Το τέρας με τα πράσινα μάτια. Ο χαρακτηρισμός προέρχεται από το έργο του Ουίλιαμ Σαίξπηρ «Οθέλος» και αφορά το συναίσθημα της ζήλιας. Εκείνο το συναίσθημα που μπερδεύει τις σχέσεις και αποτελεί το δηλητήριο που τις σκοτώνει. Αν θέλουμε να διαχειριστούμε τη ζήλια, πρέπει να δουλέψουμε μαζί της. Είναι εκεί για κάποιο λόγο. Όπως συμβαίνει με όλα τα συναισθήματα, υπάρχει η καλή και η κακή πλευρά. «Ένα μεγάλο λάθος που κάνουμε είναι ότι θεωρούμε πως η ζήλια είναι ένα κακό πράγμα που δεν πρέπει να αισθανόμαστε», λέει ο Jordan Dixon, σεξολόγος και σύμβουλος σχέσεων.
Η ζήλια είναι σύμπτωμα κάτι άλλου. Χρησιμεύει για να μας πει ότι υπάρχει ένα σημείο πόνου που χρειάζεται αντιμετώπιση μέσα στις σχέσεις. Ωστόσο, δεν το συζητάμε όταν συμβαίνει. Το κρύβουμε κάτω από το χαλί και το αφήνουμε να εξαφανιστεί. Το λάθος; Το να αγνοούμε τα συναισθήματά μας δεν τα εξαφανίζει. «Ως κοινωνία, μάθαμε να κρυβόμαστε μακριά από τη ζήλια», αναφέρει η Moushumi Ghose, εξουσιοδοτημένη σεξοθεραπεύτρια. Αλλά δεν μπορούμε να κρυβόμαστε από τη ζήλια αν θέλουμε να μάθουμε από αυτήν και να χτίσουμε πιο δυνατές σχέσεις. Ας εξετάσουμε λοιπόν το τέρας και ας καταλάβουμε τι είναι, τι σκοπό εξυπηρετεί στην πραγματικότητα και πώς να το διαχειριστούμε για καλύτερες και πιο ευτυχισμένες σχέσεις.
Τι είναι η ζήλια;
Ας μιλήσουμε για το τι είναι στην πραγματικότητα η ζήλια από βιολογική σκοπιά. Η ζήλια είναι μια βαθιά ριζωμένη απάντηση στον φόβο της εγκατάλειψης. Τα ανθρώπινα όντα είναι εγγενώς κοινωνικά πλάσματα. Βασιζόμαστε στη σύνδεση για να επιβιώσουμε. Επομένως, η ζήλια είναι ένα συναίσθημα που μας λέει: «Ώπα! Υπάρχει μια τεράστια απειλή και πρέπει να κινηθείτε γρήγορα, διαφορετικά θα μείνετε πίσω». Η Joli Hamilton, μια ερευνήτρια της οποίας το έργο επικεντρώνεται στη ζήλια, λέει ότι είναι ένα σύνθετο συναίσθημα που αποτελείται από έναν συνδυασμό άλλων συναισθημάτων: Φόβος, θυμός, θλίψη, ανησυχία, σεξουαλική διέγερση, ενοχή, ντροπή, ζήλια.
Τώρα, πώς μας εξυπηρετεί αυτό με τους ερωτικούς συντρόφους μας; Η ζήλια παίζει πολύ σημαντικό ρόλο στις σεξουαλικές και ρομαντικές μας σχέσεις. Προκύπτει όταν υπάρχει πραγματική ή αντιληπτή απειλή για τη σχέση μας. «Η ζήλια εμφανίζεται σε κοινωνικά τρίγωνα που αποτελούνται από: Ο ζηλιάρης, ο πολύτιμος και ο ανταγωνισμός (ο οποίος μπορεί να είναι υπαρκτός ή και φανταστικός)», σχολιάζει η Hamilton.
