Όσοι έχουν εργαστεί σεζόν έστω μία φορά στη ζωή τους ξέρουν πόσο απαιτητική είναι. Η δουλειά στις τουριστικές επιχειρήσεις από το να είσαι πωλητής σε ένα μικρό μαγαζί μέχρι το να έχεις πόστο σε ένα πεντάστερο ξενοδοχείο απαιτεί πολλές εργατοώρες. Δεν είναι καθόλου απλή υπόθεση, πρόκειται για μία άλλη φιλοσοφία εργασιακού καθεστώτος πολύ μακριά από αυτήν που ισχύει σε εταιρείες. Παρόλα αυτά, μέχρι και πρότινος η σεζόν αποτελούσε πόλο έλξης για τους εργαζομένους, κάτι που φαίνεται πλέον να ανήκει στο παρελθόν.
Σίγουρα, όταν υπάρχει αλλαγή στάσης από μία μεγάλη μερίδα της κοινωνίας, πάντα κάτι βαθύτερο συμβαίνει. Η συζήτηση είναι μακροσκελής και δεν επιδέχεται υποθέσεις. Σκεπτόμενη τα παραπάνω και προκειμένου να να δούμε το ζήτημα σφαιρικά μίλησα με δύο νέους που έχουν δουλέψει σεζόν και δεν θέλουν να το επαναλάβουν, αλλά και με ιδιοκτήτη τετράστερης ξενοδοχειακής μονάδας για να μου περιγράψει και εκείνος με τη σειρά του πώς διαχειρίζεται τη νέα πραγματικότητα με τη μη εύρεση προσωπικού.
Στοιχεία για την περασμένη σεζόν
Ας πάρουμε τα πράγματα πρακτικά και να δούμε πώς μεταφράζεται σε νούμερα η παραπάνω κατάσταση. Σύμφωνα με στοιχεία του ΙΝΣΕΤΕ - Ινστιτούτο του Συνδέσμου Ελληνικών Τουριστικών Επιχειρήσεων- σε εθνικό επίπεδο, εκτιμάται ότι στην αιχμή της θερινής σεζόν του 2022 καταγράφηκαν 60.225 ελλείψεις θέσεων, από τις 262.981 θέσεις εργασίας που προβλέπονται βάσει οργανογράμματος στα ξενοδοχεία. Δηλαδή, το ποσοστό έλλειψης ανήλθε σε 23% ή περισσότερες από 1 στις 5 θέσεις δεν καλύφθηκε. Το ποσοστό έλλειψης ήταν παρόμοιο σε όλα σχεδόν τα τμήματα και κυμαινόταν από 21% έως 24%.
Αριθμητικά, οι μεγαλύτερες ελλείψεις παρουσιάστηκαν σε καμαριέρες (7.360 κενές θέσεις ή 12% του συνόλου των ελλείψεων και 18% επί του συνόλου των θέσεων που προβλέπονται στα οργανογράμματα για τη συγκεκριμένη ειδικότητα), σε σερβιτόρους (5.164 ή 9% των ελλείψεων και 22% των αντίστοιχων προβλεπόμενων θέσεων), σε βοηθούς σερβιτόρου (3.883 ή 6% των ελλείψεων και 21% των αντίστοιχων προβλεπόμενων θέσεων) και σε receptionist (3.460 ή 6% των ελλείψεων και 17% των προβλεπόμενων θέσεων). Ακολούθησαν οι barista/barman-barwoman (2.729 ή 5% και 24% αντίστοιχα), λαντζέρης (2.866 ή 5% και 24% αντίστοιχα) και τεχνική υποστήριξη (2.054 ή 3% και 21% αντίστοιχα).
Μήπως έχει τελειώσει η εποχή του πορωμένου workaholic;
Οι συνθήκες εργασίας, ο μισθός και τα ρεπό
Δύο νέοι μας μεταφέρουν τη δική τους εμπειρία από τη σεζόν. Ενδιαφέρον έχει πως εργάστηκαν σε δύο διαφορετικές τοποθεσίες στην Ελλάδα.
Κώστας, 27 ετών
Ο Κώστας είναι ιδιωτικός υπάλληλος και σήμερα εργάζεται σε μία μικρή επιχείρηση στην Αθήνα, όπως μου είπε αν και έχει πολλή δουλειά είναι ευχαριστημένος.
Πότε και πού πήγες σεζόν; «Πήγα δύο συνεχόμενες χρονιές το 2016 και το 2017, δύο καλοκαίρια ουσιαστικά, φουλ σεζόν από Απρίλιο μέχρι αρχές Οκτώβρη. Ήμουν στην Πάρο σε ένα τετράστερο ξενοδοχείο. Την πρώτη χρονιά δούλευα γκρουμ και σέρβις και τη δεύτερη χρονιά ρεσεψιόν και γκρουμ». Πού έμενες; Κοίτα, εγώ είχα την τύχη να μένω σε κάποιο φιλικό σπίτι.Το ξενοδοχείο παρείχε δωμάτια 500 μέτρα μακριά και οι εργαζόμενοι έμεναν σε τριάδες.
