Από το πρόβλημα του «δεν έχω τι να δω» στο «δεν μπορώ να διαλέξω τι θα δω» είναι μια συνδρομή δρόμος και πολλές φορές οι λίστες και οι προτάσεις περιπλέκουν αντί να απλοποιούν τα πράγματα. Η εύκολη λύση, την ακολουθούν οι περισσότεροι, είναι να βρίσκεις ένα είδος, και να το λιώνεις. Πρόκειται για τη δημιουργία μιας comfort zone που ξέρεις ότι ακόμα κι αν δεν συγκλονιστείς, θα δεις κάτι που θα σου κάνει παρέα, καλή παρέα στις περισσότερες των περιπτώσεων.
Η δική μου comfort zone είναι ο Ψυχρός Πόλεμος, έχει κάτι από James Bond, την απαιτούμενη δόση αληθοφάνειας, ακόμα κι αν είναι εντελώς μυθοπλασία, και ωραίες δόσεις αγωνιώδους θρίλερ. Μπορεί να είναι John le Carré από το πανέρι στις περισσότερες των περιπτώσεων, αλλά είμαι οκ με αυτό, έχω χαμηλές απαιτήσεις στις αρχές της εβδομάδας.
Η αναζήτηση στο επόμενο ψυχροπολεμικό θρίλερ, σειρά ή ταινία, ελάχιστη σημασία έχει, με εφερε τυχαία στην πρώτη μου πολωνική παραγωγή. Δεν περίμενα να βρω, και δεν ήθελα σε καμία περίπτωση ένα βράδυ που απλά ήθελα να χαζέψω κάτι, τον διάδοχο του Κισλόφσκι, αλλά το τρέιλερ κάτι μου έκανε. Αυτό που μου τράβηξε την προσοχή ήταν τα χρώματα, πολύ ψυχρά, λίγο μουντά, αλλά πολύ καθαρή ματιά, ακόμα και στα ελάχιστα δευτερόλεπτα του teaser. Αμέσως θυμήθηκα το ταξίδι μου στη Βαρσοβία και η ματιά του τρέιλερ έμοιαζε πάρα πολύ με τη μνήμη μου. Το play πατήθηκε με μια κάποια νοσταλγία για εκείνο το ταξίδι και κάπως οι προσδοκίες άρχισαν να ανεβαίνουν ανησυχητικά.
Η ιδέα που άφησε το τρέιλερ για τα χρώματα επιβεβαιώθηκε από τη σειρά και κράτησε καθόλη τη διάρκεια της σειράς. Αυτός ο ρεαλισμός, είτε αφορά την περίοδο του υπαρκτού σοσιαλισμού ή τα πρώτα χρόνια μετά την πτώση του τείχους του Βερολίνου με έβαλε πιο μέσα στην πλοκή, πριν ακόμα ασχοληθώ με τις ερμηνείες. Μιλώντας για την πτώση του τείχους, η Πολωνία βρίσκεται σε μια περίοδο που ξαναμαθαίνει την ιστορία της, με τρόπο που διαφέρει από άλλες πρώην σοσιαλιστικές χώρες. Κι αυτό γιατί δεν ψάχνει μόνο να επουλώσει τις όποιες πληγές άφησε όσα αποκάλυψε το κίνημα της Αλληλεγγύης, αλλά γιατί φτάνει πολύ πιο πίσω, στην ανέκαθεν δύσκολη θέση της μέγγενης μεταξύ Ρωσίας και Γερμανίας. Μια δύσκολη θέση που έφτασε αρκετές φορές σε υπαρξιακή κρίση για το Πολωνικό έθνος.
Παρά το ιστορικό βάθος που έχει Πολωνία, αυτές οι ιδιαιτέρες συνθήκες, την καθιστούν κατά ένα περίεργο τρόπο ένα νεαρό έθνος που τώρα φτιάχνει την ταυτότητά του και η τηλεόραση παίζει τρομερά καθοριστικό ρόλο σε αυτό. Δεν είναι λίγες οι περιπτώσεις που σκόπιμα ο πρωταγωνιστικός ρόλος συγχέεται μέσω αλληγορίας με το έθνος. Ο πρωταγωνιστής είναι η Πολωνία που πρώτα συνειδητοποιεί την ύπαρξή του και μετά ψάχνει το πεπρωμένο του.
Ακόμα κι αν επιλέξει κανείς να δει αυτές τις πολωνικές παραγωγές από τη στενή οπτική της προπαγάνδας, θα δει ότι αυτή δεν είναι μονοκόμματη και χοντροκομμένη, δεν είναι καθόλου ρώσικη ή γερμανική, όπως θα έλεγε κανείς, αλλά ούτε και κιτς, όπως θα περίμενε από μια βαλκανική παραγωγή. Το μεγαλείο του πρωταγωνιστή, και κατά συνέπεια του έθνους, είναι μια προσπάθεια επιβίωσης και γνώσης και όχι ενός κίβδηλου μεγαλείου.
Βλέποντας όλο και περισσότερα πολωνικά, κυρίως αστυνομικά, δεν απέκτησα μόνο μια πολιτιστική εξάρτηση, αλλά μου γεννήθηκε η ανάγκη να διαβάσω περισσότερα για αυτή τη σχετικά μακρινή χώρα, μια χώρα που γνωρίσαμε φευγαλέα με τους πρώτους Πολωνούς μετανάστες, αλλά δεν καταφέραμε να τη μάθουμε. Όσα διάβαζα με γύριζαν πίσω στην οθόνη μου γιατί κατάφερναν να μου επιβεβαιώνουν όσα διάβαζα, όσα έβλεπα και το αντίστροφο.
Σε μια χώρα που το νουάρ δεν είναι είναι λογοτεχνικό ή κινηματογραφικό είδος, αλλά modus vivendi βρήκα τον ιδανικό συνδυασμό ψυχαγωγίας και διαβάσματος και αυτό με τρόπο που δεν ενοχλεί. Τα δυσάρεστα ιστορικά γεγονότα, και η Πολωνία έχει μπόλικα από δαύτα, είναι εύκολη πηγή μελοδράματος. Ωστόσο, οι πολωνικές παραγωγές συνήθως καταφέρνουν να αποφεύγουν την εύκολη εντυπωσιοθηρία της αυτοθυματοποίησης και της ρομαντικοποίησης της μιζέριας. Το νουάρ δεν είναι και το πιο ευχάριστο θέαμα, ειδικά όταν αφορά τη ρεαλιστική απεικόνιση μιας χώρας, αλλά μπορεί να είναι διδακτικό και ψυχαγωγικό και τελικά αυτός ο συνδυασμός είναι που μετράει.
