Παγκόσμια Ημέρα του Άνδρα αύριο, 19 Νοεμβρίου. Τα βάλαμε κάτω και δεν χρειάστηκαν παρά μόνο μερικά δευτερόλεπτα για να καταλήξουμε στον πυλώνα της ανδρικής κοσμοθεωρίας, στο βασικό συστατικό στοιχείο που διαμορφώνει το «είναι» του: κι αυτή είναι η φιλία.
Το δέσιμο εκείνο μεταξύ των αντρών, το χιλιοτραγουδισμένο και χιλιοειπωμένο, που στέκει εκεί να ξεχωρίζει ανάμεσα στις άλλες κοινωνικές σχέσεις της ενήλικης (και όχι μόνο) ζωής μας.
Αν ο Άντρας είναι το προκείμενο και η ανδρική φιλία το ζητούμενο, τότε εκείνο που μένει είναι να εξετάσουμε το είδος της τελευταίας που έχει σημαδέψει και διαμορφώσει τις ζωές μας. Η φιλία των πρότερων χρόνων, αυτή που διαμορφώθηκε στα πεζούλια της γειτονιάς και στα θρανία του σχολείου ή η αντίστοιχη που σφυρηλατήθηκε σε ένα ΚΨΜ και σε ένα γραφείο;
Σκεφτήκαμε να κάνουμε ένα μίνι flashback και να θυμηθούμε
Χρήστος Μπαρούνης, από το Σχολείο
Πέμπτη δημοτικού. Θυμάμαι την δασκάλα των Αγγλικών, την κυρία Γιώτα (τρελό μιλφόνι) να λέει «Γιωργάκη, πήγαινε κάθισε δίπλα στον Χρηστάκη». Κι εγώ να σιγοψιθυρίζω «τι μου τον έφερες δίπλα τον μαλάκα». Εκείνος ο μαλάκας είναι τώρα φίλος μου 19 χρόνια. Ήμασταν 11 και φτάνουμε στα 30. Η φιλία μας χτίστηκε πάνω σε ένα πολύ ισχυρό θεμέλιο, από αυτά που γεννούν γερές, διαχρονικές, αυθεντικές φιλίες: αυτό το νευρικό γέλιο που μας έπιανε όταν κοιτάζαμε ο ένας τον άλλον σε αμήχανες στιγμές. Πόσες φορές είχαμε περάσει πακέτο εκτός τάξης γι’ αυτό;! Τον λένε Γιώργο Κακούρα και όταν γνωριστήκαμε, αφού γέλασα 5 λεπτά με το επίθετό του, αρχίσαμε να κάνουμε καφρίλες παρέα. Μέχρι τώρα. Κυριολεκτικά. Εδώ δίπλα μου τον έχω (αλλά δεν του δείχνω τι γράφω).
Ξεκινήσαμε από ένα θρανίο ή ένα προαύλιο και έπειτα ξημεροβραδιαζόμασταν ο ένας σπίτι του άλλου. Την πρώτη φορά που πήγα σπίτι του, το 1999, ρώτησα τους γονείς του: «Το σπίτι σας έχει βγει σίγουρα “πράσινο” από τον σεισμό;». Την πρώτη φορά που ήρθε σπίτι μου είπε στους γονείς μου ότι τα έχω με την καθηγήτρια. Just for fun. Δεν ήμασταν οι τύποι που έλιωναν στα video games. Προτιμούσαμε τις φάρσες σε σπίτια. Ή το ποδόσφαιρο στο σαλόνι. Ή να βιντεοσκοπούμε τους εαυτούς μας να παίζουν ντουετάκι κιθάρα.
Δεν έχουμε τσακωθεί ποτέ για γυναίκα. Εκτός αν τσακωμός είναι το «ξύπνα και ξεπέρασέ τη επιτέλους βρε ζώο» ή ας πούμε «τι λες ρε ηλίθιε που δεν σου αρέσει αυτό το νέτο!». Δεν έχουμε πλακωθεί ποτέ για ομάδες, πέρα από μερικά «καλά εντάξει εσύ είσαι και άμπαλος». Και φυσικά δεν έχουμε περάσει ποτέ αμήχανες στιγμές για λεφτά: «κέρνα τίποτα ρε γύφτο». Η μοναδική φορά που παρεξηγηθήκαμε ήταν για έναν θερμοσίφωνα. Μου έχει σταθεί σε δύο χωρισμούς, σε καμιά 40αριά ήττες, 27.5 χυλόπιτες και μία βραδιά που κλειδώθηκα έξω από το σπίτι. Αμέτρητες βραδιές και ατελείωτες συζητήσεις για γυναίκες, μουσική, συγκροτήματα, κιθάρες, ομάδες, αυτοκίνητα. Ποτέ με σοβαρό ύφος.
Τι κέρδισα από αυτή τη φιλία; Αυτό αναρωτηθηκα φωναχτά πριν λίγο που ήρθε για καφέ, ξανά χωρίς να φέρει τυρόπιτες. Κλείνω με ένα δικό μου απόφθεγμα: «Δύο άντρες που γελάνε τρεις ώρες από μία κλανιά μην τους φοβάσαι». Αυτό.
Κώστας Χρήστου, από τον Στρατό
O πατέρας μου, μου το είχε πει εξαρχής. «Οι φιλίες που θα κάνεις στο στρατό, θα σου μείνουν για πάντα». Αυτό που ίσως έπρεπε να συμπληρώσει, είναι ότι για να συμβεί αυτό, θα πρέπει οι συνφάνταροι να έχετε βιώσει μαζί τις δυσκολίες. Ο Δημήτρης ήταν ένα τέτοιο παιδί. Ένας άνθρωπος που καλέστηκε από την πρώτη στιγμή να παλέψει με δαίμονες.
Ο πατέρας μου έπαθε ελαφρύ εγκεφαλικό 5 μέρες πριν παρουσιαστώ στο ΚΕΝ. Ο δικός του μισό μήνα νωρίτερα είχε πάθει ανακοπή και ήταν με βηματοδότη. Κολλήσαμε αμέσως και δίναμε κουράγιο ο ένας στον άλλο. Ήμασταν αρκετά τυχεροί ώστε να μετατεθούμε στην ίδια μονάδα και να φάμε μαζί με τους υπόλοιπους τις νίλες. Τα απανωτά μπιφτέκια στα σκοπέτα. Την εμπλοκή 15-1. Το άγχος για το αν οι πατεράδες μας έχουν κάτι και απλά δεν μας το λένε. Μία τίμια αντρική φιλία που είχε ως στόχο την αλληλοϋποστήριξη.
Και οι πραγματικές φιλίες δεν τελειώνουν με την ροζαλία. Συνεχίζονται στα καλά και τα άσχημα. Κάνουμε παρέα ακόμα. Έδωσα αίμα για τον πατέρα του. Μου έδωσε κουράγιο για τον δικό μου. Και η φιλία του είναι από τα καλύτερα πράγματα που μου έδωσε ο στρατός.
Κώστας Βαϊμάκης, από τη Δουλειά
Μπορούν να υπάρξουν αληθινές και ειλικρινείς φιλίες μέσα από τη δουλειά και όλα όσα κουβαλάει μια δύσκολη καθημερινότητα; Ανάλογα τον άνθρωπο, τη φύση της δουλειάς και τους χαρακτήρες ΚΑΙ μπορούν να υπάρχουν ΚΑΙ μπορεί να είναι και πολύ δυνατές. Αν βγάλεις δηλαδή στην άκρη ανθρώπους ανταγωνιστικούς, που θα σε κάνουν παρέα για να βρουν τις αδυναμίες και τα τρωτά σου σημεία, ώστε να τα χρησιμοποιήσουν για να σε διαλύσουν με την πρώτη ευκαιρία που θα ανοίξει ένα παραθυράκι προαγωγής, οι «κανονικοί» άνθρωποι, οι ακομπλεξάριστοι, θα βρουν στο εργασιακό τους περιβάλλον ανθρώπους που θα ταιριάξουν τόσο πολύ, ώστε να γίνουν κολλητοί εντός και εκτός γραφείου.
Πολύ απλά διότι με τους ανθρώπους που δουλεύεις μαζί, σε συνδέουν «αναγκαστικά» ένα σωρό πράγματα: παρόμοια ενδιαφέροντα, κοινά ωράρια, ο ίδιος εργασιακός χώρος όπου ο ένας «τρώει στη μάπα» τον άλλον όλη μέρα. Την ώρα που «χάνεσαι» από την παρέα σου ή την οικογένειά σου, που βλέπεις την κοπέλα ή τη γυναίκα σου λιγότερες ώρες λόγω φόρτου εργασίας, περνάς περισσότερο χρόνο με τους συναδέλφους σου. Κι ακόμα κι αν το δεις στατιστικά, από τους πέντε ή δέκα ή δεκαπέντε, θα βρεις έναν ή δυο με τους οποίους θα ταιριάξεις αμέσως.
