O Stanley Kubrick δεν υπήρξε ποτέ ο σκηνοθέτης ο οποίος με τις ταινίες του ένωνε τις μάζες. Ακόμα και το φανταχτερό και ιστορικό, πλέον, όνομά του δεν είναι αρκετό για να σε πείσει να τον παρακολουθήσεις, ή μάλλον πιο σωστά, να τον κατανοήσεις. Η μοναδικότητά του δεν έγκειται πάντα στο story το οποίο επέλεξε να αφηγηθεί, αλλά στον τρόπο που μας το παρουσίασε. Ένα ταξίδι στο διάστημα και στα μυστήρια της ζωής, εξελίχθηκε σε θρίλερ, βουτηγμένο στην ανατριχιαστική χροιά της κλασικής μουσικής που σε τρομοκρατεί περισσότερο και από τις μαύρες τρύπες του σύμπαντος (2001: Οδύσσεια του Διαστήματος). Ύστερα ένας συγγραφέας αποτρελάθηκε από τα πνεύματα ενός ξενοδοχείου και άρχισε να κυνηγάει με μανία τη γυναίκα και τον ανήλικο γιο του (Η Λάμψη) ενώ σε ένα άλλο story ένας νεαρός και καμαρωτός τραμπούκος δεν θα καταλάβει ποτέ πόσο χαζός είναι την ώρα που η ζωή του βυθίζεται στη βία (Κουρδιστό Πορτοκάλι).
«Οι ταινίες του πάντα αφορούν τον γνώστη που αποτυγχάνει», γράφει στο βιβλίο «Stanley Kubrick: American Filmmaker», ο συγγραφέας David Mikics.
Η ατμόσφαιρα που δημιουργεί ο Stanley Kubrick δεν είναι για όλους, ωστόσο είναι πραγματικά μοναδική και ανατριχιαστική στο είδος της, σε τέτοιο σημείο που ακόμα και θρίλερ να μην παρακολουθείς ρίχνεις, κλεφτές ματιές πίσω από τον ώμο σου γιατί ποτέ δεν ξέρεις τι σε περιμένει.
Ο Kubrick «έφυγε» μια μέρα σαν σήμερα (7/3) από τη ζωή το 1999, αφήνοντας πίσω ένα έργο που λίγοι μπορούν να εκτιμήσουν απόλυτα, ανοίγοντας νέα μονοπάτια και προοπτικές στους σκηνοθέτες της σύγχρονης εποχής (βλ. Christopher Nolan). Μαζί με την παρακαταθήκη του όμως είχε ετοιμάσει και έναν μεταθανάτιο επίλογο, ένα ξεχωριστό «αντίο» στις κινηματογραφικές αίθουσες. Ένα έργο βασισμένο σε ένα ξεχασμένο βιβλίο, ονόματι «Traumnovelle» γραμμένο από φίλο του Freud, Arthur Schnitzler.
Μια ταινία όχι όμως σαν και αυτές που μας είχε συνηθίσει. Ένα φιλμ όπου ο τρόμος έδωσε τη θέση του στην ονείρωξη, την πρόκληση των ορμών και τους σαρκικούς πειρασμούς, επενδεδυμένες ωστόσο με το μοναδικό χαρακτηριστικό μιας ταινίας του Kubrick. Την αγωνία. Και το όνομα αυτής, «Eyes Wide Shut», στα ελληνικά «Μάτια Ερμητικά Κλειστά».
Αν θεωρείς ότι κατέχεις τον Stanley Kubrick, παίξε αυτό το κουίζ.
