Στο Hollywood επιμένουν ακόμη και σήμερα πως αν ο Francis Ford Coppola ήταν εκείνος που ανέδειξε τον Al Pacino ως ηθοποιό, με την τριλογία του «Νονού», τότε σίγουρα ο Sidney Lumet ήταν εκείνος που σμίλεψε τις αδρές γωνίες του στον ρόλο του αδιάφθορου μπάτσου Frank Serpico στην ομώνυμη ταινία του 1973.
Μιας και μιλάμε για Serpico, έχουμε γράψει κείμενο για τον αστυνόμου-θρύλο.
Oι κακές γλώσσες συνήθιζαν να λένε πως ο γεννημένος στα 1924 σκηνοθέτης έζησε για πολλά χρόνια στη σκιά άλλων μεγάλων συναδέλφων της εποχής του, επειδή δεν κατόρθωσε ποτέ ο ίδιος να τιμηθεί με κάποιο Όσκαρ ή Χρυσή Σφαίρα. Κανείς άλλος σκηνοθέτης όσο ο Sidney Arthur Lumet δεν μπόρεσε ποτέ να ταυτίσει - και μάλιστα με ακρίβεια- τους ηθοποιούς με τους ρόλους που καλούνταν να υποδυθούν κάθε φορά. Και χάρη σε εκείνον, «ιερά τέρατα» όπως η Faye Danaway και ο Peter Finch κέρδισαν το πολυπόθητο χρυσό αγαλματίδιο.
Στις συνολικά 40 ταινίες που γύρισε κατά τη διάρκεια της καριέρας του o Lumet επέλεγε πολύπλοκους χαρακτήρες και εξαιρετικά δύσκολες καταστάσεις. Δεν ήταν η δράση, το πιστολίδι ή οι έξυπνες ατάκες που έκαναν τη διαφορά στα έργα του αλλά το αντίθετο. Τα φιλμ βασίζονταν, κατά κύριο λόγο, σε αληθινές ιστορίες, με την η πλοκή να είναι ο «μαέστρος» και οι ηθοποιοί τα «πρώτα βιολιά» που έρχονται να «εκτοξεύσουν» το εκάστοτε σενάριο.
Οι «μαγικές» λέξεις του Lumet
Το ισχυρό ατού του Lumet αποκρυσταλλώνεται στις λεκτικές «μονομαχίες» μεταξύ των πρωταγωνιστών του.
Από τον καθηλωτικό Henry Fonda στο «12 Angry Men» το 1957 στο συγκλονιστικό «The Pawnbroker» του 1964 με τον Rod Steiger και κλασικό «Murder at the Orient Express» του 1974 με τον «οσκαρικό» Albert Finney στον ρόλο του ντετέκτιβ Ηρακλή Πουαρό μέχρι και το κύκνειο άσμα του στο «Before the Devil Knows You're Dead» του 2007 με τον Philip Seymour Hoffman. Εκεί είναι που οι διάλογοι κάνουν τη διαφορά.
Όλοι οι χαρακτήρες του διαπνέονται από την ανάγκη τους να ικανοποιήσουν το αίσθημα της Δικαιοσύνης. Θα έλεγε κανείς πως τα έργα του μοιάζουν περισσότερο με θεατρικές παραστάσεις παρά με κινηματογραφικές δημιουργίες κάτι διόλου παράξενο. Σε όλες τις ταινίες του, ο Lumet συγκέντρωνε το καστ για γυρίσματα διάρκειας δύο εβδομάδων, μέσα στις οποίες τους έβαζε να υποδυθούν τους ρόλους τους από την αρχή μέχρι το τέλος, σα να επρόκειτο για πράξεις θεατρικής παράστασης.
Το προφητικό «Δίκτυο» για το ζοφερό μέλλον των ΜΜΕ
Αν πάντως υπάρχει μία ταινία στη στη φιλμογραφία του Lumet με ξεχωριστή θέση στη μνήμη του κοινού, τότε αυτή σίγουρα είναι το «Network». Ένα άκρως ρεαλιστικό δράμα παραγωγής του 1976, μια πραγματική «γροθιά στο στομάχι» για τον ρόλο των ΜΜΕ και κυρίως της Τηλεόρασης. Είναι σα να βλέπει κανείς το χειρότερο εφιάλτη του μεγάλου θεωρητικού των Μέσων Ενημέρωσης, Neil Postman, αυτό που ο ίδιος είχε χαρακτηρίσει ως «Διασκέδαση μέχρι Θανάτου» να λαμβάνει σάρκα και οστά. Για χάρη της τηλεθέασης, ο κεντρικός ήρωας «τσαλακώνεται» on air, με τον αμοραλισμό μιας οπορτουνίστριας διευθύντριας ειδήσεων να καταργεί κάθε ηθικό φραγμό και να εκμεταλλεύεται στο έπακρο τη συναισθηματική του φόρτιση.
Οι αριθμοί μόνο τυχαίοι δεν ήταν. Οι 10 υποψηφιότητες Όσκαρ και τα τέσσερα Βραβεία -μεταξύ των οποίων τα Α' Ανδρικού Ρόλου (Peter Finch), Α' Γυναικείου Ρόλου (Faye Danaway), Β' Γυναικείου Ρόλου και Πρωτότυπου Σεναρίου (Paddy Chayefsky).
Ο Sidney Lumet θα αφήσει την τελευταία του πνοή μία μέρα σαν και σήμερα, στις 9 Απριλίου 2011 χτυπημένος από λέμφωμα. Η κινηματογραφική παρακαταθήκη του, ωστόσο, έθεσε τις βάσεις για να ανθίσει ένα κινηματογραφικό είδος, η επιτυχία του οποίου κρίνεται από το δυναμισμό που αποπνέουν οι ερμηνείες των πρωταγωνιστών του.
