Θα μπορούσε να είναι και η υπόθεση ενός όμορφου μυθιστορήματος. Το πώς ένας νέος ιερέας πλησίασε τα παιδιά μίας γειτονιάς εξαιτίας ενός παιχνιδιού μπάσκετ και μέσα από μία γνωριμία μαζί τους, γέννησε έναν οργανισμό αγάπης και εθελοντισμού, που πιθανότατα ούτε ο ίδιος θα είχε φανταστεί. Εδώ όμως δεν έχουμε να κάνουμε με κανένα μυθιστόρημα και κανένα φανταστικό ήρωα.
Ο πατέρας Αντώνιος Παπανικολάου είναι η ελπίδα που χρειαζόμαστε, όχι μόνο σήμερα, αλλά κάθε μέρα. Είναι υπεύθυνος για χιλιάδες παιδιά και μητέρες που ξανακέρδισαν το δικαίωμα στην οικογένεια, μέσα από την αγάπη, την μέριμνα, το ενδιαφέρον. Χάρη σε ένα πλήθος ανθρώπων που ξεκινάει από ψυχολόγους και κοινωνικούς λειτουργούς μέχρι παιδαγωγούς και απλούς εθελοντές που ασπάζονται το όραμα του πατέρα Αντωνίου, η Κιβωτός του Κόσμου δίνει τη δική της μάχη για έναν καλύτερο κόσμο σε όσους τον έχουν ανάγκη. Η ιστορία του ίσως έχει ξαναειπωθεί, αλλά είναι σημαντικό να υπενθυμίζεται σε όλους. Έτσι ώστε να γνωρίζουμε ποιοι είμαστε, ποιοι μπορούμε να γίνουμε και μέχρι που μπορούμε να φτάσουμε.
Και θα το κάνουμε πάντα ευκολότερα, όταν θα έχουμε αθρώπους που θα μας εμπνέουν. Όπως είναι ο πατέρας Αντώνιος.
Φωτογραφίες: Κιβωτός του Κόσμου
Υπηρετήσατε στα νιάτα σας ως εφημέριος στον Άγιο Γεώργιο της Ακαδημίας Πλάτωνος. Ποιες είναι οι μνήμες σας από εκείνη την εποχή και τα παιδιά που ζούσαν στην περιοχή; Όσα βιώσατε και είδατε έπαιξαν ρόλο στην απόφαση για την δημιουργία της Κιβωτού;
Καταλυτικό ρόλο θα έλεγα. Προέρχομαι ο ίδιος από μία πολύτεκνη και σχετικά φτωχή οικογένεια, που οι γονείς μας ωστόσο μας έδωσαν αξίες και αρχές. Μας άφησαν μία σπουδαία παρακαταθήκη στο ότι αυτά που αξίζουν είναι η αγάπη, η συνεργασία και να είμαστε τίμιοι. Όπως και ότι ο Θεός δεν ευλογεί το άδικο. Σε μία τέτοια πολύ δύσκολη περιοχή λοιπόν, έπεσα σαν τον αλεξιπτωτιστή. Μιλάμε να φανταστείτε για μία περιοχή με υψηλή νεανική εγκληματικότητα, με υψηλή παραβατικότητα και συμμορίες και πολλά παιδιά μονογονεικών οικογενειών. Στην αρχή, αυτό που έκανα ήταν να παρατηρήσω αυτά τα παιδιά και όχι τόσο σε όσους ήταν ήδη μέσα στην εκκλησία, όσο σε εκείνους που ήταν μακριά από αυτή.
Αν επιτρέπεται πόσο χρονών ήσασταν τότε πάτερ; Γιατί ως σκέψη ήταν προοδευτική για ένα νέο ιερέα.
