«Το εύκολο χρήμα είναι η κύρια αιτία του υπερδανεισμού. Όταν ένας επενδυτής πιστεύει πως μπορεί έχει κέρδος 100% ετησίως δανειζόμενος με επιτόκιο 6%, θα δελεασθεί να δανειστεί, να επενδύσει και να κερδοσκοπήσει με τα χρήματα αυτά». Πολλοί είναι οι παράγοντες που οδήγησαν στην Παγκόσμια Οικονομική Ύφεση του ’29, ωστόσο αν θα έπρεπε να τους κατατάξουμε με σειρά σημαντικότητας, σίγουρα ο ατέρμονος δανεισμός κεφαλαίων με σκοπό το μεγαλύτερο δυνατό κέρδος ήταν ο μεγαλύτερος.
Γενικότερα στην ιστορία της ανθρωπότητας, όσο και αν μπορεί κανείς να προβλέψει την ανάπτυξη ή την κατάρρευση μιας οικονομίας μέσω των ειδικών διαγραμμάτων, των μετατοπίσεων των καμπυλών ζήτησης και προσφοράς και άλλων οικονομικών θεωριών, υπάρχει ένας παράγοντας που δεν μπορεί να προβλεφθεί με τίποτα. Η ανθρώπινη απληστία. Αυτή η μάστιγα που πηγάζει από την επιθυμία και τη φιλοδοξία των ανθρώπων για ένα καλύτερο αύριο, την επιτυχία και τη σιγουριά που μπορεί να αποφέρει το εύκολο χρήμα και τελικώς την κατάρρευση από το ίδιο το οικονομικό σύστημα.
Δράση και Αντίδραση. Κάθε φορά που παίρνεις, πρέπει στο τέλος να δώσεις. Το θέμα είναι να ορίσεις εσύ ο ίδιος το πόσα θα χρειαστεί να θυσιάσεις, χωρίς να αναγκαστείς να «κρεμαστείς» στο τέλος της ημέρας.
Πολλά χρόνια πριν την Οικονομική Κρίση του 2008 και ακόμα πιο πολλά από αυτή του κορονοϊού, η ανθρωπότητα έχοντας μπει σε έναν αιώνα γεμάτο ανακαλύψεις, προσδοκίες και μεγαλύτερες ευκολίες θα ερχόταν αντιμέτωπη με την μεγαλύτερη (μέχρι τότε) δοκιμασία της, μετά τον Α’ Παγκόσμιο Πόλεμο. Πρόκειται για μια εποχή που χαρακτηρίζεται από πλούτο και υπερβάσεις. Στις ΗΠΑ οι άνθρωποι μετανάστευαν συνεχώς σε αστικές περιοχές των μεγάλων πόλεων με την ελπίδα μιας καλύτερης ζωής ασχολούμενοι με τον συνεχώς αναπτυσσόμενο βιομηχανικό τομέα. Την ώρα όμως που οι πόλεις λάμβαναν όλο τον πλούτο, παρατηρείτο τεράστια ανισορροπία στον πλούτο και την παραγωγή του Πρωτογενούς Τομέα παραγωγής. Η αμέλεια του γεωργικού τομέα των ΗΠΑ οδήγησε τους Αμερικάνους αγρότες σε οικονομική απελπισία κατά την διάρκεια της δεκαετίας, ένα γεγονός που αποτέλεσε την απαρχή για την κρίση που ερχόταν. Τι οδήγησε τελικά στην Μεγάλη Οικονομική Ύφεση του ’29;
Χρειάστηκε μονάχα ένα «κραχ»
Μία λέξη που βούλιαξε τα πάντα. Παρά την ανισορροπία στην παραγωγή του αγροτικού τομέα, οι Αμερικάνοι θεωρούσαν πως δεν θα επηρεαζόταν το «καμάρι» της Wall Street, το περίφημο χρηματιστήριο το οποίο θεωρείτο το απόλυτο χρυσορυχείο της εποχής. Ένα μικρό «κραχ» τον Μάρτιο του 1929 το οποίο θα μπορούσε να λειτουργήσει ως ξυπνητήρι για τους συμμετέχοντες (και όχι μόνο), ξεπεράστηκε γρήγορα μην καταφέρνοντας να ανοίξει τα μάτια στους Αμερικανούς.
