Το Κομπραί βρίσκεται στο κέντρο της Αθήνας, στην καρδιά της πόλης, στα Εξάρχεια επί της οδού Διδότου. Περνούσα καιρό απέξω μιας και μένω στη γειτονιά, το έβλεπα και κάπως ήθελα να μπω να ρίξω μια ματιά γιατί αμέσως σε τραβάει το μπλε χρώμα και τα μεγάλα παράθυρα με τους πάγκους. Έβλεπα συχνά μάλιστα πως πολλοί άνθρωποι άραζαν στο παγκάκι ή στους πάγκους του διαβάζοντας ένα βιβλίο και πίνοντας τον καφέ τους. Έτσι πήρα την απόφαση να μπω και να μιλήσω με τις γυναίκες που το εμπνεύστηκαν και το έκαναν τελικά πραγματικότητα. Ένα όμορφο μέρος για ανθρώπους που αγαπάνε το διάβασμα και τα βιβλία.
Το Παλαιοβιβλιοπωλείο των Αστέγων είναι μία ελπίδα μέσα στο βαθύ σκότος
Για όσους γνωρίζουν λίγο την ιστορία της πόλης, πριν από το Κομπραί βρισκόταν εκεί το θρυλικό δισκάδικο Vinyl Microstore. Η οδός Διδότου έχει μεγάλη ιστορία στο βιβλίο μιας και στο δρόμο φιλοξενούνται οι εκδόσεις Gutenberg, το βιβλιοπωλείο της Εστίας και ο εκδοτικός οίκος Loggia. Επίσης μπορεί κανείς να βρει στο δρόμο και δύο δισκάδικα.
Η Δήμητρα Τσιούρβα και η Βικτόρια Μποντουριάν έχουν και οι δύο εμπειρία από το χώρο του βιβλίου μιας και εργαζόντουσαν στο παρελθόν σε διάφορα μεγάλα βιβλιοπωλεία της πόλης. Βρεθήκαμε στο Κομπραί ένα ωραίο πρωινό, ήπιαμε καφέ και μιλήσαμε για το βιβλιοπωλείο και το όνειρο τους για ένα καλύτερο μέρος όπου μπορεί κανείς να απολαμβάνει την ανάγνωση αλλά ταυτόχρονα και τον καφέ του.
Πόσο καιρό είναι ανοιχτό το βιβλιοπωλείο;
Δήμητρα: Ανοίξαμε τέλη Σεπτεμβρίου του ’22, είμαστε ανοιχτά τώρα και 6 μήνες περίπου.
Είχατε προηγούμενη εμπειρία στο χώρο του βιβλίου;
Δήμητρα: Η Βικτόρια εργάστηκε 10 χρόνια στην Πολιτεία στο τμήμα της λογοτεχνίας, εκεί γνωριστήκαμε, μιας κι εγώ δούλεψα εκεί για δύο χρόνια. Πιο παλιά είχα εργαστεί και στα FNAC, στο τμήμα του βιβλίου. Είμαστε γενικά και οι δύο πολλά χρόνια στο βιβλίο.
Πως είναι η γειτονιά των Εξαρχείων; Αγοράζει βιβλία ο κόσμος;
Βικτόρια: Ναι πολύ, από την αρχή που κάναμε την ανακαίνιση το δέχτηκαν με πολύ αγάπη, έρχονται για καφέ, τους βλέπουμε κάθε μέρα. Έχουμε σταθερούς πελάτες.
Δήμητρα: Βοηθάει και η γειτονιά που είναι όλοι οι εκδότες τριγύρω, οπότε τα Εξάρχεια είναι σημείο συνάντησης για βιβλία, έρχονται εδώ για να πάρουν τα βιβλία τους.
Είναι καλό που είστε κοντά με τους εκδοτικούς;
Βικτόρια: Ναι, γιατί έχουμε γρήγορη εξυπηρέτηση, αν κάποιος πελάτης θέλει ένα βιβλίο που δεν το έχουμε, παίρνουμε ένα τηλέφωνο και μας το φέρνουν.
Στα event σας γίνεται πραγματικά χαμός. Πως ακριβώς τα καταφέρνετε; Γιατί μαζεύεται τόσος κόσμος;
Βικτόρια: Είναι κάτι που ούτε κι εμείς το περιμέναμε πως θα γίνει. Είναι κάπως τυχαίο ίσως.
Δήμητρα: Ειδικά στα εγκαίνια έγινε πραγματικά χαμός. Δεν το περιμέναμε.
Παλαιοβιβλιοπωλείο: Ένας παράδεισος γνώσης στο κέντρο της Αθήνας
Κάνετε και μουσικά live;
Δήμητρα: Έγινε στα εγκαίνια ένα live κι έπαιξαν οι Kooba Tercu. Είχαμε στήσει το χώρο κατάλληλα. Κι έγινε και άλλη μία παρουσίαση δίσκου εδώ, ο Ηλίας Καμπάνης παρουσίασε τον δίσκο του Γέρμα.
Βικτόρια: Ήταν πάρα πολύ ωραία, κι εμείς πρώτη φορά το κάναμε αλλά μας άρεσε η εμπειρία.
