Η λέξη επανάληψη ήταν κάτι που με εκνεύριζε από τότε που ήμουν μαθητής. Επανάληψη. Τίποτα το καινούργιο. Ένα επαναλαμβανόμενο loop που ξέρεις πως ξεκινάει, ξέρεις πως τελειώνει και ξέρεις πόσο βαρετά θα νιώθεις ενδιάμεσα. Είναι ο λόγος που ποτέ δεν έκανα επανάληψη όταν ήμουν σχολείο. Μου άρεσε να διαβάζω οτιδήποτε εξωσχολικό, από μυθιστόρημα μέχρι κόμικ, αλλά δεν μπορούσα τα ίδια. Γενικότερα, έβλεπα την επανάληψη ως μια περιττή δράση, επιβαλλόμενη από άλλους και κόντρα στην ανθρώπινη εξέλιξη. Αλλά νέοι ήμασταν και λάθη κάναμε.
Τα λόγια ενός πρωταθλητή
Κάποια στιγμή, μετά από αρκετά χρόνια και όταν ήμουν στην πρώτη μου δουλειά, έπεσε στα χέρια μου ένα τεύχος από την αμερικανική έκδοση του Esquire. Είχε ένα μεγάλο αφιέρωμα για πετυχημένους άντρες που μοιραζόντουσαν συμβουλές και μέσα σε αυτούς ήταν και ο τεράστιος Muhammand Ali. Δεν με ενδιέφερε καν το πολιτικό ή θρησκευτικό του προσκήνιο αλλά ούτε και το παρασκήνιο με τον Malcolm X. Ήξερα αυτό που γνώριζε όλος ο κόσμος. Ο Ali δεν γεννήθηκε πρωταθλητής. Έγινε πρωταθλητής. Και μετά έκανε το ακόμη πιο δύσκολο. Φρόντισε να παραμείνει στην κορυφή. Το περιοδικό είχε κάνει quote μία ατάκα του από συνέντευξη στο Newsweek την δεκαετία του ’70, όπου μεταξύ άλλων αναφέρθηκε στην επαναλαμβανόμενη ρουτίνα της προπόνησής του. Ο Ali σχολίασε. «Σιχαίνομαι το κάθε λεπτό αυτής της προπόνησης. Αλλά λέω στον εαυτό μου. Υπέφερε τώρα και θα ζήσεις την υπόλοιπη ζωή σου σαν πρωταθλητής». Και ισχύει ακριβώς αυτό. Πέρα από το «επανάληψη μήτηρ πάσης μαθήσεως», τα λόγια του Ali πρέπει να γίνουν κτήμα για οποιονδήποτε θέλει να γίνει καλύτερος.
Λειτουργεί στην προπόνηση
Ειδικά στις πολεμικές τέχνες, οι περισσότεροι δάσκαλοι και προπονητές τα φωνάζουν ξανά και ξανά. Όταν ρίχνει 600 γροθιές με τον ίδιο τρόπο, δεν είναι για να χτίσεις μόνο την αντοχή σου, αλλά για να καλλιεργήσεις και την μυϊκή σου μνήμη. Τι εννοούμε με αυτό; Να φτάσεις σε ένα σημείο που το σώμα να μην πρέπει να χρησιμοποιήσει την διαδρομή οπτικό νεύρο – εγκέφαλος – χέρια, για να μπορέσει να δράσει. Για την ακρίβεια, γράψε λάθος. Χρειάζεσαι και πάλι τα μάτια σου, αλλά ελαχιστοποιείς τόσο πολύ εκείνο το κλάσμα του δευτερολέπτου, που η κίνηση γίνεται αυτόματα. Αυτό είναι η μυϊκή μνήμη και έτσι κατάφερε να γίνει ο Bruce Lee πιο γρήγορος από όλους. Στο κομμάτι της προπόνησης φυσικά, έχει ήδη αποδειχθεί πως όσο περισσότερο κάνεις τις ίδιες κινήσεις, το σώμα αφομοιώνει την ευεργετικότητα που προκύπτει ακόμη πιο γρήγορα. Μπορεί να φτάσεις να κάνεις την μισή ώρα, αλλά να έχεις γυμναστεί λες και κάνεις δίωρο. Το μυστικό; Ρουτίνα. Πίστη στο πρόγραμμα χωρίς δικαιολογίες και υπεκφυγές. Έτσι έγινε ο Ali -και τόσοι άλλοι- πρωταθλητής.
Πρέπει να περιοριστείς όμως μόνο στην προπόνηση;
Φυσικά και όχι. Ένας από τους λόγους που δεν χτίζουμε τις δεξιότητές μας, είναι επειδή δεν μπαίνουμε στη διαδικασία να τις εξασκήσουμε. Αυτή είναι η διαφορά με το διάβασμα. Το τελευταίο στηρίζεται στο φαινόμενο της απλής επαναλαμβανόμενης έκθεσης – κοινώς το παπαγαλία. Θα το μάθεις, αλλά το αν θα μπορέσεις να το εξηγήσεις και να το μεταδώσεις σε τρίτους, είναι κάτι το διαφορετικό. Στις δεξιότητες όμως, τα χέρια ή τα πόδια, τα εργαλεία του σώματος, πρέπει να πάρουν την κίνηση. Όταν λοιπόν διαβάζεις το πως ο Jose Andres έχει βρει τον κατάλληλο τρόπο για να τηγανίσει αβγά, δεν μένει μόνο να μείνεις στο κόλπο του σεφ. Πρέπει να το κάνεις ξανά και ξανά. Το ίδιο ισχύει όταν πρέπει να ράψεις ένα κουμπί ή να δέσεις μία γραβάτα. Όταν το κάνεις μία φόρα τον χρόνο, δεν πρόκειται ποτέ να το μάθεις σε τέτοιο τρόπο ώστε να το κάνεις στο άψε-σβήσε αν το χρειαστείς. Μπορεί να σου φανεί ηλίθιο να πρέπει να ράβεις κουμπιά ή να κοιτιέσαι στον καθρέφτη δένοντας και λύνοντας γραβάτες, αλλά αυτή ακριβώς είναι η φύση του πρωταθλητή. Δεν ενδιαφέρεται για την επανάληψη γιατί έχει στο νου του το αποτέλεσμα.
Μήπως να την δεις αλλιώς την φάση;
