«Μπράβο, να βλέπετε εσείς τα νέα παιδιά αυτά τα έργα, για να μαθαίνετε». Η κλισεδιάρικη ατάκα της κυρίας στο ταμείο ήταν ένα πρώτο εισαγωγικό μάθημα γι' αυτό που θα έβλεπα, κι ενώ περίμενα να πάρω την απόδειξή μου για μία Coca-Cola και μία σακούλα ζελεδάκια.
Το ζαχαρώδες ντεκόρ στα χέρια μου και το γένους θηλυκού άτομο που με συνόδευε, σχημάτιζαν την εικόνα του αδαή και του αδιάβαστου, αφού ήταν εντελώς αταίριαστα με το ύφος της ταινίας που πήγαινα να δω: Περίοδος χούντας και μπάσκετ. Και; Το σινεμά δεν κάνει διαχωρισμούς σε πρόσωπα, ζώα, φυτά, πράγματα. Τέχνη είναι. Έχει φύλο η τέχνη;
Και στο κάτω-κάτω, ούτε ΑΕΚ είμαι. Απαγορεύεται η είσοδος σε μη ΑΕΚτζήδες; Πόσο άμπαλος θα φαινόμουν ας πούμε, αν πήγανα με τα ίδια συνοδευτικά στο γήπεδο του Ηρακλείου να δω τον χθεσινό τελικό ΑΕΚ-Ολυμπιακός; Θα έπρεπε να με πέταγαν έξω με τις κλωτσιές. Ποιοι όμως; Τα μαθητούδια; Πιο πιθανό να με έδιωχναν γιατί έχω κλείσει τα 18 και μοιάζω με απειλή για τον παιδότοπο της εξέδρας. Η οποία, να τα λέμε όλα, τι διαφορετικό θα μπορούσε να κρατά από αναψυκτικό και ζελεδάκια;
Είχα αργήσει να δω το 1968, αν σκεφτεί κανείς ότι παίζεται από τον προηγούμενο μήνα. Ίσως έτσι να εξηγείται η μισοάδεια αίθουσα. Μπα. Μάλλον, η γενιά μας δεν πολυκόπτεται για μία μπασκετική επιτυχία μισού αιώνα. Κι ας ήταν απλά το περιτύλιγμα ενός κάπως μπαγιάτικου στόρι, που ένας 30άρης ψιλοβαριέται να ξαναματαπαρακολουθήσει, αφού δεν αγγίζει καν τα στάνταρ εμπορικότητας που έχει θέσει ο σύγχρονος κινηματογράφος. Και δη ο ελληνικός. Η επταετία της χούντας είναι δυσπρόσιτη νοητικά και εμπορικά στα παιδιά της ηλικίας μας (και κάτω). Το ίδιο και η εμβέλεια μίας αθλητικής επιτυχίας στον μικρόκοσμο εκείνης της Ελλάδας.
Ένα αθλητικό ντοκιμαντέρ, βασισμένο σε ντοκουμέντα και μαρτυρίες πρωταγωνιστών, πλαισιωμένο από μυθοπλαστικά στοιχεία και ενορχηστρωμένο από το κοινωνικοπολιτικό background ενός λαού, δέσμιου ενός ολοκληρωτικού καθεστώτος. What; Μπιαξ ρε. ΑΕΚάρα ρε μου#@!%... ΑΕΚάρα έχει μέσα; Να πάω.
Κι εμείς; Εμείς που δεν είμαστε ΑΕΚ; Γιατί να έρθουμε μαζί σου; Τόσα ντοκιμαντέρ έχουμε δει για τη δικτατορία. Και σιγά, Κύπελλο Ευρώπης πριν από μισό αιώνα. Περασμένα μεγαλεία και κλάιν μάιν. Τίποτα καινούριο έχει να πει σε εμάς τους μη ΑΕΚτζήδες; Ή θα έρθουμε μόνο για τα pop-corn;
Ερωτήματα που δεν απέχουν σε λογική από ανάλογα των μαθητών πριν μπουν στην εξέδρα για το χθεσινό ΑΕΚ-Ολυμπιακός: «Τι είναι το pick n roll, μπορώ να πάω τουαλέτα, γιατί ο Σπανούλης έχει βραχεί στο σορτσάκι του, κατουρήθηκε;».