Εκείνο το Σεπτέμβριο οι επενδυτές άρχισαν να πωλούν μετοχές σε γρήγορο και απότομο ρυθμό ωστόσο δύο μέρες αργότερα ο τραπεζίτης Charles Mitchel ανακοίνωσε ότι η τράπεζα του θα πρόσφερε 25 εκατομμύρια για να σταματήσει την πτώση του χρηματιστηρίου και ο προσωρινός πανικός κόπασε. Κανείς δεν είχε καταλάβει την ασταθή βάση του χρηματιστηρίου που κινδύνευε από μια απλή μεταβολή να καταρρεύσει. Κανείς δεν είχε προσέξει ότι η αμερικανική οικονομία (που επηρέαζε και επηρεάζει όλο τον πλανήτη) είχε αρχίσει να εμφανίζει εμφανή προβλήματα σε τομείς-κλειδιά, όπως οι πωλήσεις αυτοκινήτων ή την παραγωγή ατσαλιού.
Το χειρότερο όμως ήταν ότι ο κόσμος δανειζόταν συνεχώς μπροστά στο φόντο του εύκολου χρήματος και κατέληγε σταδιακά να έχει μεγάλα χρέη από τους υπερδανεισμούς.
Η «Μαύρη Πέμπτη»
Έτσι έχει ονομαστεί η 24η ημέρα του Οκτωβρίου του 1929. Είναι η μέρα που η αγορά βυθίζεται κατά 11% κάτω από την αξία της. Η Wall Street βρίσκεται στον γνωστό πανικό της, ωστόσο ο λόγος δεν είναι η ευημερία αλλά η επιβίωση. Τραπεζίτες προσπαθούν να βρουν τον τρόπο να επιλύσουν το πρόβλημα αλλά όλα μοιάζουν με αδιέξοδο. Ποιος θα βάλει το χέρι στην τσέπη σε αυτή τη δύσκολη κατάσταση προκειμένου να επαναφέρει τον δείκτη ευημερίας σε αποδεκτά επίπεδα, υπό τον κίνδυνο να είναι «αγύριστα».
Τελικώς την πρωτοβουλία θα πάρει ο εκλεγμένος υπεύθυνος της κατάστασης και αντιπρόεδρος των συναλλαγών, Robert Whitney ο οποίος στην προσπάθειά του να «ταράξει λίγο τα νερά» και να προσθέσει κεφάλαιο, αγοράζει κομμάτι μετοχών μιας εταιρίας ατσαλιού προσφέροντας πολλά παραπάνω χρήματα από την πραγματική της αξία. Η κίνηση σταματάει την πτώση του χρηματιστηρίου, ωστόσο η σταθεροποίησή του δεν θα διαρκέσει για πολύ. Λίγες μέρες αργότερα, την «Μαύρη Δευτέρα», οι περισσότεροι επενδυτές εγκαταλείπουν την αγορά και η συνολική πτώση της αξίας της ανέρχεται στο 13%. Το «κραχ» είναι πλέον πραγματικότητα.
Η ανθρωπότητα θα έμπαινε σε μια δεκαετία σκιών, με τον δυτικό κόσμο να χάνεται μέσα στην αβεβαιότητα και τις δοκιμασίες, με τις συνέπειες να είναι τεράστιες. Σήμερα η «Μεγάλη Ύφεση» όπως την αποκαλούν στις ΗΠΑ, χρησιμοποιείται ως το απόλυτο παράδειγμα για το πόσο οδυνηρή μπορεί να είναι μια οικονομική καταστροφή, με κάθε χώρα τότε να επηρεάζεται διαφορετικά από την οικονομική κατάρρευση.
Η κατάσταση-απελπισίας «γέννησε» νέες σταθερές και ιδεολογίες οι οποίες μάλιστα έφτασαν στα άκρα, με τους δημαγωγούς να έχουν πέραση προσφέροντας όραμα με τις απόλυτες τακτικές τους. Η Μεγάλη Ύφεση μπορεί να τερματίστηκε, αλλά στο φινάλε της γέννησε ένα από τα μεγαλύτερα κακά στην ιστορία της ανθρωπότητας. Τον Β’ Παγκόσμιο Πόλεμο.
Αυτό που λέμε: «Ενός κακού, μύρια έπονται». Και να που πέρυσι, τέτοια μέρα, ο Dow Jones είχε απώλειες 2,997.10. Ήταν η αρχή μίας χρονιάς που θέλουμε να ξεχάσουμε και ακόμη δεν μπορούμε.
