Για πάρα πολλά χρόνια, δεν ήξερα πώς ήταν φατσικά ο Stan Lee. Έβλεπα το όνομα του παντού, στα κόμιξ και στις ταινίες, αλλά δεν ήξερα πώς έδειχνε ένας τύπος που γέννησε έναν δικό του κόσμο.
Ίσως αυτό και να ήταν ένα κομμάτι της γοητείας του. Ότι δηλαδή, ειδικά για τους φίλους των κόμιξ, ήταν ένας τύπος που περνούσε τις μελανογραμμές και τα σκίτσα με την ίδια προσοχή που ο Leonardo da Vinci σχεδίαζε την Μόνα Λίζα. Άλλωστε αυτό ήταν πάντα για όλους εμάς ο μπάρμπα-Stan. Ένας μεγάλος Αναγεννησιακός των κόμιξ, που βαρέθηκε τόσο πολύ την νωθρότητα του κόσμου μας που αποφάσισε να δημιουργήσει έναν δικό του.
Ο σωτήρας των geeks
Τη δεκαετία του ’50 το να διαβάζεις κόμιξ στην Αμερική, δεν ήταν ό,τι πιο εύκολο μπορούσες να κάνεις. Με την άνοδο της μεταπολεμικής λογοτεχνίας και με μερικά από τα μεγαλύτερα ονόματα της να βρίσκονται στο προσκήνιο, το κόμικ θεωρούταν πολύ κατώτερο και αρκετά ‘‘geek’’. Ήταν το βιβλίο που έκλεβε την παράσταση και το κόμικ είχε συνδυαστεί -λανθασμένα- με το κατώτερο κοινωνικό επίπεδο. Ακόμα και τα πιτσιρίκια που τα διάβαζαν στα σχολεία με ιστορίες για Αρειανούς που έκαναν επίθεση και τέρατα που ξεπεταγόντουσαν από τον βυθό της θάλασσας, δεχόντουσαν bullying. Και αυτό δεν είναι κάτι καινούργιο, αν σκεφτεί κανείς πως η κοινή γνώμη τα είχε για τα Τάρταρα από την εποχή που έγραφε τις ιστορίες του ο H.P. Lovecraft.
Και ξαφνικά, ο Stan Lee με τον Jack Kirby φέρνουν κοντά μας τους Fantastic Four – από τους πρώτους που δημιούργησε. Και έρχεται ο Hulk και ο Thor. Ο Daredevil, ο Iron Man και οι X-Men. Ήταν το ξεκίνημα ενός κόσμου που έμελλε να αλλάξει και τον δικό μας.
H ανάγκη για ήρωες
«Συνήθιζα να αισθάνομαι άσχημα που έγραφα ιστορίες κόμιξ την ίδια στιγμή που άλλοι άνθρωποι έχτιζαν γέφυρες ή έσωζαν τον κόσμο ως γιατροί. Και μετά συνειδητοποίησα πως η ψυχαγωγία, είναι ένα από τα πιο σημαντικά θέματα στην ζωή των ανθρώπων. Χωρίς αυτή χάνονται. Θεωρώ πως κάνεις μεγάλο καλό αν ξέρεις πώς να ψυχαγωγείς τους ανθρώπους», είχε δηλώσει ο παππούς σε συνέντευξη του.
Όταν πια το 1961 μετονόμασε την Atlas Comics σε Marvel, τυπικά βρήκε το μυστικό που χρειαζόταν η ανθρωπότητα για να μπορέσει να συνεχίσει μετά τον πόλεμο προς ένα καλύτερο κόσμο. Ήρωες. Ήρωες που να δίνουν ελπίδα. Πράγματα τα οποία έγιναν αργότερα ιδανικά για τις ταινίες του Hollywood, ξεκίνησαν ουσιαστικά από ιστορίες ηρώων του Stan Lee. Η τιμή. Η αυτοθυσία. Η επιλογή του καλού έναντι του κακού. Το να αφοσιώνεσαι σε κάτι πιο σημαντικό από σένα. Τους άλλους ανθρώπους.