Το είδα το 1968. Ευτυχώς πριν από τον χθεσινό τελικό. Γιατί ευτυχώς; Γιατί, αν το χθεσινό, ήταν μία μικρού μήκους remake ταινία του 1968, τότε το ίδιο το 1968 ήταν για μένα ένα διδακτικό και διαφωτιστικό trailer για τον τελικό που επρόκειτο να δω λίγες ημέρες μετά. Γι' αυτό ευτυχώς. Γιατί, στο χθεσινό παιχνίδι τουλάχιστον, δεν πήγα αδιάβαστος, γνωρίζοντος πριν το τζάμπολ τι σημαίνει για την ΑΕΚ να παίζει σε έναν οποιονδήποτε τελικό.
Βγαίνοντας από την αίθουσα του σινεμά, είχα καταφέρει έστω και αργοπορημένα να δώσω στον εαυτό μου μία σφαιρική απάντηση του τι είναι ΑΕΚ, μαζί και μία αξιόπιστη μονάδα μέτρησης του μεγέθους της. Ο σύλλογος που ένωσε 10 εκατομμύρια Έλληνες, αυτός που καθήλωσε μπροστά στο ραδιόφωνο έναν ολόκληρο ταλαιπωρημένο λαό, αυτός που έγραψε ρεκόρ Γκίνες στριμώχνοντας 80.000 φιλάθλους σε ένα στάδιο. Για μία μπασκετική εποποιία, μία εθνική επιτυχία, μία μαζική διαφυγή και για ένα καταφύγιο υπερηφάνειας, απέναντι στο λαϊκό αίσθημα ντροπής και στη συλλογική αναζήτηση της χαμένης αξιοπρέπειας, της πνευματικής ταυτότητας, της κοινωνικής ανισορροπίας.
Η επιτυχία της ΑΕΚ δεν ήταν συλλογική ή διασυλλογική. Αλλά εθνική. Γιατί, για εκείνη τη βραδιά, τη 4ης Απριλίου του 1968, δεν ήταν ένας σύλλογος που εκπροσωπούσε τον ελληνικό αθλητισμό σε μία ευρωπαϊκή διοργάνωση. Ήταν ένας σύλλογος που εκπροσωπούσε έναν ολόκληρο λαό σε έναν αγώνα επιβίωσης: της περηφάνιας του.
Όταν κάθισα να δω τον τελικό λίγες ημέρες μετά, δηλαδή χθες, ήξερα πια τι σήμαινε αυτό το παιχνίδι για κάθε ΑΕΚτζή, ο οποίος 16 χρόνια περίμενε για μία τέτοια στιγμή, για μία τέτοια αναβίωση, κι ας χρειάστηκε να τρέξει ακόμη και στα γήπεδα της Α2. Τότε ήταν που κατάλαβα, ότι το «1968» ήταν για μένα ένα εισαγωγικό μάθημα, αντίστοιχο αυτού που έπαιρναν την ίδια ώρα όλα τα μαθητούδια στις εξέδρες, σε ένα ανανεωμένο, έστω και μικρό, κεφάλαιο της σύγχρονης ιστορίας, με τίτλο «2018».
Να δείτε το 1968. Κι αν μέχρι πρότινος δεν βρίσκατε τον λόγο, είτε επειδή είστε οπαδοί άλλης ομάδας, είτε επειδή ένα ντοκιμαντέρ ποτέ δεν ενδείκνυται για κινηματογραφικό σουλάτσο, η αναβίωσή του μετά τον χθεσινό τελικό και η δυσνόητη ερμηνεία της σημασίας του από κάθε φίλαθλο, ακόμη και ΑΕΚτζή, φωνάζει «αδιάβαστος», δείχνοντάς μας την αίθουσα για να έρθουμε σε επαφή με το πρώτο και μεγαλύτερο κεφάλαιο της ιστορίας της.
Πώς θα το έλεγε και η κυρία στο ταμείο, σε ένα άλλο αγαπημένο της κλισέ; Για να θυμούνται οι παλιοί και να μαθαίνουν οι νεότεροι...
