Όταν μιλάμε για το 1821 δεν μπορείς να ξεχωρίσεις μόνο έναν ήρωα αλλά άπειρους. Σαφώς και πιο ξακουστοί ήταν ο Θεόδωρος Κολοκοτρώνης, ο Παπαφλέσσας, ο Γεώργιος Καραϊσκάκης, ο Οδυσσέας Ανδρούτσος ή ο Κωνσταντίνος Κανάρης αλλά υπάρχουν άπειροι ακόμα αγωνιστές που βοήθησαν τη χώρα μας να απελευθερωθεί από τους Τούρκους και έχουμε γαλουχηθεί με τα κατορθώματά τους.
Οι συντάκτες του Ratpack ανάμεσα σε τόσους ήρωες απαντούν στην ερώτηση «ποιος ήρωας της Ελληνικής Επανάστασης του '21 θα ήθελες να είσαι;» και εξηγούν τους λόγους για τους οποίους τους ενέπνευσε περισσότερο.
Τον παπά του Διαβόλου, Παπαφλέσσα διαλέγει ο Βασίλης Κουρουμιχάκης
Όταν φτάνει η συζήτηση για τον ρόλο της εκκλησίας στο 1821, ξεκινάει για ένα από τα πιο ακανθώδη ζητήματα της Επανάστασης, ίσως περισσότερο κι από τις εμφύλιες διαμάχες κατά της διάρκειά της. Εδώ δεν θα αναλύσω ένα θέμα για το οποίο έχουν γραφτεί βιβλία και ακόμα δεν έχει εξανλτηθεί, αλλά για ένα συγκεκριμένο μέλος του κλήρου, ένα αναντικατάστατο μέλος της Επανάστασης.
Φυσικά θα μιλήσω για τον Παπαφλέσσα αυτόν τον παρορμητικό, φωνακλά, γλεντζέ και φλογερό πατριώτη. Για πολλούς είναι από τις πιο αμφιλεγόμενες προσωπικότητες της Επανάστασης, ειδικά από τη στιγμή που στον εμφύλιο βρέθηκε απέναντι από τον Αρχιστράτηγο Κολοκοτρώνη. Κανείς όμως δεν μπορεί να πει με ασφάλεια ότι η Επανάσταση δεν θα αναβαλλόταν για αρκετό καιρό ακόμα αν δεν ήταν τόσο ενοχλητικός ο Παπαφλέσσας.
Δεν είχε καμία στρατιωτική εμπειρία, δεν είχε κανέναν στρατηγικό νου και το μόνο που τον ένοιαζε ήταν η Επανάσταση. Άφηνε σε άλλους τα σχέδια και τις στρατηγικές, αυτόν ήταν εκεί μόνο για να τους γεμίζει τις καρδιές με θάρρος. Κανείς δεν ξέρει αν τελικά τους έπεισε από σεβασμό επειδή ήταν ιερωμένος ή πραγματικά τον φοβόντουσαν. Σε μία μυστική οργάνωση σαν τη Φιλική Εταιρεία ένας παπάς που μιλούσε πολύ ήταν μια βραδυφλεγής βόμβα και όσο πιο γρήγορα έκαναν την Επανάσταση τόσο λιγότερες πιθανότητες είχε να αποκαλυφθεί.
Όσο εκκεντρική φυσιογνωμία κι αν ήταν στο τέλος απεδειξε πως δεν είχε καμία υστεροβουλία. Όταν το 1825 ο Ιμπραήμ αποβιβάστηκε στον Μοριά έκανε έκκληση να μονιάσουν όλοι για να τον αντιμετωπίσουν. Δεν τον άκουσε κανείς και έκανε το μοναδικό πράγμα που ήξερε, να σηκώσει πρώτος το σπαθί. Στο Μανιάκι γράφτηκε μια από τις πιο συγκλονιστικές ιστορίες αυτοθυσίας. Με μόλις 600 άντρες, 300 σύμφωνα με άλλες πηγές που θέλουν τις Θερμοπύλες να επαναλαμβάνονται, αντιμετώπισε τις μερικές χιλιάδες του Ιμπραήμ. Η μάχη κράτησε 8 ώρες και ο Ιμπραήμ εντυπωσιάστηκε τόσο πολύ που όταν βρήκε το πτώμα του Παπαφλέσσα έσκυψε και το φίλησε από σεβασμό.