Πώς ήταν το ωράριό σου; Καταρχάς, δούλευα 7/7 χωρίς κανένα ρεπό. Ξεπερνώντας την αμηχανία από αυτό που μόλις είχα ακούσει του ζήτησα να μου εξηγήσει τι εννοεί. «Ειλικρινά το λέω και δεν με πιστεύουν. Πήρα ένα ρεπό την πρώτη χρονιά και ένα ρεπό τη δεύτερη χρονιά. Πολλές φορές δούλευα πρωί εννιά με πέντε, έφευγα στις τρεις -δύο ώρες νωρίτερα- για να γυρίσω και να δουλέψω ξανά δέκα με επτά το πρωί. Υπήρχαν μέρες που μέσα σε εικοσιτέσσερις ώρες, είχα δουλέψει δεκατέσσερις ώρες μπορεί και παραπάνω».
Πώς μπορεί να είσαι αποδοτικός; «Δεν γίνεται, είσαι κουρασμένος, το ξενύχτι είναι μεγάλη υπόθεση». Άρα, ήταν αυτό που σε δυσκόλεψε; «Όχι, δεν ήταν το ωράριο, είχα αντοχές, το χειρότερο ήταν πως δεν είχα μια μέρα να ξεκουραστώ». Πώς ήταν ο μισθός στο περίπου; «Χαμηλός, δεν ανταποκρινόταν σε όλα αυτά που σου περιέγραψα, έβγαζες κάποια παραπάνω χρήματα από τα φιλοδωρήματα».
Δεν είχες κάποιο κίνητρο για να ξαναπάς σεζόν. «Ναι, δεν ξαναπήγα γιατί είναι εξαντλητικά τα ωράρια και οι εργοδότες προσπαθούν σε τέσσερις-πέντε μήνες να βγάλουν τα «σπασμένα» της χρονιάς, το βλέπουν τελείως ψυχρά. Δεν μπορούν να καταλάβουν, ότι μας «βγάζουν» την ψυχή. Επίσης, η πίεση είναι τεράστια και δε γίνεται να το κάνεις αυτό για μεγάλο διάστημα». Το ότι δεν υπάρχει κόσμος να πάει σεζόν είναι η λογική εξέλιξη των πραγμάτων; Ναι, φυσιολογικό είναι, πώς να βρεθεί προσωπικό να κάνει τόση δουλειά με 900 ευρώ μισθό; Τι θα ήθελες να πεις από τη δική σου εμπειρία; Να υπάρχει συνέπεια και ανθρώπινες συνθήκες στη διαμονή των υπαλλήλων.
Λύσανδρος, 29 ετών
Ο Λύσανδρος σήμερα είναι ιδιωτικός υπάλληλος σε γνωστή εταιρεία στην Αττική. Το 2019 εργάστηκε σεζόν, σε ξενοδοχείο της Χαλκιδικής και το πόστο του ήταν στο ρουμ σέρβις.
Ποιο ήταν το ωράριό σου: «Εξι ημέρες εργασίας και μία ημέρα ρεπό. Το ωράριο, όμως ήταν σπαστό. Για να καταλάβεις, ξεκινούσα οχτώ το πρωί για να κάνω ένα τετράωρο-πεντάωρο και ξαναπήγαινα το απόγευμα όπου έμενα μέχρι τις δέκα-έντεκα το βράδυ. Η αλήθεια είναι το σπαστό δεν βόλευε, έχανες μια με δυο ωρες μαζί με την μετακίνηση, δηλαδή, όλη την ημέρα». Πού έμενες; «Το ξενοδοχείο παρείχε δωμάτια σε απόσταση δεκαπέντε με είκοσι χιλιομέτρα μακριά, υπήρχε και μετακίνηση. Στα δωμάτια έμεναν τρία με τέσσερα άτομα. Προσωπικά, προτίμησα να μείνω σε ένα φιλικό σπίτι».Ο μισθός σου ήταν ικανοποιητικός; «Ήταν κάτι παραπάνω από το βασικό, συν τα φιλοδωρήματα».
