Το Πήλιο ήταν η πατρίδα των Κένταυρων. Ο καθένας με καταγωγή από το καταπράσινο βουνό, το χρησιμοποιεί όπως θέλει. Ο ξάδερφος του πατέρα μου για παράδειγμα, μιλούσε για το πόσο ρωμαλέοι ήταν οι Κένταυροι στις μάχες τους. Ο πατέρας μου ωστόσο, τόνιζε ότι εκεί ήταν που εκπαιδεύτηκαν μεγάλοι ήρωες της μυθολογίας, όπως ο Αχιλλέας και ο Ιάσονας. Κάθε φορά που γινόταν μία τέτοια κουβέντα ενώ είχαμε επισκεφθεί το Πήλιο, υπήρχε μάλιστα και ένας μόνιμος τσακωμός αναμεταξύ τους για το αν τελικά η Σπηλιά του Κένταυρου Χείρωνα βρισκόταν ή όχι κοντά στην παραλία της Μηλίνας.
Όμως το πρώτο πράγμα που αντίκριζα εγώ τους χειμωνιάτικους μήνες στην Πορταριά, το χωριό από όπου καταγόντουσαν, ήταν η ομίχλη. Είναι από τις λίγες φορές που νιώθεις ότι μπορείς να πετάξεις ανάμεσα σε ένα σύννεφο ενώ πατάς στα πόδια σου. Μέσα στο πράσινο και τα γραφικά αρχοντικά σπίτια της Πορταριάς, θεωρούσα πάντα την ομίχλη της -και του Πηλίου δηλαδή- μία από τις πιο σαγηνευτικές εμπειρίες που είχε να προσφέρει η περιοχή. Είχα ξαναδεί ομίχλη που να μην μπορείς να δεις κυριολεκτικά στα δύο μέτρα. Στα Χάιλαντς της Σκωτίας. Από εκεί όμως που έβλεπες την άγρια γη και την πέτρα, στην Πορταριά αποκαλυπτόντουσαν κολοσσιαία δέντρα ηλικίας εκατοντάδων ετών χωρίς βάλτους και λάσπες. Αυτή είναι η Πορταριά που σε καλεί να την αγαπήσεις. Και που δεν το κάνει με κόπο.
Η Πορταριά δεν είναι ένα μέρος παλιάς γενιάς που ψάχνει αίτιο για να επιβιώσει. Είναι ένας διαχρονικός τόπος προσέλκυσης, που παντρεύει το παραδοσιακό με το νεανικό. Γιατί ειδικά τα τελευταία χρόνια, οι άνθρωποι που επισκέπτονται το Πήλιο και διαλέγουν την Πορταριά, είναι όλο και νεότεροι. Την τελευταία φορά που ανέβηκα πριν τέσσερα χρόνια, ένα ζευγάρι 25αρηδων από την Σουηδία δοκίμαζε για πρώτη φορά ψητό κυδώνι με τριαντάφυλλο. Καταλήξαμε να κάνουμε παρέα στο ίδιο τραπέζι όπου μαζί με τον πατέρα μου τους κάναμε μία μίνι προφορική ξενάγηση – από το μονοπάτι των Κενταύρων και το Ναό του Αγίου Νικολάου, μέχρι το Αθανασάκειο Νηπιαγωγείο αλλά και πληροφορίες για την τοπική κουζίνα. Το αστείο είναι πως όταν έφτασαν, είχαν στο μυαλό τους το χιονοδρομικό κέντρο που τους πρότειναν Έλληνες φίλοι τους. Παρέλειψαν να τους πουν ωστόσο όλο το υπόλοιπο πλαίσιο. Παρέλειψαν να τους πουν αυτό που είναι στ’ αλήθεια η Πορταριά. Μία πραγματική σύγχρονη αρχόντισσα με παραδοσιακές καταβολές.
