Η πτώση είναι πάντα απότομη. Είναι διαφορετική από εκείνες που έκανες στα πρώτα σου βήματα ως παιδί. Είναι αλλιώτικη με εκείνη που έπεφτες από το ποδήλατο μικρός ή από ένα τάκλιν στο ποδόσφαιρο που σε έβγαλε εκτός μάχης για ένα εξάμηνο. Αυτή η πτώση, είναι μία πτώση του Είναι σου. Αν είσαι τυχερός και ειλικρινής, θα έχεις προσπαθήσει νωρίτερα να διορθώσεις τα λάθη που κάνεις καθημερινά. Αλλιώς η πτώση είναι δεδομένη και θα τσακίσει, εκτός από σένα, την ψυχή και την καρδιά των άλλων.
Μετά το λάθος σειρά έχει η συγχώρεση. Όμως τι είναι αλήθεια η συγχώρεση; Μήπως σε ένα σημείο είναι και κάπως εγωιστική; Ζητάμε συγνώμη για πράγματα που κάνουμε και καταλήγουμε σε επαναλαμβανόμενα λάθη. Εκεί η συγνώμη, αρχίζει να αποσυντίθεται σιγά-σιγά, να ξεραίνεται σαν τα φθινοπωρινά φύλλα. Όταν κάνεις τα ίδια λάθη ξανά και ξανά και ψάχνεις για συγχώρεση, θα συνειδητοποιήσεις πως σε κάποια φάση της ζωής σου η συγχώρεση που θα λάβεις δεν θα καλύψει ούτε εσένα. Ο δρόμος είναι ένας και άλλος δεν υπάρχει. Και λέγεται μετάνοια.
Τι είναι αλήθεια η μετάνοια; Είναι μία λέξη γραμμένη σε θρησκευτικά κιτάπια; Μία παρωχημένη διαδικασία που απλά αναλώνεται σε συζητήσεις ανθρώπων τρίτης ηλικίας; Όχι. Η μετάνοια είναι κάτι πολύ βαθύ για τον καθένα και έχει στόχο στην ολοκληρωτική αλλαγή, είτε πιστεύεις σε κάτι ανώτερο από σένα, είτε όχι. Ας το δούμε όμως από την αρχή. Η σύνθετη αρχαία λέξη από το ‘‘μετά’’ (σ.σ.: σε ρόλο του έπειτα) και το ‘’νους’’, δεν έχει μόνο θρησκευτικές καταβολές αλλά και ψυχολογικές. Παρότι η μετάνοια ως ψυχολογικός όρος παρουσιάστηκε πρώτα από τον πατέρα της αμερικανικής ψυχολογίας, Γουίλιαμ Τζέιμς, ήταν ο ψυχίατρος και ψυχαναλυτής Καρλ Γιούνγκ που ανέπτυξε τον όρο και τον έβαλε μέσα στην ψυχοσύνθεση της ανθρώπινης αντίληψης. Ο Γιουνγκ έδωσε επεξήγηση στη μετάνοια, ως μία αυθόρμητη προσπάθεια της ψυχής να θεραπεύσει τον εαυτό της μετά από μία σφοδρή σύγκρουση, μία προσπάθεια αυτό-αποκατάστασης. Στη θεολογία, η μετάνοια είναι η ολική αλλαγή της καρδιάς, του νου, του τρόπου ζωής και εν τέλει των πράξεων μας. Στη χριστιανική πίστη συνδέεται άμεσα με την προσευχή και οι ρίζες της υπάρχουν από την εποχή του Ιησού. Οι Ιουδαίοι που έζησαν την εποχή Του Χριστού, αναφέρονται στη μετάνοια ως θεμελιώδη αλλαγή στη σκέψη και στον τρόπο ζωής – όπου στη συνέχεια και με την κυκλοφορία της Καινής Διαθήκης, η μετάνοια αναφέρεται ως απαραίτητο στοιχείο προς το δρόμο Του Θεού και τη σωτηρία.
Στα παραπάνω δεν υπάρχει σωστή και λάθος πλευρά. Ότι δηλαδή, αν κάποιος πιστεύει στο θεολογικό κομμάτι της μετάνοιας, αυτό δεν σημαίνει ότι πρέπει να αναζητήσει ψυχολογική υποστήριξη για να φτάσει στην καλύτερη εκδοχή του εαυτού του. Αντιστρόφως, όποιος κάνει προσπάθειες για να φτάσει στην καλύτερη εκδοχή του εαυτού του μέσα από την αυτογνωσία και την ψυχοθεραπεία, δεν σημαίνει ότι δεν μπορεί να αποζητήσει την προσευχή.
