Όσοι υπήρξατε γενναίοι και κάνατε κλικ, συγχαρητήρια. Ο πρώτος κανόνας της ψυχοθεραπείας για οποιοδήποτε θέμα, είναι να μπαίνεις στην διαδικασία να αναγνωρίσεις τον φόβο σου. Υποσχόμαστε πως αυτό το κείμενο δεν θα έχει φωτογραφίες που θα κάνει τους πιο ευαίσθητους να βάλουν τα κλάματα. Γιατί;Γιατί ξέρουμε ακριβώς πως νιώθετε.
Αλλά ας πάρουμε τα πράγματα από την αρχή.
Η αρχή του κακού
Όλοι έχουμε ένα στόρι με κατσαρίδες. Και ποτέ δεν είναι ευχάριστο. Αυτό το κείμενο γράφτηκε με αφορμή ένα χθεσινό συμβάν που προσπαθώ να ξεχάσω και μοιάζει με σκηνή από ταινία τρόμου.
Χθες το πρωί, λοιπόν, παρατηρήσαμε τόσο εμείς όσο και οι υπόλοιποι γείτονες, πως κάποια από τα φρεάτια του δρόμου είχαν σκάσει. Η δυσοσμία έκανε βόλτα και χωρίς πολλά-πολλά έγινε κλήση στην ΕΥΔΑΠ. Έφτασαν το απόγευμα για να επιθεωρήσουν τα φρεάτια και εκεί έκανα ένα μεγάλο λάθος: Δεν ανέβηκα στο σπίτι. Γιατί όταν άνοιξαν το φρεάτιο, είδα καμία 25αριά από αυτές να στέκονται ατάραχες πάνω στο καπάκι κουνώντας αθόρυβα τα φτερά τους. Μικρές, καφετί, ανατριχιαστικές. Με κίνδυνο να ουρλιάξω σαν κοριτσάκι που του έβαλαν Top Gun ενώ έβλεπε Μικρό μου Πόνυ, έφυγα με τα πόδια στην πλάτη χωρίς να με ενδιαφέρει τι ακριβώς έχει συμβεί με το φρεάτιο. Χέστηκα. Ας πνιγούμε στο σκατό.
Τι παίζει όμως και έχουμε τέτοιο τρόμο για δαύτες;
Γιατί φοβάσαι μόνο αυτή;
Δηλαδή, ας το πάρουμε με την απλή λογική. Θυμόμουν κάποιες έρευνες του ScienceDirect που είχα διαβάσει. Αν και η κατσαρίδα ζει μέσα στη βρόμα και την δυσωδία, δεν είναι παράσιτο όπως συμβαίνει με τους ψύλλους και τα κουνούπια. Θυμηθείτε λίγο ότι, ιστορικά και μόνο, τόσο το πρώτο όσο και το δεύτερο έντομο παραλίγο να εξαλείψουν τον ανθρώπινο πληθυσμό. Κάτι που δεν συνέβη ποτέ με την κατσαρίδα. Και όμως, όταν αντικρίζουμε κουνούπια, δεν τρέχουμε σαν κυνηγημένοι. Αντιθέτως τα κυνηγάμε εμείς παρότι στα πόδια τους και μόνο -όπως και η μύγα- μπορείς να βρεις χιλιάδες παθογόνα βακτήρια. Αντιστοίχως, τείνεις να φοβάσαι έντομα που μοιάζουν με την κατσαρίδα. Δεν είναι τυχαίο ότι αυτοί που δεν μπορούν τις κατσαρίδες, αισθάνονται την ίδια απέχθεια για σκαθάρια ή μπάμπουρες. Κερασάκι στην τούρτα; Σύμφωνα με τους εντομολόγους, η κατσαρίδα αδιαφορεί παντελώς για την παρουσία του ανθρώπου.
