Μία Μέριλιν, ένας Έλβις, κουτάκια Κόκα Κόλας και σούπας Κάμπελς και παροιμιώδεις φράσεις του, όπως «στο μέλλον ο καθένας θα είναι παγκοσμίως διάσημος για δεκαπέντε λεπτά», τον έβαλαν στη λίστα με τους πιο εμβληματικούς καλλιτέχνες του 20ου αιώνα.
Η έξυπνη παρατήρηση του Άντι Γουόρχολ -που τώρα βρίσκεται στο δρόμο της να γίνει μια προφητεία εκπληρώθηκε χάρη στα ριάλιτι προγράμματα της τηλεόρασης και τα μέσα κοινωνικής δικτύωσης- τυπώθηκε για πρώτη φορά σε φυλλάδιο για μια έκθεσή του το 1968 στη Σουηδία.
Η λέξη “κανονικός” δεν θα ήταν σίγουρα, ποτέ, αυτή που θα χαρακτήριζε την εκκεντρική προσωπικότητα του Andy Warhol.
Ο πρωτοπόρος καλλιτέχνης του κινήματος της Pop Art, γεννήθηκε το 1928 στο Πίτσμπουργκ της Πενσυλβάνια, από γονείς μετανάστες. Σπούδασε Καλές Τέχνες στο Ινστιτούτο Τεχνολογίας του Κάρνεγκι και στη συνέχεια εγκαταστάθηκε στη Νέα Υόρκη.
O Warhol και ο Αλέξανδρος Ιόλας.
Εργαζόταν σαν σχεδιαστής παπουτσιών, όταν τον πρόσεξε ο γκαλερίστας Αλέξανδρος Ιόλας και έγινε η μεγάλη αλλαγή στην καλλιτεχνική πορεία του Warhol.
Η ιστορία της συνάντησής τους, το 1952, όπως περιγράφεται στη βιογραφία του γκαλερίστα είναι η παρακάτω: “Από τη γκαλερί έβλεπε κάθε μέρα έναν αδύνατο ξανθό νεαρό να μπαίνει το πρωί σε μια βιοτεχνία παπουτσιών και να βγαίνει το απόγευμα. Kάποια μέρα τον ρώτησε πώς τον λένε και πού πάει. “Σχεδιάζω παπούτσια για μια βιοτεχνία”, του απάντησε ο 24χρονος νεαρός. “Mπορείτε να μου φέρετε μερικά σχέδιά σας να δω;”, τον ρώτησε.
Όταν την επομένη μέρα είδε τα ντοσιέ με τα γοβάκια, ο Iόλας αναφώνησε “Tι θαύμα! Aυτά τα σχέδια είναι υπέροχα. Aγαπητέ μου, σας κάνω έκθεση”.
Υπήρξε ζωγράφος, γλύπτης, σκηνοθέτης, κινηματογραφιστής, συγγραφέας και συλλέκτης ενώ εισήγαγε την Pop Art στην δεκαετία του 1960.
Η τέχνη της Pop Art βέβαια δεν απασχόλησε την Ελλάδα, παρά πέρασε και δεν ακούμπησε.
Ωστόσο, ο αντίκτυπός της ευρύτερα είναι ισχυρός, όσο και οι αμερικάνικες μόδες που επηρεάζουν λόγω παγκοσμιοποίησης το πλανητικό χωριό.
Και ο αντίκτυπος αυτός δεν παρέμεινε μόνο στη χρυσή δεκαετία του Γουόρχολ, αυτή δηλαδή του 1960, αλλά συνεχίστηκε μέχρι τις ημέρες μας. Και το πιθανότερο είναι πως δε θα πάψει να μας απασχολεί σύντομα.
Την ίδια χρονιά ο Warhol κάνει την πρώτη του έκθεση στην πασίγνωστη γκαλερί του Ιόλα, Hugo, με “Παπούτσια” και σχέδια βασισμένα σε κείμενα του Truman Capote, διχάζοντας κοινό και κριτικούς και δίνοντας βήμα στον άγνωστο μέχρι τότε καλλιτέχνη που στη συνέχεια εξελίχθηκε στη γνωστή ανατρεπτική καλλιτεχνική φυσιογνωμία.
Ο Andy Warhol και ο Αλέξανδρος Ιόλας, πέθαναν την ίδια χρονιά, το 1987.
Το κύκνειο άσμα που μοιράστηκαν ήταν η τελευταία έκθεση του Warhol στην τελευταία γκαλερί του Ιόλα, Palazzo Stelline στο Μιλάνο.
Το θέμα της έκθεσης ήταν ο Μυστικός Δείπνος και ήταν παραγγελία του Αλέξανδρου Ιόλα στον Warhol, σαν μια ενδιαφέρουσα απάντηση στο ομότιτλο έργο του Leonardo Da Vinci που βρίσκεται σε εκκλησία της ίδιας πόλης.