Την ίδια στιγμή, τα παραπάνω ιδεώδη παρουσιάστηκαν μέσα από τόσες πολλές ιστορίες και τόσους πολλούς ήρωες, που δεν υπήρχε περίπτωση να μην έβρισκες κάτι δικό σου σε αυτούς. Ταύτιση. Όλοι θέλαμε να γίνουμε ήρωες γιατί ο Stan Lee μας έμαθε πως αυτή είναι η μόνη οδός για την καλοσύνη.
Ένας αλλιώτικος θεός
Μέσα από τους τόσους ήρωες, τις ιστορίες τους και τους δεκάδες «κακούς» που έπρεπε να παταχθούν, δεν μπορείς παρά να θαυμάσεις τον Stan Lee. Παρότι δεν τους δημιούργησε όλους ο ίδιος, αποτέλεσε πηγή έμπνευσης για όσους συνεργάστηκαν μαζί του ή απλά δήλωναν φαν της δουλειάς του.
Ένας από αυτούς και ο μεγάλος Alex Ross που είχε δηλώσει: «Κάθε φορά που σχεδίαζα κάτι, σκεφτόμουν πως έχω ηθική υποχρέωση να είναι παραπάνω καλό. Υπήρχε η κληρονομιά του Stan που όφειλα να σεβαστώ». Αυτή δεν ήταν όμως μία εξαίρεση αλλά ο κανόνας. Πόση φαντασία όμως; Πόση αστείρευτη πηγή ενέργειας και φαιάς ουσίας; Ξαφνικά δεν είχαμε απλά ήρωες της καθημερινότητας, αλλά έναν πλανήτη που ζούσε ή πέθαινε από τις επιλογές τους. Και μετά όλο αυτό απλώθηκε σε άλλους πλανήτες στο σύμπαν και σε άλλες πραγματικότητες. Και από τα κόμιξ φτάσαμε να βλέπουμε μία σειρά από ταινίες Marvel έχοντας κάνει το όνειρο μας πραγματικότητα: να δούμε τους ήρωες στη μεγάλη οθόνη. Το ευτύχημα σε όλο αυτό, είναι πως το πρόλαβε και ο ίδιος ο Stan Lee που -σίγουρα- κάποια στιγμή, μετά από πολλές ταινίες και cameo εμφανίσεις του σε αυτές, θα έκατσε αναπαυτικά στον καναπέ του παίρνοντας μία βαθιά ανάσα και θα σκέφτηκε «Τελικά άξιζε τον κόπο».
Ο μεγαλύτερος υπερήρωας όλων
Στα 95 του χρόνια, φαίνεται πως ήρθε η ώρα της επιστροφής. Γιατί τελικά ο Stan Lee ήταν ο μεγαλύτερος σούπερ ήρωας που γνώρισε ποτέ ο πλανήτης. Έσωσε τον κόσμο με μία τελείως διαφορετική αλλά συνάμα γνώριμη υπερδύναμη που λέγεται φαντασία. Την έβαλε σε σκίτσα και σε συννεφάκια διαλόγων, γέλασε, έβρισε, καμάρωσε, έσκισε, ξανασχεδίασε και έπλασε ένα σύμπαν ολόδικό του γιατί πολύ απλά έβρισκε βαρετό το δικό μας. Ήταν ένας άλλος νέος θεός που γύρισε και είπε ότι όλοι είναι καλοδεχούμενοι στον κόσμο του αλλά με έναν όρο: να αφήσουν ελεύθερη την φαντασία τους όπως την άφησε εκείνος. Και αν κάτι δεν μας βγει δεν πειράζει, πάμε για άλλα. Όπως και στο δικό μας σύμπαν, έτσι και στο δικό του, υπάρχουν αναρίθμητες επιλογές και αποφάσεις για νέες ιστορίες και ήρωες.
Κάπου εδώ όμως ήρθε η ώρα να γυρίσει πίσω, να πετάξει το βαρετό πετσί και να ξαναγίνει ο συμπαντικός υπερήρωας που μετενσαρκώθηκε για να μας χαρίσει χαμόγελα και να μας αφήνει σε κάθε στόρι με το στόμα ανοιχτό.
Και πάντα όπως τον θυμόμασταν. Με ένα χαμόγελο στα χείλη και μία παιδική σπιρτάδα στο βλέμμα. Αυτοί είναι οι αληθινοί σούπερ ήρωες.
Που κάνουν τον καθένα από εμάς να νιώθει ξεχωριστός.
