Ο ισχυρός άντρας της Tesla και του Starlink δεν είναι και ο πιο εύκολος και συμπαθής άνθρωπος στον κόσμο. Όμως κανείς δεν μπορεί να αμφισβητήσει πως έχει ένα από τα πιο οξυδερκή μυαλά εκεί έξω και το όραμά του έχει επηρεάσει, και πρόκειται να επηρεάσει ακόμα περισσότερο, τις ζωές μας. Από το ότι έκανε την ηλεκτροκίνηση χειροπιαστή υπόθεση και την εξερεύνηση του διαστήματος, μέχρι το ασύρματο ίντερνετ και την τεχνητή νοημοσύνη, ο Elon Musk πάντα έχει κάτι ενδιαφέρον να πει και να δείξει.
Σε μια συνέντευξη που έδωσε πρόσφατα στο Insider μίλησε σχεδόν για τα πάντα, από τον πόλεμο στην Ουκρανία μέχρι το ταξίδι του Ανθρώπου στον Άρη, αλλά ένα πολύ συγκεκριμένο σημείο ήταν αυτό που μας κέντρισε την προσοχή περισσότερο από όλα και μας θύμισε τον λόγο που βγήκε και πάλι στη δημοσιότητα ο Γάλλος ηθοποιός.
Για όσους έχασαν την είδηση, ο άλλοτε γόης του ευρωπαϊκού κινηματογράφου, αντιμετωπίζει σοβαρά προβλήματα υγείας και η μοναδική του επιθυμία πλέον είναι να πεθάνει με τους δικούς του όρους και να σταματήσει να υποφέρει ο ίδιος, αλλά και οι γύρω του. Η ευθανασία είναι ένα από τα τελευταία θέματα ταμπού και οι προεκτάσεις του ξεφεύγουν από τα όρια της βιοηθικής και της ιατρικής επιστήμης γενικότερα και μπαίνουν στα χωράφια της φιλοσοφίας, της εφαρμοσμένης πολιτικής, ακόμα και του ασφαλιστικού συστήματος.
Η γενέθλια ευχή «να τα κατοστήσεις» κάποτε ήταν επιστημονική φαντασία, ενώ στα επόμενα χρόνια αναμένεται να γίνει τόσο εύκολη στην υλοποίηση, όσο και η ευχή «καλός πολίτης» σε έναν φαντάρο. Η πρόοδος της ιατρικής επιστήμης είναι τέτοια που οι περισσότερες ασθένειες αναμένεται να βρουν αργά ή γρήγορα θεραπεία και όσες δεν βρουν θα γίνουν απλά ένας διαφορετικός τρόπος ζωής. Αυτό σημαίνει ότι το προσδόκιμο ζωής θα ανέβει ακόμα περισσότερο στις ανεπτυγμένες κοινωνίες, με τις αναπτυσσόμενες να ακολουθούν.
Για τον Alain Delon η ζωή τελείωσε μόλις άρχισαν τα γεράματα
Το να ζήσουμε περισσότερο ήταν ένας διαχρονικός στόχος του ανθρώπου όχι μόνο από το ένστικτο της αυτοσυντήρησης που μας έχει ξεμείνει από τα πρώιμα εξελικτικά στάδια, αλλά και ένας τρόπος για βελτίωση της ποιότητας ζωής. Το γήρας ήταν η περίοδος της ξεκούρασης, η αναπλήρωση του χαμένου χρόνου με την οικογένεια, ένας χρόνος που χάθηκε λόγω της εργασίας. Τα τελευταία χρόνια του ανθρώπου είναι το δώρο που κάνει κάποιος στον εαυτό του για τις θυσίες που έκανε στα παραγωγικά του χρόνια και πλέον μπορεί να απολαύσει απερίσπαστος τα υλικά αγαθά που μάζεψε και έφτιαξε. Τι γίνεται όμως όταν δεν μπορείς να τα απολαύσεις όλα αυτά;
Το ότι θα ζήσουμε περισσότερα χρόνια δεν είναι υπόσχεση ότι θα ζήσουμε και καλά. Η παράταση της ζωής δεν υπόσχεται ότι το σώμα θα συνεχίσει να ακολουθεί με τον ίδιο ρυθμό ακόμα και αν το πνεύμα το επιθυμεί. Στη συνέντευξή του ο Musk επανέφερε τον προβληματισμό που είχε εκφράσει στις τελευταίες αμερικανικές προεδρικές εκλογές με τους τρεις κυριότερους διεκδικητές του αξιώματος να έχουν τον μεγαλύτερο μέσο όρο ηλικίας από ποτέ. Το αξίωμα του προέδρου έχει ελάχιστη απαιτούμενη ηλικία, ως εχέγγυο μιας ελάχιστης εμπειρίας, αλλά με το προσδόκιμο ζωής που υπήρχε πριν από 200 χρόνια, κανείς δεν σκέφτηκε να θεσπίσει κι ένα ανώτατο όριο ηλικίας.
Εντελώς συμπτωματικά η συζήτηση για το ηλικιακό χάσμα μεταξύ ηγεσίας και λαού αφορά τους boomers, την πιο ευνοημένη και καλοζωισμένη γενιά της ανθρωπότητας, και από την άλλη πλευρά βρίσκονται οι πιο αδικημένες παραγωγικές γενιές της πρόσφατης ιστορίας. Αυτό δεν είναι μόνο ένα ηλικιακό χάσμα μεταξύ των ανθρώπων που κατέχουν την εξουσία και όλων ημών των υπολοίπων, αλλά και χάσμα πολιτικής που θέτει σε αμφισβήτηση την ποιότητα της δημοκρατίας. Για παράδειγμα είναι πολύ εύκολο για έναν 80χρονο να υπαγορεύει πολιτικές για το ασφαλιστικό των 30άρηδων με γνώμονα το συμφέρον της γενιάς του.