Την πιο σπουδαία γυναίκα της Επανάστασης, Λασκαρίνα Μπουμπουλίνα προσκυνάει η Γωγώ Φούντα
Ήρωες υπάρχουν πολλοί γύρω μας, που αγωνίζονται καθημερινά για τα ιδανικά τους και για να κάνουν τον ταλαίπωρο αυτό κόσμο καλύτερο. Έναν καλύτερο κόσμο, ή για την ακρίβεια μία καλύτερη Ελλάδα, ονειρεύτηκαν και οι «Ήρωες του ‘21» όπως είθισται να τους λέμε, με το όραμα αυτό να μεταφράζεται σε μία επανάσταση την οποία σήμερα τιμά ολόκληρη η ανθρωπότητα. Η αλήθεια είναι ότι όσο μικρότερος είσαι, τόσο πιο ρομαντικά παρατηρείς τις θρυλικές μορφές της επανάστασης, οι οποίες μεγαλώνοντας και με ελάχιστη έρευνα ή έστω ανάγνωση ιστορικών βιβλίων, λαμβάνουν ξαφνικά μια πιο ανθρώπινη μορφή, με ψεγάδια και αδυναμίες, και προθέσεις, υποκινούμενες όχι πάντα από τον πατριωτισμό και τη λαχτάρα για ελευθερία.
Κανείς ωστόσο δεν μπορεί να αμφισβητήσει τον αγώνα, το έργο και την κληρονομιά που άφησαν πίσω τους, είτε λέγονταν Κολοκοτρώνης, είτε Καραϊσκάκης, είτε Μακρυγιάννης-που είναι και ο αγαπημένος του πατέρα μου-. Εμένα πάλι, πάντα με γοήτευαν οι γυναίκες της επανάστασης, οι οποίες έπαιξαν κομβικό και άκρως σημαντικό ρόλο παρόλο που τα μέσα και οι πόροι τους δεν συγκρίνονταν με αυτά των αντρών. Και μιας και μιλάμε για γυναίκες στην Επανάσταση, δεν θα μπορούσα να μην αναφερθώ στην πιο εμβληματική γυναικεία παρουσία που δεν είναι άλλη από τη Λασκαρίνα Μπουμπουλίνα. Τη νησιώτισσα που γεννήθηκε στην Ύδρα μεγάλωσε στις Σπέτσες, και ξόδεψε όλη της την περιουσία, για να ενισχύσει τον αγώνα των Ελλήνων. Γενναία και ταυτόχρονα διπλωμάτισσα και μεθοδική, δεν θεωρείται άδικα η πιο σημαντική γυναίκα της Επανάστασης της οποία το όνομα φιγουράρει δίπλα σε αυτά των αντρών. Ας μην ξεχνάμε, ότι υπήρξε η μοναδική γυναίκα μέλος της Φιλικής Εταιρείας- έστω και στον κατώτατο βαθμό μύησης – ενώ μετά θάνατον έλαβε τιμητικά τον τίτλο της Υποναυάρχου!
Το μόνο που σκέφτομαι για την ρωμαλέα γυναίκα με το ακόμα πιο ρωμαλέο όνομα-για την ακρίβεια ήταν το παρατσούκλι της γιατί το πατρικό της ήταν Πινότση-είναι ότι αν ζούσε στη σημερινή εποχή θα ήταν ένα υπέροχο πρότυπο για όλα τα νέα κορίτσια εκεί έξω. Χωρίς περιορισμούς και προκαταλήψεις λόγω του φύλου της θα είχε τη δυνατότητα να μεγαλουργήσει όπως και τότε. Και κάτι μου λέει ότι θα το έκανε!