Τότε ήμουν μόλις 27 χρονών. Κοιτάξτε έτσι είναι και το ευαγγέλιο μας και ιδιαίτερα ριζοσπαστικό θα έλεγα για πάρα πολλά πράγματα που ο σημερινός κόσμος θεωρεί, θα έλεγα, «κλισέ». Πράγματι ο Λόγος του Θεού είναι Λόγος που αγκαλιάζει και ενώνει τους πάντες. Δεν ξεχωρίζει κανένα, δεν βάζει όρια στην αγάπη του και μάλιστα, την περασμένη Κυριακή που είχαμε και την παραβολή του Σαμαρείτη, έρχεται να ορίσει αυτή την αγάπη ακόμα και στον εχθρό. Με τον Σαμαρείτη που είναι εχθρός με τους Εβραίους, διδάσκεται η έννοια του «πλησίον». Ότι μπορεί να μην είναι ένας αδερφός από την ίδια μάνα, ένας συγγενής, ένας ομοϊδεάτης, ομοεθνής, ομόθρησκος, αλλά να είναι ακόμη και ένας εχθρός που μπορεί -ακόμη και εσύ που τον θεωρείς απόμακρο- να είναι αυτός εκείνος που θα τείνει το χέρι για να σε σηκώσει όρθιο.
Οπότε τα βιώματα σας να φανταστώ ήταν δυνατά από την περιοχή;
Ήταν πολύ δυνατά και θα έλεγα μάλιστα σκληρά. Αυτές οι μνήμες είναι που μας διδάσκουν από τότε που αποφασίσαμε να κατέβουμε στην «αρένα» όπως λέω εγώ, για να σώσουμε από το στόμα του λύκου κάποια παιδιά. Και το οξύμωρο είναι πως αυτά τα παιδιά δεν ήταν μακριά από την εκκλησία. Ήταν εκεί το στέκι τους. Μόλις ερχόταν η νύχτα, η πλατεία εκείνη που το πρωί ανέβαινε ο κόσμος για να εκκλησιαστεί, μεταμορφωνόταν σε στέκι παραβατικότητας και μάλιστα πολλές φορές στα σκαλιά της εκκλησίας. Ήταν έτσι η γειτονιά, αρκετά δύσκολη τότε, που με την Χάρη του Θεού, αποφάσισα να συναντήσω αυτά τα παιδιά και να βγάλουμε την εκκλησία προς τα έξω, στην κοινωνία δηλαδή. Και μάλιστα ποια κοινωνία; Εκείνη που ήταν μακριά από την εκκλησία και βρισκόταν σε ανάγκη και κίνδυνο. Εκεί θα έλεγα πως έστησα την Αγία Τράπεζα, στις καρδιές των παιδιών. Με πονούσε λοιπόν αυτή η εικόνα και αισθανόμουν και εγώ υπεύθυνος, ότι δηλαδή κάτι έπρεπε να κάνω.
Πόσο εύκολο ή δύσκολο είναι να κερδίσεις την εμπιστοσύνη ενός παιδιού που βιώνει αυτή τη ζωή;
Είναι πάρα πολύ δύσκολο. Έχουν την εικόνα πως ο ιερέας είναι κάτι απόμακρο, είναι ταμπού και έχει ένα ξύλινο λόγο που δεν καταλαβαίνει αυτά τα οποία ζούμε. Έπρεπε να δείξω σε αυτά τα παιδιά πς δεν ερχόμουν ως κριτής στις ζωές τους. Τα παιδιά έχουν πολύ έντονο το συναίσθημα του πρέπει να ανήκω κάπου και γι’ αυτό τους αρέσει να μπαίνουν σε ομάδες. Οι ομάδες όμως τότε, ήταν ακόμη και οι συμμορίες. Όλα αυτά τα παιδιά χανόντουσαν γιατί ούτε ενδιαφέρον υπήρχε, ούτε δομές από την πολιτεία, ούτε μέριμνα, με αποτέλεσμα να είναι θυμωμένα. Τόσο από την εγκατάλειψη των γονιών τους, αλλά και από εκείνη των διαφόρων φορέων που, ξέρετε, μπορούν να σου φορέσουν πολύ εύκολα ένα ταμπελάκι. Όλα αυτά τα παιδιά σκεφτόντουσαν ότι «δεν μου φτάνουν οι πίκρες μου, έχω και τον άλλο που έρχεται να με κρίνει και να μου κολλήσει ταμπέλα». Όλα αυτά, χωρίς να γνωρίζουν στ’ αλήθεια αυτά τα παιδιά και το τι περνάνε καθημερινά. Όλοι βλέπουν τα λάθος κείμενα κάποιων, το κακό, την αμαρτία. Δεν βλέπει όμως κανείς μέσα στο σπίτι του. Τα δάκρυα του. Την μετάνοια του. Την πίκρα και τον κόπο του. Το να κρίνεις λοιπόν εύκολα, είναι μία πολύ μεγάλη αστοχία και ο Χριστός ξέρετε την έχει στηλιτεύσει και την εξαρτά ακόμη και από την ίδια τη σωτηρία μας.