Για τον Musk θα μπορούσε να μπει ένα πλαφόν για τους κατέχοντες θέσεις εξουσίας να μην ξεπερνούν κατά 10-20 χρόνια τον μέσο όρο ηλικίας του γενικού πληθυσμού, κάτι που φαντάζει απολύτως λογικό στον περισσότερο κόσμο. Προχωρώντας τον συλλογισμό του, ο Musk υποστήριξε ότι το αέναο κυνήγι της αύξησης του προσδόκιμου ζωής δεν μπορεί να είναι στόχος της ανθρωπότητας.
Πρόκειται για έναν αυτοτροφοδοτούμενο κύκλο κρίσης. Οι λιγότερες γεννήσεις οδηγούν σε έναν γηρασμένο πληθυσμό, και ο γηρασμένος πληθυσμός οδηγεί με τη σειρά του σε ένα δεύτερο κύμα πίεσης που μειώνει τις γεννήσεις γιατί δεν μπορεί να τις υποστηρίξει. Ο ρυθμός με τον οποίο γερνάει η ανθρωπότητα αυξάνεται συνεχώς και νέα υπαρξιακά και ηθικά ερωτήματα γεννώνται. Μπορεί να μπει στο ζύγι της ηθικής ο σεβασμός προς την τρίτη ηλικία, και αν ναι με ποιους όρους;
Το ζήτημα του γήρατος έχει δύο άξονες το σώμα και το πνεύμα. Η ευθανασία πατάει και στους δύο άξονες. Τόσο η δυσκολία στην κίνηση, όσο και η άνοια είναι οι δύο κυριότερες αιτίες που πυροδοτούν τη συζήτηση και ειδικά σε ό,τι αφορά το πνεύμα, ο Musk έχει μια τουλάχιστον αιρετική προσέγγιση με μια πρώτη ανάγνωση.
Το πνεύμα ενός ηλικιωμένου όπως αυτό αντιμετωπίζεται από τα νεότερα μέλη της οικογένειας συνδέεται πρώτα από όλα με τη μνήμη και μετά με όλα τα άλλα. Για παράδειγμα θυμόμαστε περισσότερο ένα δώρο ή μια ιστορία που μας έχει πει ο παππούς και η γιαγιά στις δικές μας πρώτες μνήμες. Η έννοια της αθανασίας λοιπόν συνδέεται με τη διατήρηση αυτής της μνήμης ζωντανής και όχι αναγκαστικά με την όσο το δυνατόν επέκταση του χρόνου ζωής ενός ηλικιωμένου. Και κάπου εκεί μοιραία μπαίνει στο παιχνίδι η τεχνητή νοημοσύνη.
H επανάσταση που ετοιμάζεται να φέρει το Neuralink υπόσχεται σε πρώτη φάση τη θεραπεία νευρολογικών παθήσεων και αυτό όσο εντυπωσιακό κι αν είναι από μόνο του, είναι μόνο η αρχή. Το πάντρεμα του ανθρώπου με την ψηφιακή τεχνολογία πρόκειται να φέρει την ψηφιοποίηση του πνεύματος του ανθρώπου. Σε πολύ γενικές γραμμές και για να το πούμε όσο πιο απλά γίνεται, ότι πληροφορία περιέχεται στο μυαλό ενός ανθρώπου θα μπορεί να γίνει download και να αποθηκευτεί κάπου.
Elon Musk μήπως πρέπει να σε φοβόμαστε;
Αυτό σημαίνει ότι το «μυαλό» ενός ανθρώπου με τις μνήμες και τα βιώματά του θα μπορεί να «μεταμοσχευθεί» σε ένα android και τότε είναι που πραγματικά γίνεται ενδιαφέρον το πράγμα. Μέχρι τώρα όταν χάνουμε ένα αγαπημένο μας πρόσωπο, στην προκειμένη περίπτωση τον παππού μας για παράδειγμα, τον έχουμε στη μνήμη μας και ό,τι εξωτερικό ερέθισμα υπάρχει είναι από τις φωτογραφίες του, το σπίτι στο χωριό, ένα ρολόι κλπ. Η τεχνητή νοημοσύνη θα μπορέσει να προσφέρει ακόμα περισσότερα ερεθίσματα στους ζωντανούς και κατά κάποιο τρόπο να κρατήσει στην αθανασία τα αγαπημένα μας πρόσωπα.
Ο τρόπος με τον οποίο θα πεθαίνουμε θα γίνει πολύ σύντομα ένα πολύ μεγάλο debate και μαζί του θα φέρει και την ψηφιακή μας κληρονομιά. Μέχρι τώρα η ευθανασία ήταν κυρίως ένα ζήτημα ενός αξιοπρεπούς θανάτου και η αποσύνδεση του δικαιώματος στη ζωή από την υποχρέωση. Η τεχνητή νοημοσύνη έρχεται να φέρει στην εξίσωση την αθανασία του πνεύματος και την απελευθέρωση από τα δεσμά του σώματος και αυτό είναι κάτι που θα μας βάλει όλους σε σκέψη.