Ειδικότερα το πιο υγιές για τη μετάνοια, είναι η επίτευξή της με κάθε μέσο αρκεί να έχει ακριβώς αυτό ως αποτέλεσμα. Την ολοκληρωτική αλλαγή του Είναι μας, του τρόπου που σκεφτόμαστε και δρούμε καθημερινά. Την αλλαγή της νοοτροπίας και της κάθαρσης της ψυχής, όχι μόνο για να μην πληγώνουμε τους τριγύρω μας, αλλά κυρίως εμάς τους ίδιους. Τι νόημα έχει η συγχώρεση για τον καθένα από εμάς, όταν είναι έτοιμος να ξαναδιαβεί τους ίδιους δρόμους; Πρέπει να γκρεμίσει τους παλιούς και να σκάψει νέους. Θα είναι δύσκολοι, γεμάτοι δοκιμασίες και προκλήσεις, αλλά μόνο χάρη σε αυτούς μπορεί να επέλθει η ολοκληρωτική αλλαγή.
Δεν χρειάζεται ωστόσο να φτάσεις μέχρι την πτώση. Τις περισσότερες φορές αυτή, είναι αναγκαία για να μπούμε στη διαδικασία να σκεφτούμε την καλύτερη εκδοχή του εαυτού μας. Ας αναρωτηθούμε όμως σαν άντρες, σαν άνθρωποι: βαδίζουμε στο σωστό μονοπάτι; Είμαστε αυτό που πάντα θέλαμε να εκπροσωπούμε; Ζούμε με τέτοιο τρόπο που στηρίζουμε την Ηθική όπως την χαρακτήρισε ο Αριστοτέλης και τις αξίες που ορίζουν έναν ευγενή, συμπονετικό, καθαρό άνθρωπο; Η απάντηση βρίσκεται πάντα στην επιλογή. Στο ποιος επέλεγες να ήσουν και στο ποιος επιλέγεις να γίνεις. Αλλαγή της καρδιάς και του νου. Ώστε να μπορείς να σκέφτεσαι περισσότερο, να αναλογίζεσαι τις συνέπειες περισσότερο, να αγαπάς περισσότερο. Η μετάνοια είναι ο δρόμος για ένα διαφορετικό τρόπο ζωής και αντίληψης. Το αν εσύ επιλέγεις να ευλογείται μέσα από τη Χάρη Του Θεού, είναι μία άλλη συζήτηση που έχει να κάνει με τα πιστεύω σου.
Το σίγουρο είναι ωστόσο, πως χρειάζεται δουλειά με τον εαυτό μας. Είτε μέσα από ψυχοθεραπεία, από αυτογνωσία, από προσευχή ή και όλα μαζί, ο δρόμος της μετάνοιας είναι μακρύς και δύσκολος. Είναι όμως άλλη μία ευκαιρία στον ίδιο σου τον εαυτό. Στην καρδιά σου και την ψυχή σου. Ζήτα να σε συγχωρέσουν. Αν το κάνουν, έχει ένα παραπάνω εφόδιο. Διαφορετικά, προσπάθησε να κερδίσεις την συγχώρεση δείχνοντας την αλλαγή σε κάθε μικρή και μεγάλη λεπτομέρεια της ζωής. Χρειάζεται χρόνος, αγώνας και συνεχείς δοκιμασίες. Και η δουλειά πίσω από τη μετάνοια, δεν είναι κάτι που θα διαπιστώσεις μια μέρα εσύ για τον εαυτό σου, αλλά κάτι που -κάποια στιγμή- θα διαπιστώσουν οι άλλοι σε σένα. Ένας μοναχικός δρόμος με σένα ως πρωταγωνιστή, στην αλλαγή της ίδιας σου της ζωής.
«Μετάνοια δεν είναι μόνο μεταμέλεια. Είναι πάθος και λαχτάρα για τον καλό τον δρόμο»
Νεκτάριος Βιτάλης, μοναχός
Διαβάστε το αφιέρωμα για την Παγκόσμια Ημέρα Άντρα 2023 κάνοντας κλικ στην παρακάτω εικόνα:
