Στο εξωτερικό όταν οι πολιτικοί επιστήμονες, οι ιστορικοί και οι καθηγητές πανεπιστημίων αναφέρονται στο έργο του Ιωάννη Καποδίστρια, μιλούν για την Δεύτερη Μεγάλη Ελληνική Αφύπνιση. Η Πρώτη ήταν ο αγώνας που έδωσε το Γένος και η οποία έγινε γνωστή στο εξωτερικό μετά τις φρικαλεότητες που έπραξαν οι Οθωμανοί σε μέρη όπως την Χίο. Ο ομώνυμος πίνακας του Ντελακρουά με την Σφαγή, ήταν εκείνος που όχι μόνο συγκλόνισε την κοινή γνώμη αλλά που υπενθύμισε πως ο κίνδυνος της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας παραμένει – άλλωστε κάποια στιγμή στο παρελθόν έφτασαν έξω από την Αυστρία.
Ο Ιωάννης Καποδίστριας αποτέλεσε την Δεύτερη Μεγάλη Ελληνική Αφύπνιση. Ήταν η ώρα των έργων, η ώρα της σύστασης του Κράτους ως διοικητικό μέσο αλλά και ως έννοια, η ώρα που μία χώρα άτακτων πολεμιστών και φτωχών ανθρώπων, έπρεπε να μπουν σε ένα ρυθμό και να ακολουθήσουν μία σειρά από κανόνες και νόμους, ώστε να μεταμορφωθεί η κατεστραμμένη από τον πόλεμο χώρα σε ένα κράτος δικαίου και ανάπτυξης, που αυτή τη φορά θα ακολουθούσε τα ευρωπαϊκά πρότυπα και τον ευρωπαϊκό τρόπο ζωής. Όμως τα 400 χρόνια κυριαρχίας δεν τα ξεφορτώνεσαι εύκολα. Ειδικά όταν έχουν ποτίσει το DNA σου και είναι ο μόνος τρόπος ζωής που γνωρίζεις.
Το έργο του Κυβερνήτη είναι λίγο-πολύ γνωστό από τα βιβλία της ιστορίας. Ο Καποδίστριας άφησε την θέση του υπουργείου Εξωτερικών στη ρωσική Αυλή και διέθεσε χρόνο και χρήματα, για να έρθει σε μία χώρα που τα σύνορά της έφταναν μέχρι λίγο έξω από τη Λαμία. Το ότι ο Κυβερνήτης συνάντησε αντιδράσεις για τις διοικητικές του μεταρρυθμίσεις είναι επίσης γνωστό. Θέλησε να δώσει τέλος στην έννοια του «τσιφλικιού» και στο «προεστιλίκι», αναφέροντας συνεχώς πως οι φόροι είναι πλέον υπόθεση του κράτους και πως οι κρατικοί λειτουργοί δεν παίρνουν τοκογλυφίες και κεφαλικό φόρο, αλλά μισθό. Δεν συνάντησε μόνο αντιδράσεις αλλά και μία ολόκληρη εξέγερση, που κατέληξε σε εχθροπραξίες με την αντικυβέρνηση στην Ύδρα. Το αποκορύφωμα της αντίδρασης απέναντι στις μεταρρυθμίσεις του, ήρθε το πρωινό της 27ης Σεπτεμβρίου του 1831. Γνωρίζουμε πως ήταν τα χέρια των Μαυρομιχάληδων που πυροβόλησαν, αλλά το ερώτημα είναι ποιος τους έβαλε το δάχτυλο στη σκανδάλη. Ο Πετρόμπεης άλλωστε, ήταν από τους πρώτους που παρακαλούσαν τον Καποδίστρια να αφήσει τον Τσάρο και να αναλάβει την θέση του κυβερνήτη.
Η αλήθεια είναι πως ο Κυβερνήτης δεν είχε καλές σχέσεις με τους Γάλλους και τους Άγγλους, που έβλεπαν τον Καποδίστρια ως φερέφωνο της τσαρικής αυλής που θα προωθούσε στο μέλλον τα συμφέροντα των Ρώσων στη χώρα. Ιδιαίτερα μεταξύ των Άγγλων δεν ήταν αγαπητός, γιατί έλειψε να γίνει διπλωματικό επεισόδιο σχετικά με την προσάρτηση του Ιονίου στην Ελλάδα – κάτι στο οποίο οι Άγγλοι ήταν αντίθετοι από την πρώτη στιγμή. Είναι καταγεγραμμένο ότι μετά τις εχθροπραξίες με τους αντάρτες στην Ύδρα, ο Καποδίστριας ζήτησε από τον πρέσβη στο Παρίσι να διαμαρτυρηθεί για την ανάμιξη των Γάλλων στις εχθροπραξίες καθώς και την βοήθεια που παρείχαν οι Άγγλοι στους ταραχοποιούς. Είναι επίσης γνωστό πως ο ένας εκ των δολοφόνων που διέφυγε ζωντανός πριν φυλακιστεί και εκτελεστεί, ο Γεώργιος Μαυρομιχάλης, το πρώτο μέρος στο οποίο αναζήτησε «καταφύγιο», ήταν η γαλλική πρεσβεία με τον κόσμο να απειλεί ότι θα την κάψει. Δύο πράγματα ωστόσο δεν είναι και τόσο γνωστά. Ότι λίγο πριν λιντσάρει ο κόσμος τον δεύτερο δολοφόνο εκείνος δηλώνει «Δεν φταίω εγώ άλλοι με έβαλαν» και ότι στην άφιξη του στην γαλλική πρεσβεία, ο Γεώργιος δηλώνει στον βαρόνο Ρουάν «Σκοτώσαμε τον τύραννο και τώρα εμπιστευόμαστε την Γαλλία. Ιδού τα άρματά μας». Όλα τα παραπάνω επιβεβαιώνονται από τις αναφορές του Νικόλαου Κασομούλη.
Μετά τον θάνατο του Κυβερνήτη, ο αδερφός του Αυγουστίνος θα δήλωνε αργότερα στον σύμβουλο του Όθωνα, Φρέντερικ Τιρς, πως ήταν «Οι Γάλλοι και οι Άγγλοι ήταν που δολοφόνησαν τον αδερφό μου κύριε». Στην ‘‘Ιστορική Ανθολογία’’ του Γιάννη Βλαχογιάννη, ο Πετρόμπεης το 1840 φέρεται να είπε όταν κάποιος κακολόγησε τον Καποδίστρια. «Δεν μετράς καλά. Ανάθεμα στους Άγγλους και τους Γάλλους που ήταν η αιτία να χάσω και εγώ τους δικούς μου και το Έθνος έναν άνθρωπο που δεν θα τον ξαναβρεί. Και που το αίμα του με παιδεύει ως σήμερα». Ο Θεόδωρος Κολοκοτρώνης ο μεγάλος αρχιστράτηγος, είχε πάρει θέση για το συμβάν αναφέροντας έμμεσα πως οι δολοφόνοι δεν βασίστηκαν τελικά σε καμία βεντέτα όπως ήθελε η μέχρι τώρα ιστορία να μας διδάξει, αλλά είχαν ήδη πληρωθεί για την δολοφονία. «Τους εγύρισαν τα μυαλά τάζοντάς τους χιλιάδες τάλαρα και άλλα και αν δεν παρακινούντο αυτοί από μεγάλες υποσχέσεις και να είναι βέβαιοι ότι θα γλιτώσουν, δεν θα το αποφάσιζαν ποτέ». Αξίζει να αναφερθεί ότι στην αντικυβέρνηση και ενάντια προσωπικά στον Καποδίστρια, ήταν και άλλοι πολιτικοί της Εποχής όπως ο Μαυροκορδάτος και ο Ζαΐμης, που ουδέποτε συμπάθησαν τον Καποδίστρια και δεν είδαν με καλό μάτι την παρουσία του στην Ελλάδα.
Ωστόσο η δολοφονία του Κυβερνήτη είναι ακόμα μία απόδειξη πως η Ελλάδα τρώει τα παιδιά της. Γιατί από τους προύχοντες μέχρι τους σκιτζήδες, αφήσαμε τους ξένους να μπουν ανάμεσά μας και να κάνουν τα σχέδια τους όπως ακριβώς τα είχαν πράξει. Με βαλτούς αυτοκράτορες στη συνέχεια και εκβιασμούς λόγω των δανείων νωρίτερα. Και αυτή την δύσμοιρη Ελλάδα που τόσο πόνεσε εκείνα τα χρόνια, ήταν μετρημένοι στα δάχτυλα οι άνθρωποι της εποχής που πίστεψαν στην Μεγάλη Ιδέα της Αναγέννησης της, θέλοντας να την αλλάξουν, να την διαμορφώσουν, να την βάλουν στον χάρτη ως υπολογίσιμη δύναμη.
Άνθρωποι όπως ο Ιωάννης Καποδίστριας. Ένας τίμιος και ακέραιος μέσα σε τόσους σκάρτους.
Πηγές
‘‘Ιστορική Ανθολογία 1820–1864’’, Βλαχογιάννης Γιάννης
‘‘Όθωνας’’, Φωτιάδης Δημήτρης
‘‘Ενθυμήματα’’, Κασομούλης Νικόλαος