Tον αμφιλεγόμενο προεστό, Δεληγιάννη διαλέγει ο Στέλιος Παπαγρηγορίου
Ο Κανέλλος Δεληγιάννης ήταν ένας από τους πιο αμφιλεγόμενους ήρωες του ’21, κι αυτό γιατί ο ρόλος του ήταν πολύ πιο περίπλοκος από έναν απλό στρατιώτη ή στρατηγό όπως ήταν για παράδειγμα ο Κολοκοτρώνης. Σαν προεστός απολάμβανε όλα τα προνόμια των πλούσιων Τούρκων, μάλιστα πολλοί έλεγαν πως ήταν πλέον και ο ίδιος σαν αυτούς, μιας και οι Προεστοί φορούσαν τα ίδια ρούχα με τους Τούρκους ευγενείς τότε. Το μίσος που έτρεφε ο Κανέλλος για τον Κολοκοτρώνη ήταν ανεπανάληπτο κι έχει μείνει στην ιστορία. Κι όμως ο Δεληγιάννης μπορεί από πολλούς να εκλαμβάνεται ως μία αρνητική μορφή του Αγώνα, κάποιοι ιστορικοί όμως υποστηρίζουν πως χωρίς αυτόν και την περιουσία που είχε σαν αριστοκράτης προεστός δεν θα είχε γίνει ποτέ η επανάσταση.
Εκείνος ήταν που τροφοδοτούσε τα στρατεύματα με τροφή και ρουχισμό, τη στιγμή που οι κλέφτες και οι αρματολοί δεν είχαν σχεδόν τίποτα στην ιδιοκτησία τους παρά μόνο μία φορεσιά, ένα σπαθί κι ένα τουφέκι. Τελικά η ιστορία έδειξε πως ο Δεληγιάννης ήταν το ίδιο σημαντικός όπως ένας μαχητής σαν τον Νικηταρά ή ένας στρατηγός όπως ο Κολοκοτρώνης. Χωρίς αυτόν δεν θα καταφέρναμε να νικήσουμε τη μάχη για το Έθνος κι έτσι πλέον θεωρείται πως με τον τρόπο του έδωσε τα πάντα για την Επανάσταση.
Τον action hero Γεώργιο Καραϊσκάκη χειροκροτάει ο Κώστας Χρήστου
Πώς αλλιώς να αποκαλέσεις έναν τύπο που έπεφτε μπροστά στα βόλια για να σώσει τους άντρες του; Ο ίδιος ο Κολοκοτρώνης του έλεγε να φυλάει τον εαυτό του καθότι «δεν είναι αυτές δουλειές για σένα, πρέπει να σώσεις τον εαυτό σου αν θες να σωθεί και η Πατρίδα». Αλλά αυτά έκανε ο Καραϊσκάκης πολύ πριν τα κάνει ο Bruce «McClaine» Willis.
Ο Καραϊσκάκης θα μπορούσε να γίνει Χολιγουντιανός ήρωας. Ήταν νόθο παιδί, αμφιβόλου πατρός και η μάνα του έγινε καλόγρια. Έμαθε γράμματα και την τέχνη του πολέμου στην αυλή του Αλή Πασά στα Ιωάννινα και ό,τι έκανε ο Κολοκοτρώνης στους Τούρκους στην Πελοπόννησο, ο Καραϊσκάκης τους τα έκανε στη Στερεά Ελλάδα. Ιδιαίτερα αθυρόστομος, έκανε άθελα του μία τακτική ψυχολογικού πολέμου βρίζοντας τους εχθρούς που πετσόκοβε και παρότι άνθρωποι σαν τον Μαυροκορδάτο και τον Ζαΐμη θέλησαν να τον απομακρύνουν, αναγνώρισαν την επιρροή και τις ικανότητές του και του έδωσαν την αρχιστρατηγία.