Σήμερα, ο κόσμος δεν θέλει να πάει σεζόν, πού το αποδίδεις; «Είναι λίγα τα χρήματα και πολλές οι ώρες εργασίας. Νομίζω, πως είναι μία περιστασιακή δουλειά, θα βγάλεις κάποια χρήματα για τρεις μήνες και μετά θα μπεις ταμείο ανεργίας, το οποίο και αυτό δεν σε καλύπτει. Δεν υπάρχει κάποια προοπτική. Γιατί να μην έχεις μία δωδεκάμηνη δουλειά που να μην έχει και τόση πίεση;». Πες μου κάτι που με βάση τη δική σου εμπειρία θα ήθελες να αλλάξει; «Οι εργοδότες πρέπει να σκεφτούν τι απόδοση μπορεί να έχεις ένας εργαζόμενος, όπως ο σερβιτόρος που δουλεύει δώδεκα με δεκατέσσερις ώρες και δεν αμείβεται ανάλογα». Τελειώνοντας τη συζήτησή μας του είπα πως είναι περιττό, αλλά ότι πρέπει να τον ρωτήσω αν είναι αναμενόμενη η μη εύρεση προσωπικού. «Φυσικά, παρότι ανεβαίνει ο τουρισμός δεν αλλάζουν οι συνθήκες εργασίας, άρα δεν υπάρχει κίνητρο».
Ιδιοκτήτης ξενοδοχείου στα Χανιά
Για να έχουμε πλήρη εικόνα, μίλησα με ιδιόκτητη ξενοδοχείου στην Κρήτη. Μαζί με τη σύζυγό του διατηρούν το κατάλυμα στην πόλη των Χανίων.
Πόσα χρόνια έχετε το ξενοδοχείο; «Δεκαπέντε χρόνια και η αλήθεια είναι πως η εύρεση προσωπικού έχει γίνει πιο δύσκολη από ποτέ. Πότε ξεκίνησε αυτή η δυσκολία; «Τα τελευταία χρόνια με την έναρξη της πανδημίας». Τον ρώτησα αν θεωρεί υπεύθυνη την πανδημία για τις ελλείψεις στο προσωπικό: «Ναι, με την έλευση της πανδημίας έφυγε πολύς κόσμος από τον τουρισμό καθώς υπολειτουργούσε και όπως ήταν φυσικό στράφηκε σε άλλες δουλειές». Ποια είναι τα πιο συχνά παράπονα που ακούτε από το προσωπικό; Δεν υπάρχουν. Τώρα καταλαβαίνεις, πως αν δεν υπάρχει άρτια στελέχωση η δουλειά είναι παραπάνω για όλους μας, ωστόσο δεν ισχύει η έλλειψη σε όλες τις ειδικότητες. Για παράδειγμα, στη ρεσεψιόν , στους συντηρητές στους αποθηκάριους δεν έχουμε ελλείψεις, έχουμε όμως στην καθαριότητα και στην κουζίνα».
Με όλες αυτές τις δυσκολίες έχετε γίνει πιο ευέλικτοι; Ό,τι ζητάνε οι εργαζόμενοι το δίνουμε. Θα σου δώσω ένα παράδειγμα για να καταλάβεις σε τι θέση έχουμε βρεθεί. Στο back office, στις κρατήσεις, έφυγε η υπάλληλός μας και μείναμε μετέωροι, καθώς γνώριζε καλά το αντικείμενο. Δεν μπορούσαμε να βρούμε άτομο και αναγκαστήκαμε να της πούμε να εργαστεί όσες ώρες θέλει, όποτε θέλει με ό,τι μισθό θέλει. Και έτσι έγινε. Έρχεται όποτε μπορεί, όσες μέρες μπορεί με ό,τι αντίτιμο μας ζητάει». Τι φταίει για αυτό; «Οι ξενοδόχοι λέμε μεταξύ μας πολλές φορές πως πρόκειται για τη ρεβάνς των εργαζομένων, λόγω της πίεσης που είχαν υποστεί τα προηγούμενα χρόνια. Το αποτέλεσμα είναι πως εμείς που είμαστε ιδιοκτήτες δουλεύουμε μέχρι τις τρεις τα ξημερώματα».
Υπάρχει προοπτική για λύση; «Η αγορά είναι ελεύθερη, άρα ισχύει η ζήτηση και η προσφορά. Όταν η ζήτηση είναι μεγάλη και η προσφορά μικρή αυτά συμβαίνουν. Αυτή είναι η ισχύουσα κατάσταση. Δεχόμαστε πράγματα που δεν θα έπρεπε. Το θέμα με το ξενοδοχείο, είναι πολύ λεπτό και πρέπει να έχεις εμπιστοσύνη στο προσωπικό. Οι καμαριέρες μπαίνουν σε δωμάτια, δεν γίνεται να μην είμαστε σίγουροι για τα άτομα που εργάζονται για εμάς. Άρα και εμείς από την πλευρά μας είμαστε προσεκτικοί για το ποιους επιλέγουμε να είναι μαζί μας».
