Όταν ο Hermann Staudinger έπαιρνε σπίτι του το Νόμπελ Χημείας για την ανακάλυψη και απόδειξη των πολυμερών, λίγες ημέρες αργότερα και ενώ έδινε συνέντευξη στη Berliner Zeitung χρησιμοποίησε την φράση «ξεκινάει η άνοδος του πλαστικού ανθρώπου». Και πράγματι η ανακάλυψή του μας επέφερε χιλιάδες πλαστικά και συνθετικά, που ποτέ δεν είχαμε φανταστεί ότι χρειαζόμαστε. Και που ενδεχομένως δεν σκεφτήκαμε ποτέ, ότι θα φτάσει κάποια στιγμή που θα ψάχνουμε έναν τρόπο να τα καταστρέψουμε.
To alert χτυπάει εδώ και πολλά χρόνια στην ανθρωπότητα, αλλά κάνουμε πως δεν ακούμε. Γιατί; Γιατί το πλαστικό έχει γίνει κομμάτι της ζωής μας. Από τα πιο απλά μέχρι τα πιο σύνθετα, μέσα και έξω από το σώμα μας, στο περιβάλλον τριγύρω μας και στην καθημερινότητα μας, όλα εκείνα τα σενάρια επιστημονικής φαντασίας που θέλουν τον άνθρωπο να γίνεται μισός μηχανή για να επιβιώσει, φαίνεται πως η πλαστική σύνθεση είναι πιο κοντά στην πραγματικότητα. Αξίζει να αναφέρουμε ότι σύμφωνα με τα στοιχεία του ΟΗΕ, έχουμε 269.000 τόνους που βρίσκονται μόνο στους ωκεανούς για το 2022– και όλοι έχουμε δει τις τρομαχτικές φωτογραφίες όπου έχουν δημιουργηθεί ολόκληρα «νησιά» που επιπλέουν. Ειδικότερα, ανά έτος, έχουμε 8 εκατομμύρια πλαστικά μπουκάλια στις θάλασσες που ρυπαίνουν ανεπανόρθωτα.
Φέτος τον Μάρτιο 175 χώρες υποσχέθηκαν να μειώσουν και να ανακυκλώσουν την όποια χρήση πλαστικού μέχρι και το 2024, αλλά τα νούμερα δεν είναι σε καμία περίπτωση ενθαρρυντικά. O Οργανισμός Οικονομικής Συνεργασίας και Ανάπτυξης αναφέρει πως μέχρι το 2060 θα έχουμε τριπλασιάσει το πλαστικό που χρησιμοποιούμε, ενώ ανακυκλώνεται μόλις το 1/5 από αυτά. Μέχρι το 2050, αναμένεται σε αυτούς τους ρυθμούς να έχουμε περισσότερα πλαστικά παρά ψάρια στους ωκεανούς. Η αρχή της πανδημίας το 2020 ήταν η πρώτη που έριξε την χρήση πλαστικού σε αριθμούς αλλά αύξησε τα βιομηχανικά απόβλητα. Όμως έκτοτε υπάρχει τριπλασιασμός σύμφωνα με τον OECD και με το μεγαλύτερο μέρος της πλαστικής ρύπανσης να προέρχεται από μικροπλαστικά, πολυμερή δηλαδή που δεν ξεπερνούν τα 5 χιλιοστά σε διάμετρο και όχι μόνο είναι δύσκολο να καταστραφούν, αλλά απειλούν και την θαλάσσια ζωή. Σε κάθε περίπτωση, συνεχίζουμε στο μεγαλύτερο μέρος να καίμε και να θάβουμε τα πλαστικά, με το πιο ανησυχητικό ωστόσο ότι πέρα από ένα κομμάτι των πλαστικών που ανακυκλώνεται, το υπόλοιπο όχι μόνο δεν μπορεί να αξιοποιηθεί, αλλά πολλές χώρες δεν διαθέτουν και τον εξοπλισμό για να το κάνουν.
Τα σενάρια ωστόσο σύμφωνα με τον OECD για το 2060 είναι δύο και εξαρτώνται στο τι γραμμή θα ακολουθήσουν οι κυβερνήσεις ανά τον κόσμο. Είτε μία πιο αυστηρή πολιτική με μεγαλύτερους φόρους στα πλαστικά, είτε ρυθμιστικές πολιτικές που στοχεύουν στη μείωση των πλαστικών σχεδόν στο ένα πέμπτο. Η έκθεση του οργανισμού υπογραμμίζει ότι και τα δύο σενάρια δεν πρόκειται να επηρεάσουν το παγκόσμιο ΑΕΠ, καθώς προβλέπεται πτώση μόλις 0,8% στο πρώτο σενάριο και 0.3% στο δεύτερο. Πολύ περισσότερο ωστόσο, θα δώσει παράταση ζωής στον πλανήτη και θα προστατέψει τους ωκεανούς από την ανεξέλεγκτη ροή πλαστικού.
Είναι πράγματι όχι η άνοδος, αλλά η αποκορύφωση του πλαστικού ανθρώπου. Μία υπενθύμιση μέσα στις πανδημίες ότι κινδυνεύουμε να εξαφανιστούμε από ένα σωρό ακόμη τρόπους, με νούμερο ένα μία μόλυνση που προκαλούμε οι ίδιοι και ακόμη είμαστε ανίκανοι να αντιμετωπίσουμε. Που βρισκόμαστε κάθε νέα χρονιά σε καινούργιο αρνητικό ρεκόρ και που ακόμη αναρωτιόμαστε τι πρέπει να συμβεί για να καταλάβουν οι ηγέτες των κρατών πως το μόνο μέλλον του ανθρώπου με το πλαστικό, το άμεσο μέλλον με βάση αυτούς τους αριθμούς, είναι εκείνο που θα τον πνίξει στα ίδια του τα πολυμερή απόβλητα.