Σαλώνα, Δραγαμέστο, Δίστομο. Από όπου περνούσε, τους έκανε ζημιές. Στη Φθιώτιδα και στη Βοιωτία, έκλεισε τους ανεφοδιασμούς των Τούρκων και έκανε μία ιστορική νίκη στην Αράχωβα με μόλις 500 άντρες σε μια μάχη που κράτησε έξι ημέρες. Ο στρατηγός σκότωσε 1.500 Τουρκαλβανούς, με τα κεφάλια των οποίων έστησε πυραμίδα για να στείλει μήνυμα. Ήταν εξαιτίας της τακτικής του Sir Richard Church που ο Μαυροκορδάτος ονόμασε τον στρατάρχη, που κόστισε στους Έλληνες όχι μόνο την Αθήνα αλλά και την ζωή του Καραϊσκάκη. Θέλοντας να σώζει τους αγωνιστές από τις κατά μέτωπο επιθέσεις που διέταζε ο Church στον Πειραιά, χτυπήθηκε από βόλι στο υπογάστριο και ξεψυχόντας, άφησε μήνυμα στους Έλληνες να μείνουν ενωμένοι - με τον Κολοκοτρώνη να μοιρολογάει μόλις έμαθε για τον θάνατό του.
Μέχρι σήμερα, ενδεχομένως να μην έχει εισακουστεί η τελευταία επιθυμία του στρατηγού.
Τον «Turkslayer» της Επανάστασης, Νικηταρά θαυμάζει ο Χρήστος Κάβουρας
Σε κάθε μου βόλτα στο Πεδίον του Άρεως, η προτομή του είναι από τα βασικά πράγματα που προσέχω. Σίγουρα ο Νικηταράς δεν είναι ο πιο διαφημισμένος ήρωας του 1821, το γεγονός όμως ότι έμεινε στην ιστορία ως «σφαγέας των Τούρκων» ή καλύτερα «Τουρκοφάγος» τα λέει όλα. Ο Νικήτας Σταμετελόπουλος όπως ήταν πραγματικό όνομά του, ανιψιός του Κολοκοτρώνη, μυήθηκε στη Φιλική Εταιρία το 1818 και η μανία του στη μάχη εναντίον των Τούρκων τον έκανε γνωστό μέχρι σήμερα. Δεν ξέρω αν τελικά αληθεύει η ιστορία ότι το χέρι του που έπαθε αγκύλωση από τα άπειρα ξίφη που κάρφωσε στα κορμιά των Τούρκων στα Άνω Δολιανά, ωστόσο ακόμα και έτσι ο μύθος του είναι από τα πράγματα που θυμάται για πάντα όποιος τον μελετήσει και το κουβαλάει για μια ζωή.
Η πορεία του Νικηταρά στη μάχη (βλ. Μάχη του Βαλτετσίου, των Δολιανών και Βερβένων, Άλωση της Τριπολιτσάς) και οι νίκες που έφερε το σπαθί του προκαλεί έμπνευση ακόμα και σήμερα, ωστόσο η ζωή μετά την απελευθέρωση από τους Τούρκους προκαλεί θλίψη και προβληματισμό για την άδικη αντιμετώπιση που έτυχε, όπως και πολλών ακόμα ηρώων του 1821 από το ελληνικό κράτος. Ο άνθρωπος που επέζησε και θριάμβευσε σε τόσες μάχες, που πολέμησε πλάι στον θείο του, Κολοκοτρώνη και οραματίστηκε μια Ελλάδα ελεύθερη μακριά από τον τούρκικο ζυγό είδε την ίδια του τη χώρα να τον καταδικάζει και ουσιαστικά να τον αφήνει να πεθάνει μέσα στη φτώχεια και να τον ατιμάζει με την άδεια επαιτείας μονάχα της Παρασκευές.