Αρκεί όταν βγαίνετε εκτός γραφείου για κανένα καφέ, ποτό ή φαγητό, να μην «κουβαλάτε» το γραφείο μαζί σας. Αν το αποκλειστικό αντικείμενο συζήτησης είναι η δουλειά, το αφεντικό ή οι εκκρεμότητες της επόμενης μέρας, τότε είναι εύκολο να πέσεις σε μια λούμπα ατέλειωτης μιζέριας, έναν ιδρυματισμό που δεν περιορίζεται στους τέσσερις τοίχους του γραφείου, αλλά απλώνεται και παραέξω. Εκτός αν η συζήτηση αφορά στη Μαρία, τη συνάδελφο, με τα πλούσια ελέη και τα θανατηφόρα σταυροπόδια – θα είναι σαν να μιλάς για τη δουλειά αλλά δεν θα μιλάς για τη δουλειά…
Κάποιος μπορεί να υποστηρίξει ότι οι φιλίες της δουλειάς δεν συγκρίνονται με αυτές του σχολείου ή το bonding του στρατού. Μύθος λέω εγώ: όταν δουλεύεις, είσαι μεγαλύτερος σε ηλικία και πιο κατασταλαγμένος. Οι επιλογές δεν γίνονται με βάση τον διπλανό που σου έλαχε στο θρανίο ή τη «σειρούλα» που κοιμάται στο από κάτω κρεβάτι στον Έβρο – είναι συνειδητή επιλογή. Κι αν είσαι τυχερός, μπορεί να είναι και επιλογή ζωής. Και κουμπαριά. Κι ένας άνθρωπος που πραγματικά θα σου σταθεί και θα του σταθείς σε κάθε καλή και άσχημη φάση της ζωής.
Ντίνος Ρητινιώτης, από τη Γειτονιά
Όση ώρα τον περίμενα να ετοιμαστεί σπίτι του προτού ξεκινήσουμε για το σχολείο, η γιαγιά του μας ετοίμαζε το κακάο. Μια καθημερινή ιεροτελεστία που μας έφερνε πιο κοντά χωρίς να το καταλαβαίνουμε. Στα γεμάτα από γάλα «μουστάκια» μας, στα βλέμματα που ανταλλάζαμε με την τσίμπλα στο μάτι καθώς πίναμε το χέμο μας, στις ανούσιες παιδικές συζητήσεις μας εκεί λίγο πριν τις 08:00, ξεκίνησε να σφυρηλατείται ένα δέσιμο που ξεπέρασε την αφέλεια και την άγνοια των πρώτων σταδίων, άντεξε, μακροημέρευσε κι έφτασε να βρίσκεται ακόμα εκεί, σήμερα, 27 χρόνια μετά.
Ο Γιάννης ο «Ντρούλης» (είχε κι έχει παραπάνω κιλά, αλλά είναι ομορφάντρας με διαβάζει, δεν γινόταν να κάνω αλλιώς), γεννημένος και μεγαλωμένος στα 50 μέτρα από το δικό μου ορμητήριο στο Αιγάλεω, μοιράστηκε μαζί μου την ίδια άσφαλτο που τρέξαμε, την ίδια κολώνα που φυλάξαμε κρυφό, την ίδια μπάλα με καρούμπαλο που παίξαμε χιλιάδες μονά. Σε κάποια φάση, στα 16 του, έφυγε με την οικογένειά του για την Αυστραλία. 9 χρόνια αργότερα, επέστρεψε. Επέστρεψε μοναχός του αφήνοντας πίσω ό,τι πιο ιερό κι αγαπημένο. Επέστρεψε -μεταξύ άλλων- και για μένα. Άφησε τον παράδεισο της προοπτικής και ήρθε σε μια χώρα βυθισμένη στην αβεβαιότητα. Τον άφησε -μεταξύ άλλων- και για μένα. Το σκέφτομαι καμιά φορά και ανατριχιάζω όταν περπατάμε καμιά φορά πάνω στην ίδια κι απαράλλαχτη άσφαλτο, όταν περνάμε δίπλα από την ίδια κι απαράλλαχτη κολώνα. Αλλαγμένοι μα απαράλλαχτοι και εμείς οι ίδιοι.
