Κάποια στιγμή είχα γράψει σε παλιότερο κείμενο σε ένα περιοδικό, ότι χάρη στον πατέρα μου γνώρισα τα ενδότερα των βιβλίων επιστημονικής φαντασίας. Υπήρχαν πάντα βιβλία στο σπίτι μας που περιελάμβαναν από κλασσικά μυθιστορήματα, ιστορικά, αστυνομικά, βιβλία για την πολιτική και την κοινωνιολογία, αλλά όπως θα έλεγε ο πατέρας μου το science fiction ήταν η ένοχη απόλαυσή μας. Αν σήμερα το genre θεωρείται αναπόσπαστο κομμάτι της ψυχαγωγίας, σίγουρα δεν μπορούσες να πεις το ίδιο για την δεκαετία του ‘60 και του ‘70, που αν τα διάβαζες ο κόσμος πίστευε ότι είσαι περίεργος – και ας υπήρχαν μεγαθήρια όπως ο Arthur Clark και ο Isaac Asimov.
Χάρη όμως σε αυτή την πλούσια βιβλιοθήκη που είχαμε, ανακάλυψα και τα βιβλία του Philip K. Dick, ενός τύπου που ενδεχομένως να μην έχεις ιδέα ποιος είναι ή που έχεις πετύχει το όνομά του σε κάποιο κείμενο στο Internet και το ξέχασες μετά από μια ημέρα. Ο Dick είναι υπεύθυνος για μία σειρά από ταινίες επιστημονικής φαντασίας που μας μεγάλωσαν. Όχι, το παίρνω πίσω. Είναι υπεύθυνος για μία σειρά από βιβλία που οι κατάλληλοι άνθρωποι εμπνεύστηκαν για να τα κάνου ταινίες. Και έτσι ακριβώς έγινε. Θα μπορούσε να πει κανείς πως ο Dick εκπροσωπούσε μία ολόκληρη κάστα συγγραφέων που ακόμη δεν υπήρχε. Το μόνο που υπήρχε ήταν άνθρωποι όπως εκείνος που, ευκαιριακά, έγραφαν κάποια νουβέλα θέλοντας να ακολουθήσουν τα βήματα των Clark και Asimov. Αλλά αυτό δεν γινόταν ούτε κατά διάνοια, μέχρι που έφτασαν τα κορυφαία 80s.
Πες ό,τι θες για τα 80s, αλλά για τον κινηματογράφο κρίθηκαν σωτήρια. Όχι μόνο επειδή οι ταινίες έτυχε να βγουν εκείνη την εποχή, αλλά κυρίως επειδή υπήρξε πληθώρα επενδύσεων από παραγωγούς και σκηνοθέτες, με εκατοντάδες σενάρια και ιδέες να ξεφυτρώνουν από πουθενά. Και ευτυχώς για όλους εμάς, η Αμερικανική Ένωση Κινηματογράφου, είχε όλη την καλή διάθεση να επενδύσει σε νέες ιδέες. Ας δούμε όμως τι ξέρεις ήδη από τον Philip K. Dick και ενδεχομένως να μην το είχες σκεφτεί ποτέ. Blade Runner. Total Recall. Minority Report. Scanner Darkly. The Adjustment Bureau. Όλες οι προαναφερθέντες ταινίες έχουν να κάνουν με τα διηγήματα του Philip K. Dick, ενώ οι ιστορίες του έχουν επηρεάσει και video games με το Man in the High Castle (για το οποίο τιμήθηκε με βραβείο λογοτεχνίας Hugo) να έχει αποτελέσει την κεντρική ιδέα για το Command and Conquer: Red Alert 2 και το Adjustment Bureau να έχει επηρεάσει το σενάριο του παιχνιδιού Control.
Όμως όπως λέει και το περίφημο ρητό, τις περισσότερες φορές το αυθεντικό στόρι είναι και το καλύτερο. Ο Dick ήταν μόλις 22 χρονών όταν ξεκίνησε να εκδίδει νουβέλες σε επιστημονικά περιοδικά το 1951. Η πρώτη του ιστορία ήταν για έναν σκύλο ονόματι Boris, που πίστευε ότι οι σκουπιδιάρηδες έκλεβαν το φαγητό που η οικογένεια αποθήκευε σε μεγάλους μεταλλικούς κάδους. Το νόημα φυσικά, είναι πολύ βαθύτερο και ο 22χρονος Dick κέρδισε με την πρώτη την εμπιστοσύνη της sci-fi κοινότητας που έψαχνε απεγνωσμένα εκφραστες. Ήταν ένας άνθρωπος που είχε ξεκινήσει να καταλαβαίνει ότι ο κόσμος δεν δούλευε το ίδιο για όλους τους ανθρώπους. Μπορεί οι ταινίες να απέκτησαν «χολιγουντιανό» χαρακτήρα με το πιστολίδι, το κυνηγητό και την περιπέτεια, αλλά η ουσία των μυθιστορημάτων του Dick ήταν πάντα η ίδια: η πορεία της κοινωνίας. Γιατί αν κοιτάξεις προσεχτικά βρίσκεις όλα εκείνα τα ζητήματα του χτες που παραμένουν να είναι και ζητήματα του σήμερα. Τα βιομηχανικά τραστ. Οι φυλετικές διακρίσεις. Η εκμετάλλευση σε εργασιακό και προσωπικό επίπεδο. Η εξουσία των λίγων και η εφαρμογή της πλουτοκρατίας και του κακού προσώπου του καπιταλισμού. Ένα σωρό θέματα που ο Dick ήλπιζε να ξεφορτωθούμε σαν κοινωνία και όχι μόνο δεν το κάναμε αλλά τα γιγαντώσαμε. Τώρα αν αυτά μπορούσαν να παρουσιαστούν μέσα από ιστορίες με ρομπότ, με ανθρώπους που δεν ήταν σίγουροι αν οι αναμνήσεις ήταν δικές τους ή όχι και με φιλοσοφία τύπου Σπινόζα για το αν υπάρχει πραγματικά ή όχι ελεύθερη βούληση, τόσο το καλύτερο.