Μόνο κλειστά δεν μπορούσες να έχεις τα μάτια σου
Το φιλμ αφορά τη ζωή ενός ζευγαριού παντρεμένων, Bill και Alice (Tom Cruise και Nicole Kidman αντίστοιχα) οι οποίοι ωστόσο έχουν βαρεθεί την ρουτίνα της καθημερινότητας την οποία βιώνουν. Στον έξω κόσμο δείχνουν φανταχτεροί και αξιοζήλευτοι, στο σπίτι ωστόσο έχουν αποξενωθεί και η ζωή τους περιστρέφεται μονάχα γύρω από το παιδί τους και τίποτα άλλο. Προκλήσεις βέβαια για μοιχεία υπάρχουν πολλές, ωστόσο κανείς τους δεν υποκύπτει. Όχι επειδή το θέλουν, αλλά γιατί πρέπει. Και εκεί έρχεται το ζούμί της υπόθεσης.
Σε μια νύχτα με μπόλικη μαριχουάνα, η Alice εξομολογείται στον Bill ότι ένα χρόνο πριν είχε φαντασιωθεί έναν άλλον άντρα και σκεφτόταν πολύ σοβαρά να συνάψει εξωσυζυγικές σχέσεις.
Ο Bill βουτυγμένος στο φαρμάκι της ζήλειας και της προδοσίας παίρνει τους δρόμους και αποφασίζει να αναζητήσει τον πειρασμό στο άγνωστο. Η περιπλάνησή του θα τον οδηγήσει σε συγκέντρωση μιας μυστικής κοινωνίας όπου το πρόσωπό σου είναι καλυμμένο, συμμετέχεις σε σεξουαλικά όργια και η είσοδός σου πραγματοποιείται μόνο άμα πεις το συγκεκριμένο παρασύνθημα: «Fidelio».
Για πρώτη φορά ο Kubrick καταπιάνεται από την κρίση των ηθών και των θεσμών στη σύγχρονη κοινωνία, αφήνοντας τη σαρκική επιθυμία και τις φαντασιώσεις να αποκτήσουν κυρίαρχο λόγο στην καθημερινότητά που βιώνει ο Bill του Tom Cruise. Μέσα από τα μάτια του καθρεφτίζεται ένας άλλος πιο περίπλοκος, γεμάτος συνιστώσες κόσμος όπου οι αξίες πλέον δεν είναι η ανώτερη αρχή, αλλά ένα απλό προσωπείο. Όπως αυτό που φοράνε τα μέλη της αδελφότητας.
Και εκεί ο Kubrick αποφασίζει να πετάξει το «μπαλάκι» στο θεατή μέσω του Bill. Θα αντέξει την διαφορετική πραγματικότητα, τον τρόμο ό,τι όλες οι αρχές σύμφωνα με τις οποίες έχει γαλουχηθεί, αυτές που τον οδηγούν κάθε μέρα να είναι καλός πατέρας και οικογενειάρχης δεν υφίστανται πλέον; Θα αποφασίσει να ενδώσει στις ορμές και τις επιθυμίες που του προκαλεί το σεξουαλική του διάθεση ή θα συνεχίσει να παλεύει έναν γάμο που στα μάτια του φαντάζει τελειωμένος;
Οι παρεκκλίσεις τελικά δεν είναι για όλους και μπροστά στις υποχρεώσεις της οικογένειας ακόμα και η σαρκική επιθυμία του Bill και κυρίως της Alice δεν είναι αρκετές για να τις υπερκεράσουν. Η ζωή λοιπόν συνεχίζεται, αλλά σύμφωνα με τον Kubrick, υπάρχει ένας «Θεός» ο οποίος κινεί όλα τα νήματα. Είναι η πράξη εκείνη που ουσιαστικά κυριαρχεί στο μυαλό κάθε ανθρώπου, πίσω από τις δυσκολίες της καθημερινότητας.
Είναι η λέξη που άφησε για το φινάλε ο Stanley Kubrick, ακόμα και αν δεν μας εξήγησε ποτέ εάν η βραδινή περιπλάνηση του Bill Harford στους δρόμους της Νέας Υόρκης ήταν μια πραγματική εικόνα, ή απλώς ένα όνειρο στο υποσυνείδητο του πρωταγωνιστή.
Το μεγάλο φινάλε ενός σπουδαίου αρτίστα, δια στόματος Nicole Kidman:
«Fuck».
