Ήμουν περίπου 8 χρονών όταν, για πρώτη φορά, γύρισα για να κοιτάξω την σκάλα της επιβίβασης πριν κάτσω στη θέση του αεροπλάνου. Μία μελαχρινή αεροσυνοδός, από αυτές τις πεντάμορφες που έπαιρναν στα 90s για να βλέπει ο κόσμος και να χαλαρώνει, μου είχε πει ήρεμα και απαλά: «Μην ανησυχείς. Το αεροπλάνο είναι το ασφαλέστερο μέσο στον κόσμο». Ναι καλά. Εντάξει. Μετά το δράμα που έγινε πριν λίγες μέρες στην Κολομβία, ο φόβος ήρθε ξανά στην επιφάνεια.
Έχω ταξιδέψει πολλές φορές με αεροπλάνο, λόγω οικογένειας στο Ηνωμένο Βασίλειο. Δεν υπήρξε ποτέ μέχρι σήμερα έστω και ένα ταξίδι, που να πω στον εαυτό μου ή σε κάποιον άλλο «όλα καλά μωρέ, μετά από αυτό το συνήθισα». Προσπαθείς να αφεθείς στη θέα από ψηλά και να αφήσεις το μυαλό σου να ταξιδέψει, αλλά όσο και αν προσπαθείς να χαλαρώσεις δεν είναι εύκολο να ξεχάσεις το πόσο θνητός είσαι και πόσο εύκολα μπορούν να πάνε όλα στραβά. Ο κόσμος λέει πως είναι το ασφαλέστερο μέσο με βάση τα νούμερα -και δίκιο έχει- αλλά ξεχνά να υπολογίσει κάτι βασικό: τα αεροπορικά δυστυχήματα είναι πάντα πιο πολύνεκρα. Πάντα. Δεν μιλάμε για επιβατηγό το οποίο προκαλεί 3 και 4 θανάτους. Μιλάμε για πάνω από 50 άτομα που πολλές φορές ξεπερνούν και τα 100. Και αυτή η σκέψη, είναι αρκετή για να σε κάνει να θες να ριζώσεις στο έδαφος.
Αρχικά, είναι ο χώρος
Δεν μου φάνηκε ποτέ άνετος. Μάλλον άβολος και τρομαχτικός. Δεν φταίνε φυσικά οι αεροπορικές γι’ αυτό. Απλά δεν γίνεται και διαφορετικά. Πρέπει να κάνεις αναγκαστικά υπομονή μέσα σε ένα κουβούκλιο μέχρι να φτάσεις στον προορισμό σου. Θα μου πεις αυτό δεν συμβαίνει και στα μέσα μαζικής μεταφοράς; Δεν μοιραζόμαστε καθημερινά τη θέση μας με εκατοντάδες χιλιάδες αγνώστους, μέχρι το λεωφορείο ή το μετρό να φτάσει στον προορισμό του; H διαφορά -η ουσιαστική διαφορά- είναι πως μπορείς να κατέβεις όποια στιγμή θέλεις από ένα βαγόνι του μετρό, σε περίπτωση που αισθανθείς ότι ασφυκτιάς. Πάντα έβρισκα τρομαχτική τη στιγμή που το αεροσκάφος απογειωνόταν και μαζί του, τα πόδια μου. Ήταν το τέλος της μόνης ελπίδας για έδαφος. Μία ελπίδα που μόλις πέταξε όπως το αεροπλάνο και την θέση της πήραν οι προσευχές. Γιατί μέσα μας όσο άνετοι και να νιώθουμε σκεφτόμαστε «ας μην γίνει ότι με το HELIOS». Μια ιστορία που μας πονάει μέχρι σήμερα.
Μετά, είναι οι άνθρωποι
Να ξεκαθαρίσω κάτι: δεν είμαι κανένας αντικοινωνικός που δεν γουστάρει κόσμο τριγύρω του. Αλλά όπως έλεγε και ένας από τους μπαμπάδες της επικοινωνιολογίας, ο Denis McQuail, «η αρνητική αντίδραση του παράγοντα ‘‘άνθρωπος’’ φαίνεται κυρίως στις καταστάσεις σοβαρών κρίσεων λόγω της αντίληψης της θνησιμότητάς του». Με λιγότερα ακόμη λόγια, δείχνουμε τον χειρότερο μας εαυτό στις καταστάσεις εκτάκτου ανάγκης, ακριβώς επειδή ξέρουμε πως η ζωή μας απειλείται. Κάνουμε σαν παιδιά. Σαν παρανοϊκοί. Ξέρω, μέχρι στιγμής ό,τι εικόνα μπορούμε να έχουμε είναι από τις ταινίες. Στοιχηματίζω πως είναι τρις χειρότερα. Δεν θέλω λοιπόν να σκέφτομαι τι παίζει να συμβαίνει τη στιγμή που ο κόσμος αντιλαμβάνεται πως τα αεροπλάνο πέφτει. Σκεφτείτε λίγο όλους αυτούς τους ανθρώπους. Μεσολάβησε ένα σημαντικό χρονικό διάστημα μέχρι να πεθάνουν, σε αντίθεση με τα αυτοκινητιστικά που (συνήθως) είναι μία και έξω. Μέσα σε αυτό το διάστημα θα κλαίνε, θα σκέφτονται τους δικούς τους, θα προσεύχονται. Δεν είναι και το πιο χαρμόσυνο κλίμα να ξέρεις πως σε λίγα λεπτά θα τελειώσει η ζωή σου.
Τέλος, είναι οι πιλότοι
Όσοι περνάει ο καιρός, επιβεβαιώνεται το ποσοστό που λέει ότι «τα περισσότερα αεροπορικά δυστυχήματα οφείλονται σε ανθρώπινο λάθος». Είναι τόσο τραγικό όσο ακούγεται και σύμφωνα με τα περισσότερα ντοκιμαντέρ (σ.σ.: ειδικά αυτό το Mayday), τα λάθη οφείλονται στην κακή κρίση των πιλότων. Αν το καλοσκεφτείς, έχεις αφήσει την τύχη σου και την ζωή σου, στα χέρια ενός τρίτου. Ενός αγνώστου. Που δεν ξέρεις πως ξύπνησε, πως κοιμήθηκε, το αν μπορεί να ενεργήσει κάτω υπό πίεση και σε τι ψυχολογία βρίσκεται (σ.σ.: βλέπε το δυστύχημα της Lufthansa). Θα μπορούσες και να πεις ότι όσοι το σκέφτονται αυτό είναι control freaks και θέλουν να έχουν μονίμως τον έλεγχο. Από την άλλη, είναι πράγματι τόσο τρελό; Ευτυχώς για εμάς, οι Έλληνες πιλότοι θεωρούνται από τους καλύτερους στον κόσμο.
Δεν θα τα συμπαθήσω ποτέ και το ξέρω. Το μόνο που μπορώ να κάνω, είναι να ελπίζω πως γίνονται όλοι οι απαραίτητοι έλεγχοι και πως θα υπάρξουν καινοτομίες που θα μπορούν να σώσουν τις ζωές των επιβατών. Σαν αυτή εδώ.
Μέχρι τότε…καλύτερα τρένο. Έχει και θέα.
