Έχουν περάσει πέντε χρόνια από την προβολή του Chernobyl στο ΗΒΟ και πέρα από το ήδη σοκαριστικό δυστύχημα, αν είναι κάτι άλλο που μας έμεινε από τη σειρά, είναι ο τρόπος που οι άνθρωποι επιλέγουν να αντιμετωπίσουν μία κατάσταση. Είτε να προσπαθήσουν να την αποφύγουν, είτε να την κοιτάξουν απευθείας στα μάτια. Αυτό το τελευταίο το έκανε ο Valery Legasov, o επιστήμονας που αντιλήφθηκε την σοβαρότητα της κατάστασης και καθοδήγησε την ηγεσία της Σοβιετικής Ένωσης να την αντιμετωπίσει.
Ο πυρηνικός φυσικός της Σοβιετικής Ένωσης ήταν επιφορτισμένος με την ηγεσία της επιτροπής που ερευνούσε την καταστροφή από την πρώτη στιγμή, όπως ακριβώς παρουσίασε και η σειρά. Δύο χρόνια μετά την καταστροφή, η οποία θα είχε διαρκή αντίκτυπο για τις επόμενες δεκαετίες, ο Legasov προσπάθησε να παραμείνει ανοιχτός και ειλικρινής σχετικά με την αιτία του συμβάντος, ενώ άλλοι άνθρωποι στην εξουσία προσπάθησαν να καλύψουν αυτό που πραγματικά συνέβη.
Τον Αύγουστο του 1986, ο Legasov έδωσε μια πεντάωρη ακρόαση σχετικά με την έκθεση της Σοβιετικής Ένωσης για τα αίτια του ατυχήματος στον Διεθνή Οργανισμό Ατομικής Ενέργειας στη Βιέννη. Κατά τη διάρκεια της ακρόασης, ο Legasov σημείωσε ότι η πυρηνική καταστροφή προκλήθηκε από ανθρώπινο λάθος, αλλά ο επιστήμονας αντιμετώπισε εχθρικό κλίμα και πολλοί προσπάθησαν να τον φιμώσουν. Μια μέρα πριν ανακοινώσει τα αποτελέσματα της έρευνας για τα αίτια της καταστροφής, ο Legasov κρεμάστηκε στο σπίτι του.
Όταν ο Legasov βρέθηκε νεκρός, τα σοβιετικά μέσα ενημέρωσης δεν ανέφεραν αρχικά την αιτία θανάτου του 51χρονου επιστήμονα. Σύντομα, ωστόσο έγινε γνωστό. Η καταστροφή του Chernobyl και τα επακόλουθά της είχαν πλήξει μακροπρόθεσμα τον επιστήμονα. Η Los Angels Times σε κείμενό της, ανέφερε πως πηγές της από τη Μόσχα, ανέφεραν πως ο Legasov ένιωθε ότι έφταιγε κατά κάποιο τρόπο για το ατύχημα που σκότωσε 31 ανθρώπους και δημιούργησε ένα σύννεφο ραδιενέργειας πάνω από ένα μεγάλο μέρος της Ευρώπης. Πριν από το θάνατό του, ο Legasov φέρεται να άφησε πίσω του μια σειρά από επιστημονικές μελέτες, που μοιράζονταν άγνωστα στοιχεία για τα προβλήματα που σχετίζονται με το σχεδιασμό των πυρηνικών αντιδραστήρων.
Valery Legasov & Boris Shcherbina
Περιέργως, αυτή δεν ήταν η πρώτη φορά που ο καθηγητής προσπάθησε να αυτοκτονήσει. Ωστόσο οι λόγοι που οδήγησαν στην αυτοχειρία είναι πάνω από ένας. Αυτό που πρέπει να θυμόμαστε είναι ότι ο Legasov εκτέθηκε σε επικίνδυνα επίπεδα ακτινοβολίας ενώ ερευνούσε την καταστροφή και ίσως γι’ αυτό να μην θέλησε να περιμένει έναν βασανιστικό θάνατο. Επίσης παρότι χαρακτηρίστηκε σωτήρας και ήρωας, ουσιαστικά το Chernobyl του κόστισε την καριέρα του από τις προσπάθειές του να μεταρρυθμίσει το σοβιετικό επιστημονικό σύστημα. Όλα τα επόμενα χρόνια, Σοβιετικοί αξιωματούχοι προσπάθησαν να ξεχάσουν την καταστροφή στον πυρηνικό σταθμό του Chernobyl και ο ίδιος δέχτηκε επιθέσεις από πολλούς συναδέλφους του. Φυσικά, δέχτηκε και πιέσεις μέσα στη χώρα και ενδεχομένως και από την KGB. Μήπως οι μυστικές υπηρεσίες δεν συγχώρεσαν ποτέ τον Legasov για όσα δήλωσε δημόσια για την επικινδυνότητα των πυρηνικών αντιδραστήρων λόγω των φθηνών υλικών;
Ο Legasov δεν άφησε σημείωμα αυτοκτονίας, αλλά άφησε μια σειρά από ηχογραφημένες κασέτες που περιγράφουν λεπτομερώς πόσο απογοητευμένος ήταν από τους χειρισμούς της κυβέρνησης που προσπάθησε να αγνοήσει βασικές λεπτομέρειες της καταστροφής του Chernobyl. Οι ηχογραφήσεις του αποκάλυψαν κρίσιμα άγνωστα στοιχεία. Σε αυτά τα απομνημονεύματα που δημοσιεύτηκαν μετά θάνατον, αποκάλυψε ότι το Chernobyl περιλάμβανε σημαντικά σχεδιαστικά ελαττώματα που ήταν από καιρό γνωστά στους επιστήμονες του Ινστιτούτου Ατομικής Ενέργειας Kurchatov, του οποίου ήταν αναπληρωτής διευθυντής πριν από τον θάνατό του. «Σε όλη μου τη ζωή, δεν μου πέρασε ποτέ από το μυαλό ότι θα έπρεπε να ξεκινήσω αυτό το κομμάτι της ζωής μου. Τουλάχιστον όχι στην ηλικία που είμαι αυτή τη στιγμή, μόλις στα πενήντα μου. Πρέπει να ξεκινήσω να δημιουργώ τα απομνημονεύματά μου. Και αυτό είναι τραγικό, μπερδεμένο και ακατανόητο» ακούγεται να λέει ο Legasov.
Στις 28 Απριλίου, ο Legasov έπρεπε να παρουσιάσει στην κυβέρνηση τα δεδομένα της δικής του έρευνας για τα αίτια της καταστροφής του Chernobyl. Πολλές από τις πληροφορίες διαγράφηκαν. Δεν είναι γνωστό με βεβαιότητα τι διαγράφηκε. Το αρχείο της οικογένειας έχει διασωθεί. Υπάρχουν πολλές μεταγραφές αρχείων στο Διαδίκτυο που ανήκουν πραγματικά στον επιστήμονα, αλλά υπάρχουν και εκείνες που δεν έχουν καμία σχέση μαζί του. Στις κασέτες υπήρχε η επιγραφή: "Volodya Gubarev". Τα αρχεία του Legasov προορίζονταν για τον φίλο του επιστήμονα και συγγραφέα Vladimir Gubarev, αλλά μετά τον θάνατό του κατέληξαν στα χέρια του κράτους.
Το μόνο σίγουρο είναι πως χωρίς τον καθηγητή Legasov, ο κόσμος όπως τον γνωρίζουμε σήμερα θα ήταν πολύ διαφορετικός.
