Τι είναι αλήθεια; Φιλόσοφοι και μαθηματικοί πέθαναν πάνω από το έρωτημα έχοντας διαφορετικές απόψεις που επισύναπτε με τον εξίσου διαφορετικό τρόπο ζωής τους. Για κάποιους όπως ο Πλάτωνας και το σπήλαιό του, η αλήθεια είναι ένα χρέος που οφείλει να παραδώσει ο άνθρωπος στον κόσμο. Για ποιητές όπως ο Δάντης, είναι αυτό που όταν σταματάς να πιστεύεις σε κάτι δεν εξαφανίζεται. Για μαθηματικούς όπως ο Ευκλείδης, ο Kepler, ο Peano ή ακόμη και ο Ramanujan και ο νεότερος Alain Connes, η αλήθεια είναι ό,τι επεξηγείται με αριθμούς. Και πολλές φορές δεν υπάρχει μόνο μία.
Το παράδοξο του Widen
Αυτό το ταξίδι ξεκίνησε όπως κάθε απόσταση στα μαθηματικά. Έχει ένα σημείο εκκίνησης, μία απαρχή που στοχεύει να φτάσει σε έναν συγκεκριμένο προορισμό ή αν δεν υπάρχει συγκεκριμένος προορισμός να φτάσει στο άπειρο. Το θέμα ωστόσο, είναι πολλές φορές ξεκινάς για έναν προορισμό και ανακαλύπτεις πολλαπλά παρακλάδια που ποτέ δεν περίμενες ότι θα επηρεάσουν αυτή την αλήθεια. Το Widen ζει την δική του αλήθεια. Και δεν υπάρχει σωστή και λάθος αλήθεια. Για τον καθένα από εμάς εκεί έξω, η αλήθεια του είναι η μόνη που αποδέχεται. Ξέρεις ποια είναι αυτή η συνιστώσα που δεν ταιριάζει σε κανένα μαθηματικό μοντέλο και σε καμία εξίσωση; Ο ανθρώπινος εγωισμός. Η άρνηση να δεχτούμε το πεπρωμένο και η ψευδαίσθηση του ελέγχου. Στο Widen υπάρχει μία μόνιμη προσπάθεια για έλεγχο και απεμπλοκή, που φέρνει τα πράγματα στο αρχικό τους σημείο. Το ξέρεις σαν λούπα. Σαν deja-vu. Αυτό που κάνεις δεν είχε μέχρι τώρα φανταστεί, πέρα ίσως από τους μαθηματικούς που το έβλεπαν, είναι ένα ακόμη φαινόμενο που στην κβαντομηχανική ονομάζεται εναγκαλισμός. Ή αλλιώς κβαντική διεμπλοκή που θα την δούμε παρακάτω.
Από την φαντασία στην θεωρητική φυσική και πάλι πίσω
Όλα ξεκινούν με τον θάνατο του Mikkel. Άλλωστε αυτό είναι η αρχική κινητήριος δύναμη του Jonas, σωστά; Να μπορέσει να σώσει τον πατέρα του. Όλα τα άλλα, κάθε μοριακό στοιχείο που βρίσκεται στη θέση του σαν παρτίδα σκάκι, δεν έχει σημασία για τον Jonas. Ούτε και για εμάς θα είχε. Από την εποχή των μυθιστορημάτων επιστημονικής φαντασίας, τα ταξίδια στο χρόνο είχαν ως κύριο στόχο την αλλαγή του πεπρωμένου. Για τους φυσικούς ωστόσο, τίποτα δεν γίνεται χωρίς συνέπειες. Το αίτιο και το αιτιατό. Αν μπορούσαμε να γυρίσουμε πίσω για να αλλάξουμε κάτι, πόσο σίγουροι είμαστε ότι ο ίδιος ο Χρόνος δεν θα επέμβαινε για να το διατηρήσει; Ή και ακόμη, πόσα παρακλάδια του χωροχρόνου θα μπορούσαν να μείνουν ανεπηρέαστα. Κομμάτι της θεωρίας των Χορδών, είναι και το περίφημο σύμπαν ιστός. Φαντάσου μία μεγάλη γυάλα η οποία έχει πολύχρωμα γκαζάκια. Την πετάς, σπάει και οι γκαζιές ξεχύνονται στο έδαφος. Φαίνονται να έχουν ξεφύγει από την απαρχή τους, αλλά ουσιαστικά παραμένουν πάντα κομμάτι της γυάλινης σφαίρας που έσπασε. Κάτι τέτοιο εικάζουν και οι θεωρητικοί φυσικοί για την Μεγάλη Έκρηξη και πάνω σε αυτό στηρίζεται και η Μεγάλη Συρρίκνωση. Ότι όλα θα καταλήξουν στο σημείο 0. Πολλά κομμάτια στο Dark δεν έχουν αποδειχτεί, αλλά η τρίτη σεζόν, είναι ουσιαστικά ένας κύκλος αφιερωμένος στη θεωρητική φυσική και όλα όσα μπορεί και να συνέβαιναν σε ένα σύμπαν σαν το δικό μας. Ή όμοιο με το δικό μας.
Η γάτα πέθανε, αλλά το κουτί που υπάρχει;
Το πείραμα της γάτας του Schrodinger, ουσιαστικά αποδεικνύει κάτι περισσότερο από την γέννηση δύο κόσμων. Την μεταφορά του κόσμου αυτού σε οποιοδήποτε σημείο στο σύμπαν -όπως ορίζει το πραγματικό προβολικό πεδίο σε μία πολλαπλότητα- ή στην αντιγραφή του ίδιου του του εαυτού. Μπερδευτήκαμε; Ας το δούμε με το παράδειγμα του Dark. Στον ένα κόσμο, πριν ο Jonas ανοίξει την πόρτα ενεργοποιούνται δύο διαφορετικοί κόσμοι. Στον ένα ο πατέρας του έχει κρεμαστεί και στον άλλο έχει ζήσει. Εμείς στη σειρά ζούμε την μία πραγματικότητα. Για να μπορέσουμε να αντιστρέψουμε την πραγματικότητα αυτή, θα πρέπει να συγκεντρώσουμε μπόλικη μάζα σε ένα συγκεκριμένο σημείο, η μάζα να χαθεί στην ίδια την βαρύτητα και να φτιάξει κάτι σαν σκουληκότρυπα (σ.σ.: το τούνελ), όπου ο Jonas θα βρεθεί στο ίδιο σημείο εκκίνησης.
H πολλαπλότητα Boys Surface
Αλλά που ξέρει και πάλι τι θα συμβεί όταν ανοίξει την πόρτα; Σωστά; Για την ακρίβεια, όσες φορές και αν ο Jonas γυρνούσε πίσω για να προλάβει τον πατέρα του, οι δύο κόσμοι δεν θα σταματούσαν να υπάρχουν. Απλά θα πολλαπλασιαζόντουσαν. Αν μπορούσε ο Jonas να κινηθεί ελεύθερα στην τέταρτη χρονική διάσταση (σ.σ.: σκέψου το Interstellar με τον McConaughey να επιπλέει στο τεσσεράκτιο), θα έβλεπε σε άπειρες προβολές τον εαυτό του να ανοίγει την πόρτα και να βιώνει και τα δύο πιθανά σενάρια. Ή και παραπάνω. Το πρόβλημα όμως τελικά δεν είναι η γάτα, ο Jonas, αλλά το κουτί. Ο κόσμος του. Χρειάστηκαν δύο σεζόν για να καταλάβει ότι αυτό που συμβαίνει είναι πολύ μεγαλύτερο από την αυτοκτονία του πατέρα του, αλλά αυτό αποτέλεσε και αφορμή για μια υπαρκτή κατάσταση στην κβαντομηχανική η οποία έχει αποδειχτεί με πειράματα.
Ένα παράδειγμα του πολυδιαστήματος. Πολλές αλήθειες που υπάρχουν ταυτόχρονα στον μικρόκοσμο.
Η κβαντική διεμπλοκή
Ο Αινστάιν στο «Η Θεωρία της Ειδικής και Γενικής Σχετικότητας» αποκαλεί το φαινόμενο «αλλόκοτη δράση σε απόσταση». Τι συμβαίνει; Φαντάσου δύο σωματίδια τα οποία αλληλεπιδρούν μεταξύ τους. Σε κάποιες περιπτώσεις, όχι μόνο μένουν συνδεδεμένα αλλά το ένα αντιγράφει την φυσική κατάσταση του άλλου ακόμη και αν η απόσταση που τα χωρίζει είναι έτη φωτός μακριά. Το φαινόμενο είναι ο λόγος που και ο ίδιος ο Αινστάιν πονοκεφάλιαζε, μιας και η αλληλεπίδραση δύο σωματιδίων από απόσταση που γίνεται ταυτόχρονα, είναι ασύμβατη με τα στοιχεία του για την θεωρία της σχετικότητας. Στο Dark έχουμε έναν ολόκληρο κόσμο που ο ένας συνδέεται με τον άλλον και αντιγράφει τον άλλο. Ας δούμε και αυτό εδώ το εδάφιο του διάσημου θεωρητικού φυσικού Brian Greene, μίας ασυλόγιστης ιδιοφυίας που έχουμε στον πλανήτη μας.
Μία κβαντική διεμπλοκή
«Ο κβαντικός εναγκαλισμός ουσιαστικά είναι ένα σύστημα το οποίο αποτελείται από ένα ή περισσότερα υποσυστήματα και στα οποία δεν μπορούμε να αποδώσουμε μια συγκεκριμένη κβαντική κατάσταση. Γιατί; Γιατί στο κάθε υποσύστημα τα αντίστοιχα σωμάτια δεν έχουν δικές τους ιδιότητες. Αν επιχειρήσουμε να κάνουμε μέτρηση του ενός, επιφέρεται αυτομάτως η αλλαγή των ιδιοτήτων του άλλου, όποιο και αν είναι το σημείο τους».
Έχουμε ουσιαστικά ένα mirror world, όπου κάθε σωματίδιο, άτομο, λεπτόνιο, κουάρκ, είναι ακριβώς το ίδιο με τον αρχικό κόσμο. Το κομμάτι της φαντασίας της τρίτης σεζόν στο Dark (σ.σ.: αν είναι και αυτό φαντασία), δεν μιλάει ωστόσο απλά για έναν διπλό κόσμο αλλά για «εισβολή» στον χωροχρόνο, σε σημείο που σωματίδια από τον ένα κόσμο, δημιουργούν υποσυστήματα από τον άλλο κόσμο και όχι απλά μεταξύ τους. Αυτό έχει ως αποτέλεσμα στο σενάριο, την ύπαρξη και γέννηση πολλών και διαφορετικών αναφορών στην ίδια χρονική εκκίνηση. Πονοκέφαλος; Είναι όμως ο λόγος που το γενεαλογικό δέντρο του Dark είναι τόσο μπερδεμένο. Δεν είναι τα πρόσωπα το πρόβλημα, αλλά ΤΑ ΦΟΡΤΙΑ ΤΟΥ ΚΟΣΜΟΥ ΑΠΟ ΤΟΝ ΟΠΟΙΟ ΕΡΧΟΝΤΑΙ ΚΑΙ ΦΕΡΝΟΥΝ ΜΑΖΙ ΤΟΥΣ. Η αλληλεπίδραση αυτή σε έναν κόσμο δημιουργεί το όλο μπέρδεμα. Πώς έγινε αυτή η εισβολή; Χάρη σε έναν επιστήμονα που, σύμφωνα με το σενάριο, κατάφερε να μαζέψει τόση μάζα σε ένα σημείο που άνοιξε μία πόρτα σε κάποια πολλαπλότητα σε κάποιο σημείο του σύμπαντος. Από εκεί, τα σωματίδια όχι μόνο αντέγραψαν εκείνα με τα οποία ήρθαν σε επαφή, αλλά δημιούργησαν και μία σκουληκότρυπα που επέτρεψε το ταξίδι στο χρόνο ΚΑΙ ΓΙΑ ΤΟΥΣ ΔΥΟ ΚΟΣΜΟΥΣ.
To πολυδιάστημα είναι μέχρι και σήμερα μία θεωρητική λύση του παραδόξου τις εκκίνησης.