Σήμερα μετά από εκείνες τις εποχές, που έχετε καταφέρει να φτάσετε με την Κιβωτό και τις φιλοξενίες των παιδιών;
Μετά από όλον αυτό τον αγώνα έχει παραρτήματα σε πολλά μέρη της Ελλάδας. Έχουμε στην Ήπειρο, μάλιστα είναι ακριτικά παραρτήματα, έχουμε στη Χίο, όπου μάλιστα υπάρχει ένα ολόκληρο χωριουδάκι όπου με εισαγγελική παραγγελία φιλοξενούνται παιδιά από όλα τα νησιά του Αιγαίου, υπάρχουν τα παραρτήματά μας στη Θεσσαλία, μεγάλα αγροκτήματα όπου μέσα σε αυτά τα παιδιά έρχονται σε επαφή με την γη και τα ζώα, ιδιαίτερα για θεραπευτικούς λόγους. Κάθε παιδί έχει το δικό του κήπο, το δικό του ζωάκι και το μαθαίνουμε να τα φροντίζει και τα δύο. Η εσωτερική εργασία της ψυχής, είναι μία διαδικασία που πρέπει να μάθουμε να κάνουμε. Τα παραρτήματα στην Αθήνα είναι τέσσερα. Υπάρχει το Κέντρο Σωτηρίας Μητέρας και Παιδιού που είναι για τις ανήλικες μητέρες, αλλά υπάρχει και για τις κακοποιημένες μητέρες. Δίνουμε την δυνατότητα η μητέρα να μπορέσει η ίδια να μεγαλώσει το παιδί, αφού προηγουμένως μέσα σε αυτό το χώρο, θα φροντίσουμε να την ενδυναμώσουμε με την κατάλληλη ψυχολογική υποστήριξη ώστε να αντιμετωπίσει τα προβλήματά της.
Να την κινητοποιήσουμε, να μάθει τα δικαιώματα της, να διαλέξει μία σχολή με επαγγελματική κατάρτιση, με την Κιβωτό να αναλάβει να προσέξει το παιδί της, όσο η μάνα φοιτά ή ψάχνει να βρει μία δουλειά για να μπορέσει να στηριχθεί στα πόδια της.
Δηλαδή, στην περίπτωση αυτή το παιδί δεν μένει μαζί μας, αλλά με τη μητέρα του και στηρίζονται από την Κιβωτό. Το παιδί μετέχει στο ημερήσιο πρόγραμμα της Κιβωτού του Κόσμου, που προβλέπει φοίτηση στα δημόσια σχολεία, μεσημβρινό γεύμα, ενισχυτική διδασκαλία, δραστηριότητες,
και το τέλος της ημέρας βρίσκει το παιδί μαζί με την μητέρα του στο σπιτικό τους.
Δεν έχεις αυτό που θες; Αγάπα αυτό που έχεις - πατέρας Αντώνιος
Δημιουργείτε δηλαδή οικογένειες εκεί που δεν υπάρχουν.
Αυτό ακριβώς. Πιστεύω ότι ακόμη και μία προβληματική μητέρα, είναι πολύ καλύτερη από ένα ίδρυμα. Το λέω με την έννοια ότι το να αποχωριστεί ένα παιδί την μητέρα του, το θεωρώ ότι είναι τραύμα ανίατο. Είναι μία πληγή που συνεχώς θα τρέχει και θα ματώνει. Τα παρακλάδια του έργου είναι δύο. Η μέριμνα, η φροντίδα και η κλειστή φιλοξενία που προσφέρουμε σε όλα τα παιδιά λόγω της επικινδυνότητας των γονιών τους, να ειρηνεύσουν και να γαληνέψουν, έτσι ώστε να παραδώσουμε μελλοντικούς πολίτες που θα είναι τίμιοι και καλοί άνθρωπο, αλλά πάνω από όλα θεραπευμένοι – και αυτή νομίζω πως είναι η διαφορά με την Κιβωτό του Κόσμου. Είναι ο λόγος που οι εισαγγελίες μας έχουν στην προτεραιότητα. Γιατί ξέρουν πως εδώ, δεν θα δώσουμε απλά ένα πιάτο φαγητό σε ένα παιδάκι και να το στείλουμε στο σχολείο. Και το πιο βασικό, είναι αυτή η πολύ δύσκολη διαδικασία, να καταφέρουμε το παιδί να συγχωρέσει. Αν δεν συγχωρέσεις, τα μέσα σου δεν πρόκειται να γαληνέψουν ποτέ. Οτιδήποτε και αν κάνεις, θα σου τραβάει το χαλί κάτω από τα πόδια. Βοηθάμε τα παιδιά να κάνουν πράγματα ώστε να μεταφέρουν μετά και στην δική τους οικογένεια, όταν θα την κάνουν. Αυτό που κάνει η Κιβωτός, είναι μία προσομοίωση της οικογένειας εκείνης, της σωστής, που δεν βίωσαν.
Είναι κομμάτι της διαδικασίας προς την ευτυχία λοιπόν;
Ξέρετε, έχουμε ένα μότο εδώ στην Κιβωτό. Δεν έχεις αυτό που θες; Αγάπα αυτό που έχεις. Ευτυχία λοιπόν για μένα, δεν είναι τόσο να έχεις αυτό που θες. Πιο σημαντικό και είναι τέχνη της ζωής, ευτυχία για μένα είναι να θέλεις αυτό που έχεις. Ότι μπορεί να μην έχεις τον μπαμπά και την μαμά όπως θα ήθελες, αλλά έχεις την Κιβωτό, εκατοντάδες ανθρώπους που σου δείχνουν την αγάπη τους, ένα σπίτι όμορφο. Χιλιάδες πράγματα που πολλές φορές προσπερνάμε, νομίζοντας ότι θα γίνουμε ευτυχισμένοι με εκείνα που θα θέλαμε να έχουμε. Κι ότι ήταν μία ουτοπία, ένα ψέμα. Ότι η πραγματική ζωή, ήταν αυτή που είχα τόσο καιρό στα χέρια μου και δεν το έβλεπα.
Και όλα αυτά πάτερ, χωρίς να παίρνετε ούτε ένα ευρώ από την πολιτεία σωστά;
Πραγματικά και θα έλεγα πως αυτό είναι ένα πολύ μεγάλο πράγμα. Ξαφνιάζει. Μέσα σε μία κοινωνία που συνήθως θεωρούμε πως είναι εγωιστική και υλιστική, εμείς εδώ ζούμε το θαύμα της άλλης Ελλάδας. Της Ελλάδας του εθελοντισμού, της δοτικότητας, της προσφοράς, της καλοσύνης.
Υπάρχουν εθελοντές που σας έχουν πει ότι η ενασχόλησή τους με την Κιβωτό τους άλλαξε την ζωή;
Δεν θα το πιστέψετε πόσοι. Αυτό ξέρετε είναι μία άλλη παράμετρος του έργου που ποτέ μου δεν την είχα φανταστεί στα πρώτα χρόνια. Δηλαδή όλοι αυτοί οι άνθρωποι και το έργο τους για να έχουμε προσφορές σαν τα μικροδιαμερίσματα που έχει η Κιβωτός και είναι πάνω από 100 στο πρόγραμμα ‘‘Στέγη για την Μητέρα και το Παιδί’’. Έχουμε ανθρώπους απλούς, εθελοντές που είναι καθηγητές, ηθοποιοί. Έχουμε πολλούς φοιτητές, ανθρώπους που επιλέγουν να κάνουν την πρακτική τους σε εμάς. Όταν ο άλλος σου φιλάει τα χέρια, κλαίει και σε ευχαριστεί και εσύ απορείς και του λες, «εσύ θα μου πεις ευχαριστώ; εμείς σε ευχαριστούμε». Άνθρωποι που έρχονται μετά την δουλειά τους, που πληρώνουν οι ίδιοι τα μεταφορικά τους, που μαθαίνουν τα παιδιά να διαβάζουν.
Έχετε επαφή με παιδιά που έχει φιλοξενήσει η Κιβωτός στο παρελθόν;
Έχω την ευλογία να παντρέψω και να βαφτίσω παιδιά αυτών των παιδιών, που κάποτε ήταν εδώ στα 7, στα 8 ή στα 10 χρόνια τους. Και είναι ιδιαίτερα συγκινητικό να βλέπω να έχουν δώσει το όνομά μου στα παιδιά τους, θεωρώντας πως ο πατέρας τους δεν ήταν εκείνος που τους έφερε στη ζωή αλλά εκείνος που τους έδωσε το ευ ζειν. Και να ξέρετε ότι όλα αυτα τα παιδιά που τα γλιτώσαμε από αυτές τις καταστάσεις, τα σπουδάσαμε και τα μορφώσαμε. Έχουν το σπίτι τους, την τέχνη τους, την οικογένειά τους. Και όταν έχουμε νέα παιδιά εδώ με όλο τον δικαιολογημένο τους θυμό και την άρνησή τους, είναι σπουδαίο να έχουμε κοντά μας αυτούς τους ανθρώπους που κάποτε ήταν εδώ για να τους πουν «ξέρω τι περνάς, γιατί ήμουν στην ίδια θέση με σένα». Σημασία έχει ο τρόπος. Αυτόν έψαχνα και εγώ. Τον τρόπο. Και αυτός, ήταν η αγάπη.
Πιστεύετε ακόμη και σήμερα στον άνθρωπο που ξέρει να αγαπάει;
Ο άνθρωπος που αγαπάει δεν παραιτείται, δεν κουράζεται. Θα βρει τρόπο. Θα θυσιαστεί. Όλα τα άλλα είναι δικαιολογίες. Και αυτό να ξέρετε, είναι και το νόημα της ζωής. Αν δεν ζεις στην αγάπη, δεν ζεις στ’ αλήθεια. Στη Χίο λοιπόν, ένα παιδί 16 χρονών με πλησίασε όταν αποφασίσαμε να φυτέψουμε κάποια επιπλέον δεντράκια. Μου εξηγούσε πως θα μεταφέρουμε το φυτό από την γλάστρα στο έδαφος. Ότι πρέπει ο λάκκος να είναι πιο βαθύς και πιο μεγάλος για να μπορέσουν οι ρίζες να αναπτυχθούν, να ποτιστεί περισσότερο κ.α. Του είπα σου θυμίζει κάτι αυτό; Μου είπε ναι, εμάς που ήρθαμε στην Κιβωτό όταν φύγαμε από το σπίτι μας. Έτσι κάνουμε και τα παιδιά. Τα προσαρμόζουμε να καταλάβουν πως είμαστε οικογένεια και υπάρχει αγάπη. Θα μπορούσα να είχα γράψει βιβλίο.
Η συγχώρεση, είναι απελευθέρωση. Είναι το δώρο που κάνεις εσύ στον εαυτό σου - πατέρας Αντώνιος
Ένας άνθρωπος σαν εσάς, που κάνει τόσα για τους άλλους, υπάρχει κάτι στο τέλος της ημέρας που να ζητάει για τον ίδιο;
Πολύ ωραία ερώτηση. Μας έλεγαν στην αρχή θυμάμαι πως είναι πολύ μεγάλο το έργο και σκεφτόμουν μα τι λένε τώρα. Εγώ θεωρώ ότι δεν κάνω τίποτε παραπάνω από το καθήκον μου. Αν ζητάω κάτι από το Θεό, είναι να μου δίνει δύναμη, να μας δίνει υγεία, αυτό παρακαλάω για να υπηρετούμε όλα αυτά τα παιδιά και νιώθω τεράστια ευγνωμοσύνη που μας έβαλε στο αμπελάκι Του, έτσι ώστε να διακονούμε όλες αυτές τις ψυχούλες που περιμένουν από εμάς.
Ενισχύουμε την Κιβωτό του Κόσμου με κλήση στο 19828 (2,60€/κλήση με ΦΠΑ & τέλος σταθερής τηλεφωνίας) ή με κλήση ή μήνυμα στο 19828 από όλα τα δίκτυα κινητής τηλεφωνίας (2,48€/κλήση ή sms με ΦΠΑ)
(Εφαρμόζεται επιπλέον τέλος κινητής τηλεφωνίας 12% ή 15% ή 18% ή 20% ανάλογα το ύψος του μηνιαίου λογαριασμού)
Κιβωτός του Κόσμου, (www.kivotostoukosmou.org),
Ζηνοδώρου 3, Κολωνός – Αθήνα τηλ 2105141935, 2105141953.
https://www.facebook.com/kivotostoukosmougr