Μία πολυσχιδής προσωπικότητα.
Οι αναλύσεις του Γουόρχολ για τη φήμη και την ποπ κουλτούρα στα έργα τέχνης, στις ταινίες και στην παράξενη φιλοσοφία του, επηρέασαν σημαντικά τον τρόπο με τον οποίο βλέπουμε τους εαυτούς μας και τη σημερινή μαζική παραγωγή που εξαρτάται από την κοινωνία.
Μπορεί να έχουν περάσει πάνω από 30 χρόνια από τον θάνατό του, τα έργα τέχνης και οι ιδέες του ωστόσο φαίνεται να έχουν ακόμα μεγαλύτερη αντανάκλαση καθώς περνούν τα χρόνια.
Στη συνέχεια η πολυσχιδής προσωπικότητα του Andy Warhol, λειτούργησε ανατρεπτικά σε πολλούς τομείς της τέχνης αφήνοντας παρακαταθήκη, σημαντικό έργο σαν ζωγράφος, γλύπτης, κινηματογραφιστής, συγγραφέας και συλλέκτης.
Με επιρροές από τη διαφήμιση, χώρο στον οποίο εργαζόταν σαν εικονογράφος, μετέφερε την εικόνα και στη ζωγραφική. Εκατοντάδες χρωματιστά κουτιά της σούπας Campbell, αμέτρητα μπουκάλια Coca Cola και στη συνέχεια προσωπογραφίες διάσημων, σύμβολα της αμερικάνικης pop κουλτούρας παράγονται μαζικά από τον Warhol και τον κάνουν ευρέως γνωστό μέσα από τα προκλητικά φανταχτερά τους χρώματα.
Η Pop Art βρισκόταν παντού πια στη Νέα Υόρκη και ο Andy Warhol ήταν ο πιο διάσημος εκπρόσωπός της.
Οι απαιτήσεις της αυξημένης και μαζικής παραγωγής των έργων του, που πολλά από αυτά γινόταν με τη μέθοδο της μεταξοτυπίας, τον οδήγησαν στο να νοικιάσει έναν χώρο παλιού εργοστασίου για να τον χρησιμοποιήσει σαν εργαστήριο και έτσι γεννήθηκε το Factory (1962 – 1968).
Ο προφήτης της «καταναλωτικότητας»
Βυθισμένος στον κόσμο των μαρκών, των εικόνων, των λαμπερών αντικειμένων και του καταναλωτισμού, μέσω της εμπορικής τέχνης του, είχε φυσικά συμπάθεια με ένα αυξανόμενο κίνημα καλλιτεχνών στη δεκαετία του '50 που καθιέρωσαν τη μαζική κουλτούρα και τον καταναλωτισμό ως υψηλή τέχνη.
Πρώτα πειραματίστηκε με ζωγραφιές κωμικών ταινιών και διαφημίσεων, αλλά το 1961 δημιούργησε το πρώτο από τα έργα ζωγραφικής του που δείχνει τα κονσερβοκούτια σούπας της εταιρεία Κάμπελ.
Η σχιζοφρενής καλλιτέχνιδα που πυροβόλησε τον Γουόρχολ
Το 1968 μία φεμινίστρια, ακτιβίστρια, συγγραφέας, πρώην ηθοποιός σε μια από τις ταινίες του, θαυμάστρια και μέλος του ευρύτερου κύκλου του, η Βαλερί Σολάνας, πυροβόλησε τον Γουόρχολ στο στούντιο του.
Οι δύο πρώτες σφαίρες δεν βρήκαν το στόχο τους, αλλά η τρίτη διαπέρασε τον πνεύμονα, τον σπλήνα, το στομάχι, το συκώτι και τον οισοφάγο. Σώθηκε μετά από εγχείρηση διάρκειας 5 ωρών αλλά ήταν αναγκασμένος να φορά πάντοτε έναν ελαστικό κορσέ μέχρι το τέλος της ζωής του. Η φωνή του δεν έβγαινε δυνατή.
Έχασε τη ζωή του στις 22 Φεβρουαρίου 1987, στα 59 του έτη. Είχε εισαχθεί στο νοσοκομείο για μια απλή επέμβαση αφαίρεσης χολής. Η επέμβαση δεν είχε επιπλοκές, ωστόσο μια ημέρα μετά ο Γουόρχολ απεβίωσε. Το νοσοκομείο δέχθηκε μομφές για λάθος χειρισμό της κατάστασης και κακή φροντίδα του θανόντος. Η κηδεία έγινε στο Πίτσμπουργκ, δίπλα στους γονείς του.
Δες το παρακάτω άλμπουμ για να δεις διάσημα έργα του Andy Warhol μαζί με μερικά από τα αποφθέγματα του:
