Τέτοιες στιγμές περιμένουμε ως λάτρεις της 7ης τέχνης. Εκείνα τα βράδια που θα χαμηλώσουν τα φώτα μέσα στην αίθουσα του κινηματογράφου και τα λεπτά που θα ακολουθήσουν θα είναι κι αυτά από τα οποία θα χαρακτηριστεί ολόκληρη η χρονιά. Έναν ηθοποιό να στοιχειώσει την ύπαρξή μας για πολύ περισσότερο από αυτές τις δύο ώρες που θα σταθούμε αποσβολωμένοι στις αίθουσες των κινηματογράφων. Έναν καλλιτέχνη που να δημιουργήσει ένα αμάλγαμα ανθρώπινου συναισθήματος και υποκριτικού μεγαλείου και να μας κάνει να αμφιβάλλουμε για το τι είναι πλαστό και τι πραγματικό. Έναν Joaquin Phoenix.
Εκείνος τα κατάφερε και με το παραπάνω. Υποδύθηκε τον Joker και δεν είχε ουδεμία σχέση με κάποιον από τους προκατόχους του. Μπορεί κατά την παραλαβή του βραβείου SAG να έκανε ειδική μνεία στον καθηλωτικό, Heath Ledger, όμως η δική του ερμηνεία είχε κάτι άλλο βαθύτερο, πιο απτό. Τόσο που σε κάνει να αναρωτιέσαι τι είχε προηγηθεί και τον οδήγησε σε αυτό το επίπεδο αποτύπωσης της ψυχικής αστάθειας του Clown Prince of Crime της Gotham. Τελικά, μήπως η τραγικότητα της ίδιας του της ζωής τον έπλαθε για να αναλάβει αυτόν τον ρόλο; Μήπως δε θα είχαμε δει ποτέ την τραγικότητα του Arthur χωρίς την τραγικότητα του Joaquin;
«Είχα αυτό που θα μπορούσες να πεις μη συμβατική ανατροφή»
Η ιστορία του Joaquin, όπως συμβαίνει σε κάθε ενήλικα που έχει κουβαλήσει μαζί του τα μπαγκάζια της παιδικής ηλικίας, θέτει τα θεμέλιά της πολλά χρόνια πριν. Κι είναι από αυτές που δεν μπορείς να πιστέψεις ότι έχουν συμβεί σε κάποιον, παρά μόνο σε κάποια ταινία του Nick Cassavetes ή του Michael Bay.
Είμαστε στη δεκαετία των ‘60s. Η επαναστάτρια Arlyn (σ.σ. γνωστή και ως Heart) αποφασίζει να αφήσει τη Νέα Υόρκη και να ταξιδέψει με ωτοστόπ στην Καλιφόρνια. Η αντικουλτούρα των χίπις βρίσκεται στο απόγειό της και το ωτοστόπ είναι η μόδα που ακολουθεί κάθε νεαρό κορίτσι του κινήματος. Η μοίρα θέλει τον διερχόμενο στιχουργό John Lee Bottom να είναι ο έρωτας της ζωής της και μελλοντικός πατέρας του Joaquin και των τεσσάρων αδερφιών του. Κάπου εδώ, θα μιλούσαμε για ένα κλισέ happy ending, αν λίγο πριν την έναρξη του ‘70 χίπικες ομάδες δε δημιουργούσαν την αίρεση που έμελλε να αποτελέσει σταθμό για την οικογένεια των Bottoms και κυρίως για τα παιδιά τους.
«Τα Παιδιά του Θεού» ή αλλιώς η sex cult της φρίκης
«Έχω μία απαίσια αίσθηση του χιούμορ και πιστεύω ότι η δυσφορία είναι αστεία. Μερικώς γιατί βιώνω δυσφορία συχνά και είναι ένας τρόπος να την κοροϊδεύω και να την εκτονώνω».
Εσύ πώς θα ένιωθες αν οι ίδιοι σου οι γονείς, οι άνθρωποι που υποτίθεται ότι έχουν σκοπό της ζωή τους να σε προστατεύουν σωματικά και ψυχικά, σε ανάγκαζαν να ζητιανεύεις για να τροφοδοτήσουν μία απατηλή ικανοποίηση ιδανικών και να καλύψουν τα δικά τους εσωτερικά κενά; Απογοήτευση; Θυμό; Προδοσία; Ο Joaquin κι ο μεγάλος του αδερφός, River, πάντως, το έζησαν από πρώτο χέρι. Έβγαιναν στους δρόμους και ζητούσαν την ελεημοσύνη των ξένων τραγουδώντας, για να έχει ένα κομμάτι ψωμί η οικογένειά τους, βιώνοντας από πολύ νωρίς την εκμετάλλευση από τους ανθρώπους των οποίων μόνο τις αγκαλιές και τις νουθεσίες είχαν ανάγκη. H διεστραμμένη λογική του ιδρυτή, David Berg, βλέπεις, ήθελε τους οπαδούς να μη δουλεύουν και να ζουν όλοι μαζί σε κοινότητες, ενίοτε στην απομόνωση, για να το παίξουν δήθεν επαναστάτες στην κοινωνία. Και την πλήρωναν κλασικά οι πιο αθώοι της υπόθεσης που στη συγκεκριμένη περίπτωση ήταν πλάσματα που δεν είχαν συμπληρώσει την πρώτη δεκαετία της ζωής τους.
«Οι αιρέσεις σπάνια διαφημίζουν τον εαυτό τους ως αιρέσεις και πιστεύω ότι οι γονείς μου βρήκαν μία κοινότητα που μοιραζόταν τις ιδέες τους. Τη στιγμή που κατάλαβαν ότι υπήρχε κάτι άλλο, έφυγαν», λέει ο Joaquin σε συνέντευξή του στο Playboy.
Ήταν όντως αυτό αρκετό ή το κακό είχε ήδη γίνει για τους Bottoms; H ήδη κλονισμένη σου πίστη στην ανθρωπότητα πρόκειται να γκρεμιστεί σε αυτό το σημείο, αφού το «εγχειρίδιο χρήσης» της αίρεσης περιλάμβανε την επέκταση της σεξουαλικής της ιδεολογίας στα παιδιά. Ναι, στα παιδιά. Μάλιστα, όχι απλώς επέτρεπε την κακοποίησή τους, αλλά την προέτρεπε. Μέχρι που ο Berg κατηγορήθηκε ότι κακοποιούσε τις κόρες και τις εγγονές του.
Ώσπου, έρχεται το 1991. Ο River έχει πια ανέβει στις μαρκίζες και πετάει τη βόμβα. H πρώτη του σεξουαλική επαφή συνέβη στην ηλικία των τεσσάρων με άλλα παιδιά μέσα στο γκρουπ. Δε χρειάζεται να είσαι ο Φρόιντ για να καταλάβεις ότι κάτι πάει θεμελιωδώς λάθος με αυτήν τη δήλωση. Ο δε μικρός του αδερφός πιο λιτός από ποτέ στις δηλώσεις του για τα προσωπικά του βιώματα, αφήνοντας ερωτηματικά -και φόβο- για το τι μπορεί να του συνέβη εκείνο το διάστημα.
Εκείνος σκέφτεται μόνο να υπερασπιστεί τους γονείς του επικαλούμενος το χαρτί της άγνοιας, αλλά ακόμα κι έτσι το αποτέλεσμα παραμένει ίδιο. Οι ενήλικες γίνονταν μέλη με τη δική τους ελεύθερη βούληση και δέχονταν τις συνέπειες, όποιες κι αν ήταν αυτές. Ποιος υπήρχε εκεί για να προστατεύσει τα παιδιά; Είναι δυνατόν κάτι τέτοιο να μην αφήσει τραύμα στην ευαίσθητη ψυχολογία ενός πιτσιρικά; Οι αυτοκτονίες πρώην μελών της αίρεσης μάλλον αποτελούν την απάντηση στο ερώτημα. Με τον πιο σκληρό τρόπο.
Για να μιλήσουμε ειλικρινά, βέβαια, παρά τις όποιες δικαιολογίες έχει ετοιμάσει για την κατάσταση στο μυαλό του, δε νομίζω ότι χρειαζόμαστε τίποτα περισσότερο από αυτήν τη δήλωση για να δούμε τα πραγματικά, ίσως και ανομολόγητα, συναισθήματά του:
«Δεν πιστεύω στον Θεό. Δεν πιστεύω στη ζωή μετά θάνατον. Δεν πιστεύω στην ψυχή. Δεν πιστεύω σε τίποτα. Πιστεύω ότι είναι εντελώς σωστό οι άνθρωποι να έχουν τα δικά τους πιστεύω αν αυτό τους κάνει χαρούμενους, αλλά, για εμένα, είναι μία αδιανόητη ιδέα»
Άστεγος στην Πόλη των Αγγέλων
Όταν ο Joaquin είναι τριών, οι γονείς του αποφασίζουν να αποτινάξουν επιτέλους τους ζυγούς αυτής της τοξικής αίρεσης, να υιοθετήσουν το επίθετο Phoenix ως ένα σημάδι της αναγέννησής τους και να μετακομίσουν στην Πόλη των Αγγέλων προς αναζήτηση ενός καλύτερου αύριο. Περίμενε, όμως. Μη βιαστείς να χαρείς. O πιτσιρικάς με τα μελαγχολικά μάτια έχει ακόμη πολύ δρόμο να διανύσει πριν γίνει ο γιος της Penny Fleck.
Αυτήν την εποχή, το Los Angeles είναι μία πολύ ακριβή πόλη για να ζήσει κάποιος, πόσο μάλλον μία επταμελής οικογένεια με μηδενικά εισοδήματα και πέντε ανήλικα παιδιά. Τι κάνουν; Αυτό που ξέρουν πολύ καλά. Βρίσκονται ξανά στον δρόμο. Άστεγοι. Βγάζουν τα βράδια τους μέσα σε ένα αυτοκίνητο που από καλοσύνη τούς αφήνει ένας φίλος να παρκάρουν στο γκαράζ του σπιτιού του για μία υποψία προστασίας. Κι ακόμα κι όταν βρίσκουν μία στέγη, αυτή είναι ένα δωμάτιο που απαγορεύει τα παιδιά και που πρέπει κάθε φορά που έρχεται ο ιδιοκτήτης να κρύβονται. Ανασφάλεια. Αβεβαιότητα. Αμφιβολία. Σε όλες τους τις εκφάνσεις. Για πολλά χρόνια.
Ο μεγάλος αδερφός που στιγμάτισε τη ζωή του
Το βράδυ της 30ης Οκτωβρίου του 1993 έρχεται να προσθέσει τον μεγαλύτερο όροφο στον πύργο των τραυμάτων του μελλοντικού Fleck. Ο 19χρονος Joaquin χάνει τον άνθρωπο με τον οποίο μοιράστηκε όλα τα βάρη της ζωής του από τότε που γεννήθηκε. Τον αδερφό που πήρε τον ρόλο που προοριζόταν για τον πατέρα του, παρέχοντας συναισθηματικά και οικονομικά για την οικογένειά του. Το Viper Room γίνεται ο τάφος του River και μαζί μ’ αυτόν κι άλλου ενός κομματιού της ήδη ραγισμένης και κλεμμένης παιδικής του ηλικίας του Joaquin. Το ακόμα πιο τραγικό είναι ότι βρίσκονται μαζί και, μάλιστα, σε εκείνον πέφτει ο κλήρος να κάνει το τηλεφώνημα στην αστυνομία σε μία απέλπιδα προσπάθεια να μην αφήσει τα ναρκωτικά να πάρουν τον αδερφό του. Πλέον είναι αργά. Η καρδιά του River έχει σταματήσει εδώ και 20 λεπτά όταν το ασθενοφόρο φτάνει στην πόρτα του κλαμπ του Johnny Depp.
Η διαβόητη κλήση βρήκε τη δημοσιότητα κι ακόμα κι ο πιο ασυγκίνητος άνθρωπος να είσαι, δεν υπάρχει περίπτωση να μη νιώσεις τη σύγχυση και την απελπισία κάθε λέξης να διαπερνά τα κόκαλά σου.
Ο άνθρωπος που ξέρει μόνο να παλεύει
Ο Joaquin φτιάχτηκε για τα δύσκολα. Πολλοί στη θέση του θα τα είχαν παρατήσει, αλλά κάτι τέτοιο δεν ήταν του δικού του στιλ. Εκείνος προτίμησε να πάρει όλα τα συναισθηματικά χτυπήματα και να τα διοχετεύσει στις δύο του αγάπες: το περιβάλλον και την υποκριτική. Δεν είναι καθόλου τυχαίο που από τα τρία του έχει γίνει vegan, κατεβαίνει σε περιβαλλοντικές διαμαρτυρίες κι υπερασπίζεται τους ανυπεράσπιστους -κάτι που κανείς δεν έκανε για εκείνον όταν ήταν παιδί. Ούτε ότι δε φοβάται να αναλάβει τους πιο δύσκολους ρόλους και σε αυτούς είναι που διαπρέπει. Θα απέδιδε το ίδιο τον βίαιο και ασταθή Freddie Quell του Master, αν δεν είχε βιώσει τις πρωτόγονες πεποιθήσεις των Παιδιών του Θεού; Ή το βάθος της μοναχικότητας του Theodore στο Her, αν δεν είχε αναγκαστεί να τα βγάλει πέρα μόνος του απ’ όταν γεννήθηκε; Ή τον προδομένο από την κοινωνία και την ίδια του την ύπαρξη Arthur Fleck, αν η αδικία δεν είχε γραφτεί στο όνομά του ήδη από τα πρώτα στάδια της ζωής του;
Ο Joker ήρθε απλώς να ενώσει σωστά όλα τα κομμάτια ενός ντόμινο αποτύπωσης των βιωμάτων που ο Phoenix ετοίμαζε εδώ και 45 χρόνια, εντός και -κυρίως- εκτός κινηματογράφου. Ο Arthur βρήκε στον Joaquin τον άνθρωπο που τον απελευθέρωσε από τα κόμικς κι ο Joaquin βρήκε στον Arthur τον χαρακτήρα που άντεξε τον χείμαρρο των συναισθημάτων σχεδόν πέντε δεκαετιών.
Ο Joker έγινε το alter ego του Phoenix.