Θα το πω και πιο απλά. Αν είχαμε απλά μία κβαντική διεμπλοκή, τότε σε κάποιο σημείο του σύμπαντος θα είχε δημιουργηθεί ένα παράλληλο Widen που όλοι θα μοιραζόντουσαν τα ίδια στοιχεία, ίδια πρόσωπα, ίδιες σχετικά ιστορίες, ίδιες αλήθειες. Εμείς δεν θα γνωρίζαμε καν την ύπαρξη ενός δεύτερου Widen και θα συνεχίζαμε τις ζωές μας μέσα στην άγνοια. Η σκουληκότρυπα όμως και το γεγονός ότι το ταξίδι στον χρόνο είναι εφικτό και στους δύο κόσμους, είναι αυτό που προκαλεί τα παράδοξα στο Dark. Καινούργιες πραγματικότητες, σαν να φτιάχνεις ένα κοκτέιλ με υλικά από δύο διαφορετικά μπαρ.
Μία υλοποιμένη φαντασία του Dark. Πολλοί κόσμοι, όμοιοι λόγω κβαντικής εμπλοκής, χρησιμοποιούν το ταξίδι στο χρόνο με αποτέλεσμα να αναμειγνύονται οι χρονικές τους πολλαπλές πραγματικότητες.
Το φως και το σκοτάδι
Η τρίτη σεζόν ωστόσο δεν είναι απλά ένα κβαντομηχανικό ολοκλήρωμα αλλά και μία φιλοσοφική αναζήτηση που προκύπτει από την ζωή για το όλο μπέρδεμα. Πώς είμαστε σκλάβοι του χρόνου – της βαρύτητας μάλλον. Ότι τίποτα δεν έχει σημασία από την στιγμή που, ουσιαστικά, δεν είσαι τίποτε άλλο παρά μία πληροφορία που άθελα της μπορεί αυτή την χρονική στιγμή να ζει σε ένα άλλο παράλληλο σύμπαν ή και περισσότερα, παίρνοντας όλες εκείνες τις ΑΛΛΕΣ αποφάσεις που καθημερινά απορρίπτεις από την ζωή σου. Μαζί με τον εγωισμό, το πείσμα, τον έρωτα, την ζήλια και ένα σωρό ακόμη ανθρώπινα συναισθήματα, η τρίτη σεζόν είναι ο αγώνας ανάμεσα στη λογική και την επιθυμία. Είναι ένας πόλεμος στο ίδιο το υλικό που πατάμε, αναπνέουμε, υπάρχουμε και που μάταια προσπαθούμε να τα βάλουμε μαζί του. Ακόμη και όταν όλα δεν βγάζουν νόημα. Σε αυτές τις σειρές δεν έχει νόημα να κάνεις recap. Το μόνο που αξίζει, είναι να βάλεις τον εαυτό σου στην τρομαχτική θέση των πρωταγωνιστών, για να διαπιστώσεις πως η φαντασία από την θεωρητική φυσική, απέχει όσο ένα ταξίδι από την Γη στον Άρη. Δεν είναι ακόμη εφικτό, αλλά είναι αποδεδειγμένο ότι μπορεί να συμβεί. Και η γνώση αυτού είναι πιο τρομαχτική από την ίδια την αλήθεια που δεν έχει φτάσει ακόμη.
Είναι η ολοκλήρωση μίας σειράς αφιερωμένη στην επιστήμη, στην επιστημονική φαντασία και στον δικό τους εναγκαλισμός που μπορεί στο μέλλον να λύσει χιλιάδες απορίες για τον κόσμο που ζούμε, αλλά και για εκείνους στους οποίους ενδεχομένως να ζούμε και να μην το γνωρίζουμε. Αλλά με βάση αυτήν εδώ την σκέψη, ας κλείσουμε με αυτό εδώ το γνωμικό.
«Μου αρκεί να γνωρίζω, τουλάχιστον αυτή την στιγμή, ότι εγώ και εσύ υπάρχουμε» - Gabriel Garcia Marquez.
Πηγές:
Το Κομψό Σύμπαν - Brian Greene
Kβαντική Μηχανική: Το Θεωρητικό Ελάχιστο - Leonard Susskind & Art Friedman
Το Χρονικό του Χρόνου - Stephen Hawking
H Θεωρία της Ειδικής και Γενικής Σχετικότητας - Albert Einstein
