; Υπάρχει κάποια συνωμοσία ή μήπως θεωρούν ότι όλο αυτό μας αξίζει; Συνωμοσιολόγος δεν είμαι οπότε θα επιλέξω την κουρτίνα “2”, εκείνη του ρεαλισμού. Ξεκάθαρα αυτό είναι που μας αξίζει και αυτό μας προσφέρουν. Γαλουχηθήκαμε έτσι και τα αποτελέσματα τα βλέπουμε στις οθόνες μας. Είμαστε ό,τι καταναλώνουμε, οπότε είμαστε το Power of Love, το Master Chef, το Survivor και οι εκπομπές καλόπιστης κριτικής. Κι αν κάποτε αποτελούσαν ένοχες απολαύσεις για την ταλαιπωρημένη ψυχούλα μας, πλέον δεν αποτελούν ούτε ένοχες, ούτε απολαύσεις. Είναι βαρετές συνήθειες, όπως τα Σαββατόβραδα ενός παντρεμένου ζευγαριού που μετράει 5 χρόνια γάμου και έχει βαλτώσει στον καναπέ.
Το χαμηλό επίπεδο στην ιδιωτική τηλεόραση δεν είναι σημερινό ζήτημα. Είναι διαχρονική παθογένεια των media. Από το Χρυσό Κουφέτο και το Ερωτοδικείο μέχρι το Big Brother και τον Γυάλινο Τοίχο, δεν είχαμε περίσσευμα στην κουλτούρα και στην υψηλή διανόηση. Ωστόσο, για μισό λεπτό. Ποια είναι η διαφορά του Power of Love με το “Ζευγάρι της Χρονιάς”. Ουσιαστικά, καμία. Η μόνη αισθητή διαφορά είναι εντελώς επιφανειακή. Ο Πελετιέ με τη Σωτηρία δεν έχουν καμία ουσιαστική διαφορά με τον “θέλω να μου κάνεις το σπαγγάτο” στη Σία Λιαροπούλου. Κάθονται στον ίδιο καναπέ, χαζοκαυλαντίζουν και προσφέρουν στο κοινό αυτό που δεν ξέρει ότι ήθελε. Ξέρεις, όμως, ποια είναι η μεγάλη διαφορά; Ότι κάποτε ο μέσος τηλεθεατής δεν ταυτιζόταν με τον “Βασίλη τον νεκροθάφτη” διότι τον θεωρούσε decadence και καρικατούρα. Στο σήμερα, η νέα γενιά ταυτίζεται με τον Πελετιέ γιατί έχει λαμπερό χαμόγελο και γυμνασμένο σώμα. Μέχρι εκεί. Ανέβηκε το επίπεδο της τηλεόρασης και των συμμετεχόντων ή μήπως κατέβηκε το δικό μας; Ρητορικό το ερώτημα.
Οι λόγοι που τα realities έγιναν κοινωνικό φαινόμενο έχουν καταγραφεί. Έχοντας περάσει 23 χρόνια από τότε που το Big Brother έκανε πρεμιέρα στην ελληνική τηλεόραση, έχουμε τα απαραίτητα στοιχεία και την απαιτούμενη απόσταση ώστε να δούμε με ευκρίνεια όλο το ψηφιδωτό. Τα realities παίζουν με τον ανθρώπινο ψυχισμό. Οι τηλεθεατές ταυτίζονται με τους ήρωες της διπλανής πόρτας. Ίντριγκα, αποθέωση, ξεπεσμός, νίκες και ήττες της μίας βραδιάς, ένα ψευτοειδύλλιο. Όλοι να συζητούν για σένα. Η μετοχή του ναρκισσισμού κάνει limit up. Η τηλεοπτική οθόνη δε λειτουργεί ως μέσο ψυχαγωγίας αλλά ως καθρέφτης για τον ψυχισμό του τηλεθεατή. Ο τηλεθεατής ως κατ' εικόνα και καθ' ομοίωση του τηλεοπτικού Θεού, του Καθοδικού σωλήνα. Οι υπεύθυνοι των τηλεοπτικών προγραμμάτων γνωρίζουν με τι ταυτιζόμαστε και μας το προσφέρουν σαν λουκούλλειο γεύμα στην prime time ζώνη.
Οι ήρωες της εποχής μας, τα πρότυπα στα οποία θέλουμε να μοιάσουμε είναι ένας content creator, μια influencer, μια τζατζίκι και μια πατάτες στη μέση. Ένα ανθρώπινο fast food. Άεργοι τύποι που η ζωή τους περιστρέφεται γύρω από το επόμενο story, το αν “διαβάστηκε” και το να πιάσουν την καλή. Δόξα σοι, Ερμή, προστάτη των τυχερών παιγνίων και του εμπορίου, να μας δώσει ένα free spin στα φρουτάκια, να την βγάλουμε και σήμερα. Ή, από την άλλη, άντε να τα κουτσοβολέψουμε για ένα τριήμερο στον Χελμό επειδή “ετσιειναιηφασηξερωγωρεμλκ” και μόλις γυρίσουμε καπάκια για techno party στη Λαχαναγορά στου Ρέντη. Κάποτε ήταν ο Ντάνος, το λαϊκό αγόρι από την Σκιάθο που τα έβαλε με τους ανθυποcelebrities και τους κατατρόπωσε. Μετά η Τούνη, το κορίτσι από τη Θεσσαλονίκη που ζει το ροζ όνειρό της. Συμπεθέρα θέλω κι εγώ να κάνω giveaway. Ποιος θα είναι ο επόμενος; Μακάρι να είμαι εγώ.
“Μα καλά ακόμη υπάρχει το Survivor;”, είναι η πρώτη ατάκα που ακούγεται στον πρώτο καφέ της ημέρας, όταν το ερώτημα είναι αν είδε κανείς την πρεμιέρα. Μα φυσικά υπάρχει και θα συνεχίσει να υπάρχει. Όπως αντίστοιχα το Power of Love, το Master Chef και όλα αυτά τα realities, που έχουν ακριβώς το ίδιο DNA. Μην ξεγελιέσαι. Το αφήγημα αλλάζει ανάλογα με τα γούστα σου.
“Ναι αλλά αυτά θέλει ο κόσμος”, είναι το αυθόρμητο επιχείρημα. Αυτά κάνουν τα μηχανάκια της AGB να παίρνουν φωτιά, τα analytics των sites να χορεύουν σε διονυσιακούς ρυθμούς και ανοίγουν θέσεις εργασίας. Θέσεις εργασίας. Μάλιστα. Παιδιά με μεταπτυχιακά στα ΜΜΕ να βρίσκονται σε μία παραγωγή στον Άγιο Δομίνικο, στη σκιά μίας υποκουλτούρας.
“Όταν κατουράς στη θάλασσα, θα το βρεις στο αλάτι”, θα σου απαντήσω. Και η γεύση του είναι πιο πικρή απ’ όσο την περίμενες. Κάποιοι την έχουν γευτεί ήδη.