Οι περισσότεροι επισκέπτες δεν θα παραλείψουν και μία βόλτα στην κοντινή Μακρυνίτσα, αλλά ο πατέρας μου έλεγε ότι «Όταν φτάνεις σε ένα μέρος, ακολουθείς τους ρυθμούς του. Δεν αλλάζει ο χρόνος επειδή εσύ έχεις μάθει διαφορετικά». Άργησα να το καταλάβω αλλά είναι ακριβώς έτσι. Η Πορταριά θέλει το χρόνο της για να σου δώσει τον δικό σου. Θέλει ηρεμία. Θέλει να πιείς τον καφέ σου κάτω από τον πλάτανο και να περπατήσεις για να σου χαϊδέψει τα μάγουλα το πρωϊνό ψύχος. Θέλει συζήτηση για ποδόσφαιρο με τους ντόπιους και να θυμάσαι να ακούς. Ναι, να ακούς. Υπάρχουν ιστορίες αμέτρητες που έχουν να σου πουν οι άνθρωποι και αν αποφασίσεις απλά να κρατήσεις το στόμα σου κλειστό και να τους κοιτάξεις με σημασία, τότε σημασία θα βρεις και στις ιστορίες που έχουν να σου διηγηθούν. Τόσο για την περιοχή από την εποχή που δημιουργήθηκε το χωριό, μέχρι -κάποιοι από αυτούς- και για τις ίδιες τους τις ζωές. Ξεχνάμε καθημερινά ότι έτσι πρέπει να έρχονται κοντά οι άνθρωποι.
Το καλύτερο το αφήνω για το τέλος. Το φαγητό. Δεν υπάρχει τίποτα στην Πορταριά που να μην είναι νόστιμο. Τα μπαχαρικά και τα βότανα που χρησιμοποιούνται είναι όλα ντόπια, αλλά το μαγείρεμα και το ψήσιμο, γνωρίζουμε καλά σαν Έλληνες πως κάθε περιοχή έχει την δική της μαεστρία. Το αρνάκι στη γάστρα και οι πίτες κλέβουν την παράσταση πέρα από κάθε φαντασία, αλλά η τέχνη βρίσκεται στο σπετζοφάι. Οι ντόπιοι μάλιστα το λέγανε σε κάτι νέα παιδιά. «Εμείς εδώ, φτιάχνουμε σπετζοφάι. Οι υπόλοιποι σε άλλα μέρη, απλά φτιάχνουν λουκάνικα με πιπεριές και σάλτσα». Το σπετζοφάι δεν είναι τύπου ‘‘moussaka’’ που οι ξένοι θα το φάνε σε ένα απαράδεκτο εστιατόριο της πρωτεύουσας και θα γυρίσουν να πουν ο ένας στον άλλο πως «ό,τι ακούγαμε τόσο καιρό ήταν ένα ψέμα». Όχι. Το σπετζοφάι είναι αυτό το παραδοσιακό διαχρονικό μυστικό, που θέλει να κρατήσει υψηλά την φήμη του. Γι’ αυτό και είναι τόσο προσεγμένο και «μπαρούτι», που φροντίζει να σε κρατήσει χορτάτο και ζεστό για όποια στιγμή και αν το προτιμήσεις. Άλλωστε, ειδικά οι βουτιές μέσα σε αυτό με ψωμί και κόκκινο κρασί για συνοδεία, είναι κομμάτι της γαστριμαργικής εμπειρίας στην Πορταριά.
Για το σπετζοφάι τα έχουμε ξαναπεί.
Οπότε όχι. Δεν είναι όλα τυποποιημένα. Δεν είναι όλα μύθοι που προσελκύουν τον κόσμο. Μάλλον όχι, αυτό το τελευταίο θα το πάρω πίσω. Ακόμη και αν υπάρχει ένας μύθος πίσω από οποιοδήποτε μέρος -και σε αυτόν τον ευλογημένο τόπο έχουμε μπόλικους- υπάρχουν και όλα εκείνα τα αληθινά, τα χειροπιαστά, τα όμορφα, που δείχνουν ότι η πραγματικότητα είναι ακόμα πιο όμορφη από τον μύθο που τη συνοδεύει. Όπως το ταξίδι στην Πορταριά. Χαμένοι σε μία εντυπωσιακή ομίχλη, που μυρίζει ψητό κυδώνι με τριαντάφυλλο και που τα χλιμιντρίσματα των Κενταύρων ακούγονται ακόμη στον χειμερινό αέρα.