Σύμφωνα με τον Dixon, η ζήλια μπορεί να χρησιμεύσει ως μια μορφή «προστασίας του συντρόφου». Είναι μια προσαρμοστική απόκριση για να φυλάξετε αυτό που είναι δικό σας εάν αντιληφθείτε ότι κάποιος ή κάτι θα σας το πάρει. «Η ζήλια θεωρείται απαραίτητο συναίσθημα γιατί μπορεί να διατηρήσει τους κοινωνικούς δεσμούς και να παρακινήσει μερικούς ανθρώπους να συμμετάσχουν σε συμπεριφορές που διατηρούν ουσιαστικές σχέσεις», λέει.
Τα οφέλη της ζήλιας
Η ζήλια δεν είναι απαραίτητα κακή. Τα συναισθήματα είναι εκεί για να βοηθήσουν στην επιβίωση. Η Hamilton λέει ότι η ζήλια παρέχει πληροφορίες που μπορούμε να χρησιμοποιήσουμε. Είναι μέρος του εσωτερικού μας συστήματος πλοήγησης.
Η ζήλια είναι εγγενώς εσωτερική. Είναι μια αντανάκλαση του πώς νιώθουμε για τον εαυτό μας. Είναι ένα «συναίσθημα που καθοδηγείται από το εγώ και μπορεί να μας βοηθήσει να αξιοποιήσουμε τις παλιές πληγές και πόνους που κουβαλούσαμε μαζί μας από όταν ήμασταν πολύ νέοι. Μπορεί να μας βοηθήσει να δούμε πού έχουμε σταματήσει να αγαπάμε τον εαυτό μας και πού έχουμε αφήσει τους άλλους να υπαγορεύουν την ευημερία μας», τονίζει η Ghose.
Όταν πυροδοτείται, συνήθως υπάρχει κάτι πίσω από αυτό, μια παλιά πληγή που δεν έχει αντιμετωπιστεί. Επειδή η ζήλια βασίζεται στο φόβο, μπορούμε να ανακρίνουμε τον σκοπό της και να ρωτήσουμε: Από πού προέρχεται αυτός ο φόβος; Πού νιώθω ανασφάλεια; Τι είναι αυτό το συναίσθημα και τι σηματοδοτεί για μένα;
Η ζήλια μπορεί να είναι άβολη, αλλά μπορεί να χρησιμοποιηθεί ως εργαλείο για να ρίξει φως στα σημεία της σχέσης μας που χρειάζονται λίγη επιπλέον προσοχή. «Μπορούμε να χρησιμοποιήσουμε τη ζήλια για να κλίνουμε στις πληγές, να κάνουμε περισσότερες συζητήσεις και να οικοδομήσουμε δεσμούς με τους συντρόφους μας», λέει η Ghose.
Φυσικά, αυτή η διαφώτιση και η πτυχή της ζήλιας μπορεί να είναι χρήσιμη μόνο αν είμαστε πρόθυμοι να αποδεχτούμε την πρόκληση της αντιμετώπισης δύσκολων συναισθημάτων. «Αν η ζήλια είναι η αρχή μιας συζήτησης σχετικά με τις προσδοκίες, τα όρια και τις ρητές συμφωνίες, τότε θα μπορούσε να είναι ένα πλεονέκτημα στη σχέση», προσθέτει η Hamilton.
Πώς να διαχειριστείς τη ζήλια ώστε να έχεις ισχυρότερους δεσμούς και επικοινωνία με τη σύντροφό σου
Θυμίσου ότι είναι σύμπτωμα και όχι η αιτία. Χρησιμοποίησέ το ως ευκαιρία για να συζητήσεις με τη σύντροφό σου και να συμφωνήσετε σε κάποια πράγματα στη σχέση και τσέκαρε τα ζητήματα που προκύπτουν στη σχέση. Αυτή είναι μια ευκαιρία για να καταλάβετε τι χρειάζεστε στο μέλλον. Έπειτα εστίασε στην εξεύρεση λύσεων που να είναι δίκαιες και για τα δύο μέρη.
Η ζήλια είναι ένα άστατο συναίσθημα. Είναι πολύπλοκο και συχνά δύσκολο να το καταλάβουμε. Με λίγη ενσυναίσθηση και πολλή επικοινωνία, μπορεί να είναι ευεργετική στις σχέσεις. Απλώς πρέπει να είμαστε πρόθυμοι να τη διερευνήσουμε.