Ο Philip K. Dick έζησε για να τα βάλει με ένα ολόκληρο σύστημα, μέσα από ιστορίες που ο κόσμος δεν περίμενε ποτέ να πουλήσουν. Αν σκεφτεί κανείς ωστόσο πως περιλάμβανε στο δυναμικό του πάνω από 130 ιστορίες και διηγήματα, σημαίνει πως όχι μόνο ο ίδιος δεν το έβαλε κάτω, αλλά και πως μία μεγάλη μερίδα κόσμου, ξεκίνησε να βλέπει τα πράγματα όπως ο Dick. Να αμφισβητεί, να ψάχνεται και μέσα από σενάρια επιστημονικής φαντασίας να αναρωτιέται αν πράγματι γίνουν μία μέρα πραγματικότητα. Όλη του η αφοσίωση σε αυτό που έκανε τον οδήγησαν σε σκοτεινά μονοπάτια και για μια ολόκληρη δεκαετία, όχι μόνο εθίστηκε στις αμφεταμίνες αλλά επέτρεπε και σε άλλους χρήστες ναρκωτικών να μένουν μόνιμα σπίτι του. Μάλιστα σύμφωνα με την προσωπική του αυτοβιογραφία, κάποια στιγμή το 1971, οι ναρκομανείς που έμεναν στο σπίτι του, του ανατίναξαν το χρηματοκιβώτιο και εκτός από μετρητά του πήραν και κάποια αρχικά χειρόγραφα μυθιστορημάτων που αγνοούνται μέχρι και σήμερα – από αυτό το περιστατικό πήρε και την ιδέα για να γράψει το Scanner Darkly, που δημοσιεύτηκε έξι χρόνια αργότερα. Ένα χρόνο αργότερα και αφού ήδη είχε 2 διαζύγια, προσπάθησε να αυτοκτονήσει με βρομιούχο κάλιο.
Από εκείνο το σημείο και μετά, ο Dick βιώνει μία σειρά από γεγονότα τα οποία αμφισβητούνται μέχρι και σήμερα. Ξεκινάει να έχει περίεργες παραισθήσεις με γεωμετρικά σχήματα, να βλέπει Τον Χριστό και σκηνές από την αρχαία Ρώμη. Κάποια στιγμή το 1974 επικοινώνησε με το FBI κατηγορώντας καθηγητές Πανεπιστημίου ως πράκτορες της Σοβιετικής Ένωσης, ενώ μέσα από την τριλογία βιβλίων VALIS, ο Dick είχε δηλώσει πως συχνά βίωνε δύο διαφορετικές πραγματικότητες. Την μία ως Philip K. Dick και την άλλη ως Thomas, ένας χριστιανός που κυνηγούσαν οι Ρωμαίοι τον 1ο αιώνα μ.Χ. Έφτασε στο σημείο να πιστεύει πως τον είχε αγγίξει και το πνεύμα του προφήτη Ηλία. Το τελευταίο του μυθιστόρημα το έγραψε το 1982, το οποίο εκδόθηκε μετά τον θάνατό του. Ο Dick δεν πρόλαβε να δει το Blade Runner στον κινηματογράφο, του οποίου η προβολή έγινε 4 μήνες μετά. Μέχρι και σήμερα θεωρείται κάτι ανάμεσα σε σχιζοφρενή και ιδιοφυΐα, αλλά κανείς δεν μπορεί να αρνηθεί το προφανές. Την τεράστια συμβολή του στο να σχηματιστεί η νεότερη sci-fi λογοτεχνία, που υπήρξε εναρκτήριο λάκτισμα για τον εξίσου νεότερο sci-fi κινηματογράφο. Μπορεί πράγματι να υπήρξε σχιζοφρενής, αλλά η φαντασία του ήταν τόσο ξεχωριστή καθότι γέννησε ιδέες κυριολεκτικά από το τίποτα, δημιουργώντας όχι φανταστικούς κόσμους όπως κάνουν τα περισσότερα medieval-fantasy διηγήματα, αλλά παρουσιάζοντας πολλές διαφορετικές και εν δυνάμει μελλοντικές αλήθειες για τον κόσμο και την κοινωνία που ακόμη δεν έχουν έρθει.
Ο κόσμος του Philip K. Dick ήταν σκληρός και σκοτεινός, νιχιλιστικός και σίγουρα όχι ελπιδοφόρος, αλλά οι αλήθειες και τα διδάγματα είναι τεράστια. Αξίζει να δώσεις μία ευκαιρία στα διηγήματά του και παρακάτω σου έχουμε μερικές προτάσεις.