Ο κόσμος έρχεται να πιεί καφέ και να διαβάσει. Αυτή ήταν η αρχική σας ιδέα;
Βικτόρια: Ναι, ο καφές έχει το πλεονέκτημα πως μπορεί να μαζέψει παρέες εδώ, παρέες που μιλάνε για βιβλία. Δεν είχαμε εμπειρία με τον καφέ αλλά όμως τα μάθαμε μαζί οπότε τώρα κάπως ξέρουμε να χειριζόμαστε και τη μηχανή (γέλια).
Τι είδους βιβλία προτιμάει ο κόσμος να διαβάζει;
Δήμητρα: Σίγουρα λογοτεχνία αλλά και δοκίμιο. Τελευταία προτιμάται πολύ το είδος του autofiction.
Όλα τα βιβλία σας είναι καινούρια, δεν υπάρχουν μεταχειρισμένα βιβλία στο Κομπραί;
Δήμητρα: Όχι, δεν δουλεύουμε με μεταχειρισμένα.
Θα προτείνατε σε κάποιον να ανοίξει ένα βιβλιοπωλείο σήμερα;
Δήμητρα: Σίγουρα θα το προτείναμε και ιδιαίτερα σε άλλες γειτονιές που το έχουν ανάγκη. Χρειάζεται όμως μία προηγούμενη εμπειρία στο βιβλίο κι επίσης επειδή βάλαμε καφέ, αυτό μας βοήθησε οικονομικά. Υπάρχει κοινό όμως που στηρίζει μόνο τα μικρά βιβλιοπωλεία. Υπάρχει και ο κόσμος βέβαια που προτιμάει το πιο ανώνυμο, το πιο μεγάλο βιβλιοπωλείο.
Πως βλέπετε τον εκδοτικό κόσμο στην Ελλάδα;
Δήμητρα: Οι εκδόσεις είναι πάρα πολλές. Αλλά και πάρα πολλές μεταφράσεις από το ίδιο βιβλίο. Μοιάζει πολύ, αλλά σε πιο μικρή κλίμακα, με αυτό που συμβαίνει στη Γαλλία, όπου κι εκεί έχουν άπειρους εκδοτικούς οίκους. Αυτό πιστεύω είναι κάτι πολύ ωραίο. Το να βγαίνουν νέοι εκδοτικοί οίκοι είναι κάτι που μας αρέσει, μιας και οι μικροί οίκοι δίνουν περισσότερη αξία στο ποιοτικό αποτέλεσμα.
Ποιο είναι το πιο δύσκολο πράγμα για κάποιον που έχει ένα μικρό βιβλιοπωλείο στα Εξάρχεια;
Δήμητρα: Δεν μπορώ να σκεφτώ κάτι πολύ αρνητικό μιας κι εδώ είναι η γειτονιά μας. Ζούμε σίγουρα την αλλαγή των Εξαρχείων η οποία έχει ένα μικρό αρνητικό πρόσημο, αλλά και πάλι οι άνθρωποι στηρίζουν πολύ το εγχείρημα μας. Προβληματιζόμαστε πάντως κι εμείς με όλο αυτό που γίνεται με τον τουρισμό και γενικότερα τον εξευγενισμό της γειτονιάς. Παρόλα αυτά πιστεύουμε πως ό,τι ανοίγει αυτό τον καιρό δεν σημαίνει πως πρέπει αναγκαστικά να συνεισφέρει σε αυτό που ονομάζουμε gentrification. Σίγουρα βοηθάει που είμαστε ένα βιβλιοπωλείο και όχι άλλο ένα μπαρ.
Ποιες ώρες έχει την περισσότερη δουλειά;
Βικτόρια: Νομίζω το απόγευμα έχει την περισσότερη κίνηση. Ανοίγουμε δέκα το πρωί και κλείνουμε εννιά το βράδυ. Είναι πολλές οι ώρες αλλά το σπάμε μεταξύ μας.
Πως βλέπετε την ανάπτυξη της γειτονιάς; Τι αντίκτυπο έχει για εσάς ο τουρισμός που υπάρχει πλέον στα Εξάρχεια; Και ο «εσωτερικός» αλλά και ο «εξωτερικός» τουρισμός…
Βικτόρια: Οι τουρίστες η αλήθεια είναι δεν αγοράζουν και πολλά βιβλία. Εμείς έχουμε κάποια αγγλικά βιβλία αλλά και πάλι. Δεν δουλεύουμε πολύ με τον τουρισμό. Γενικά δεν είμαι πολύ θετική με το gentrification. Το πράγμα αλλάζει πολύ γρήγορα και είναι κάπως τρομακτικό. Πέρα από τα μαγαζιά, υπάρχει το πρόβλημα των σπιτιών και της στέγασης. Τα ενοίκια έχουν ξεφύγει. Γενικά είναι κάπως περίεργα τα πράγματα.
Το βιβλιοπωλείο Κομπραί μπορεί κανείς να το βρει στην οδό Διδότου 34.
Το βιβλιοπωλείο Κομπραί στο Facebook
φωτογραφίες: Λευτέρης Παρτσάλης
