Μια έρευνα που δημοσιεύθηκε πρόσφατα στο Lancet Planetary Health αναφέρει ότι η ρύπανση ευθύνεται για 9 εκ θανάτους μόνο για το έτος 2019. Αυτό σημαίνει ότι για κάθε 6 θανάτους, ο ένας οφείλεται στη ρύπανση. Για να το κάνουμε ακόμα πιο τάληρα, η ρύπανση είναι η Νο1 αιτία θανάτου για τους ανθρώπους σήμερα. Ας το σκεφτούμε λίγο αυτό σε σχέση με τις προτεραιότητες που έχουμε.
Αναφέρουμε πολύ συχνά την κλιματική αλλαγή ως τον μεγαλύτερο υπαρξιακό κίνδυνο του πλανήτη και της ανθρωπότητας και πράγματι είναι, όμως ένα άλλο μεγαλύτερο πρόβλημα θάβεται ενώ προσπαθούμε να το αντιμετωπίσουμε. Αυτή τη στιγμή η ρύπανση είναι σαν να μπάζει νερά η βάρκα μας κι εμείς με έναν κουβά να βγάζουμε τα νερά της κλιματικής κρίσης, πολύ απλά δεν αρκεί.
Η καύση ορυκτών καυσίμων έχει το μεγαλύτερο μερίδιο ευθύνης για την υπερθέρμανση του πλανήτη και ταυτόχρονα οι ρύποι που παράγονται από την καύση τους ευθύνονται για το 75% των θανάτων από τη ρύπανση, δηλαδή πάνω από 6,5 εκ. Το υπόλοιπο αφορά την καταστροφή των υδάτων, ωκεανών και υδροφόρου ορίζοντα με φυτοφάρμακα, βαρέα μέταλλα, πλαστικά κλπ. Βρισκόμαστε μπροστά σε μια αργή, αλλά σταθερή και αποφασιστική γενοκτονία, αλλά γιατί δεν μας αφορά;
Δυστυχώς οι θάνατοι από τη ρύπανση σπάνια έχουν άμεση σχέση. Μόνο αν γίνει κάποιο μεγάλο ατύχημα σε ένα εργοστάσιο ή βυθιστεί ένα τάνκερ και δούμε ξαφνικά πεθαμένα ζώα, τότε μόνο μπορούμε να καταλάβουμε ότι η μόλυνση του περιβάλλοντος σκοτώνει. Υπό κανονικές συνθήκες, όσο κανονικές κι αν είναι συνθήκες που συστηματικά καταστρέφουν το περιβάλλον, νομίζουμε ότι η μόλυνση είναι κάτι που δεν μας αφορά για δύο βασικούς λόγους.
Η αορατότητα της απειλής είναι τέτοια που δεν ενεργοποιεί το ένστικτο της αυτοσυντήρησης όσο αυτοκαταστρεφόμαστε σαν είδος. Αν δεις ένα φορτηγό να έρχεται καταπάνω σου, ενστικτωδώς το αποφεύγεις, όμως με ένα άοσμο κι άχρωμο επικίνδυνο αέριο, τι μπορείς να κάνεις; Από την άλλη η μακροχρόνια έκθεση στη ρύπανση είναι αυτή που προκαλεί τις θανατηφόρες ασθένειες όπως του αναπνευστικού ή του καρκίνου. Αν για παράδειγμα πέσει κάτι τοξικό στο δέρμα μας και νιώσουμε κάψιμο/τσούξιμο το πλένουμε γρήγορα με άφθονο νερό και πάμε στον δερματολόγο, όμως δεν μπορούμε να κάνουμε το ίδιο και για τη μακροχρόνια έκθεση.
Θα έλεγε κανείς ότι είναι ένα είδους μιθριδατισμού, αλλά όπως ξέρουμε από τον μύθο του βασιλιά του Πόντου, αυτός κατάφερε να νικήσει το δηλητήριο, στην περίπτωσή μας το δηλητήριο μόνο συσσωρεύεται στο σώμα μας για να γίνει ακόμα πιο φονικό. Τελικά ο μιθριδατισμός συμβαίνει μόνο σε ψυχολογικό επίπεδο.
Βλέπουμε ότι παραμένουμε ζωντανοί σε έναν πλανήτη που καταστρέφεται και μολύνεται και έτσι νιώθουμε δυνατοί, νομίζουμε ότι καταφέρνουμε και επιβαλλόμαστε στη φύση, ακόμα και στις συνέπειές της, όμως ένας άλλος μύθος, πιο ταιριαστός με με εμάς έρχεται να μας προσγειώσει ανώμαλα, αυτός του Ίκαρου.
Αυτή τη στιγμή είμαστε πολύ κοντά στον ήλιο, τα φτερά μας ακόμα αντέχουν, αλλά όχι για πολύ πριν αρχίσουν να λιώνουν. Όμως έχουμε πολύ καιρό ακόμα μέχρι να δούμε το πρόβλημα κατάματα. Όσες εκθέσεις και να βγουν, όσες προειδοποιήσεις και να ουρλιάξουν οι ειδικοί, ο άνθρωπος θα συνεχίσει να κωφεύει γιατί αυτός είναι. Το ζωώδες ένστικτο της αυτοσυντήρησης θα ξυπνήσει μόνο όταν βρεθεί πολύ κοντά στην καταστροφή. Μόνο όταν η μόλυνση εξελιχθεί σε ένα φαινόμενο τύπου Τσερνόμπιλ και η απειλή είναι άμεση, όχι μακροπρόθεσμη. Είναι στη φύση μας, όπως συνέβη με τον βάτραχο και τον σκορπιό, αλλά εμείς είμαστε άνθρωποι και στο παρά πέντε ελπίζουμε να σκεφτούμε κάτι.