Τι παίζει λοιπόν; Η απάντηση είναι πιο απλή απ’ όσο νομίζεις: είσαι προγραμματισμένος να φοβάσαι την κατσαρίδα.
Πες το πάλι αυτό…
O Φίλιπ Κόλερ είναι βετεράνος εντομολόγος, ειδικευόμενος στην αστική εντομολογία. Δηλαδή ό,τι αφορά έντομα με τα οποία μοιραζόμαστε τα πάντα στην πόλη. Ο Κόλερ λοιπόν μαζί με συνεργάτες ψυχοθεραπευτές από το Πανεπιστήμιο της Φλόριδα όπου και διδάσκει, ισχυρίζεται ότι μέχρι τα τέσσερά μας χρόνια, έχουμε προγραμματιστεί να φοβόμαστε τις κατσαρίδες. Πώς; Έχουμε δει την μάνα μας, τον πατέρας μας, τον αδερφό μας, να ουρλιάζουν ή να φρικάρουν στη θέα τους και έχουμε προγραμματίσει το υποσυνείδητο μας να τις θεωρεί απειλή. Όταν φτάνει και η δική μας σειρά, την αντιμετωπίζουμε με τον ίδιο τρόμο γιατί απλά αυτό έχει μάθει ο εγκέφαλος με την πληροφορία που έχει αποθηκεύσει. Χώρια που το χρώμα τους μας θυμίζει ό,τι έχει να κάνει με τουαλέτες.
Οι επιστήμονες ψάχνουν διάφορους τρόπους να επαναπρογραμματίσουν τον εγκέφαλο, βάζοντας στον κόσμο συσκευές εικονικής πραγματικότητας που τους δείχνουν κατσαρίδες στον τριγύρω χώρο και τους καλούν να κάνουν ένα και μοναδικό πράγμα: να συνηθίσουν την παρουσία τους. Και ναι, είναι τόσο δύσκολο όσο ακούγεται. Γιατί ο κόσμος θέλει να βιώσει αυτό το ζόρι; Γιατί σύμφωνα με τους επιστήμονες, οι κατσαρίδες έχουν σκοπό να μείνουν για πολλά χιλιάδες χρόνια ακόμα σε αυτόν τον πλανήτη.
Ό,τι έχεις ακούσει για το μέλλον είναι αλήθεια
Είναι αυτή η γνωστή ατάκα του «μόνο οι κατσαρίδες θα επιβιώσουν». Δεν είναι ότι έχουν κάποια ανοσία στις εκρήξεις, έτσι; Είναι απλά ότι μπορούν να επιβιώσουν τρώγοντας οτιδήποτε. O μηχανισμός τους μάλιστα είναι τέτοιος όπου, κατά την κίνηση, φροντίζουν να μην ξοδεύουν πολλά υγρά ώστε να μην έχουν θέματα αφυδάτωσης.
Επίσης είναι κοινωνικές. Όχι μόνο για τα σπίτια μας. Έχει παρατηρηθεί ότι ζουν αρμονικά και μάλιστα περνούν χρόνο μεταξύ τους ακόμη και όταν δεν φτιάχνουν φωλιές. Μπορεί να είναι και μία κίνηση του τύπου «yeah, σπέρνουμε φόβο, δεν φοβόμαστε κανέναν». To χειρότερο όμως είναι άλλο. Ό,τι και αν κάνουμε το πιο πιθανό -σύμφωνα με τον Κόλερ, είναι πως δεν θα καταφέρουμε ποτέ να νικήσουμε τις κατσαρίδες. Τα κατάφερναν καλά πριν εμφανιστούμε και μάλλον θα συνεχίσουν να κάνουν το ίδιο. Προσπάθησε λοιπόν να αγκαλιάσεις αυτές τις πληροφορίες: σε αγνοούν, είναι λιγότερο βρόμικες από άλλα έντομα, θα είναι εδώ χιλιάδες χρόνια μετά από σένα.
Πικρή η αλήθεια, ε;
